150 năm trước, 17 nước đã ký một hiệp ước ảnh hưởng đến tận ngày nay
Hiệp ước về hệ đo lường mét ra đời trong cuộc Cách mạng Pháp và đã trở thành nền tảng cho cuộc sống hàng ngày của hầu hết toàn bộ dân số thế giới .
Định nghĩa hiện nay của mét được thông qua vào năm 1983, nhưng lịch sử của đơn vị đo lường này đã kéo dài hơn 200 năm (Ảnh: Getty Images).
Vào ngày 20/5/1875, các đại biểu từ 17 quốc gia đã tập trung ở Paris và ký kết Công ước Mét , còn được gọi là Hiệp ước Mét .
Vào thời điểm đó, không có gì lạ khi các quốc gia, tiểu bang và thậm chí các thành phố đều có những cách đo khoảng cách và khối lượng hoàn toàn khác nhau, cản trở thương mại và kìm hãm sự tiến bộ của khoa học .
Để chuẩn hóa và thống nhất các định nghĩa này, Hiệp ước Mét đã thành lập Cục Cân đo Quốc tế, nơi đầu tiên định nghĩa mét và kilôgam.
Qua nhiều năm, ngày càng có nhiều quốc gia ký Hiệp ước Mét. Một số đơn vị đo lường khác cũng được đưa vào để hình thành Hệ thống đơn vị quốc tế, làm cơ sở cho hệ mét. Mặc dù vậy, “mét” đã ra đời từ trước và phải gần 100 năm sau hiệp ước mang tên nó mới được ký kết.
Câu chuyện bắt đầu trong thời kỳ Cuộc Cách mạng Pháp.
Lịch sử của mét
Vào cuối những năm 1700, các nhà cách mạng định hình nên nền cộng hòa mới của Pháp đã xóa bỏ những truyền thống cũ gắn liền với hoàng gia và tôn giáo.
Bức tranh của họa sĩ người Pháp Pierre-Antoine Démachy vẽ Lễ hội Thống nhất tại Quảng trường Cách mạng. Lễ hội này được tổ chức vào ngày 10/8/1793 để quảng bá các giá trị của Cộng hòa Pháp (Ảnh: Getty Images).
Video đang HOT
Và trong công cuộc đổi mới đó, một hệ thống đo lường mới đã ra đời.
Ông Bruce Warrington, Giám đốc điều hành kiêm chuyên gia đo lường chính tại Viện Đo lường Quốc gia của Úc, cho biết bất kỳ ai cũng có thể sử dụng hệ thống này và nó gắn liền với các đặc tính cơ bản của tự nhiên chứ không phải từ chiều dài cánh tay của nhà vua hay thứ gì đó thay đổi theo thời gian.
Vì vậy, các nhà toán học và nhà khoa học thời đó đã quy định rằng độ dài của một mét – bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp “metron”, có nghĩa là “một phép đo” – bằng một phần mười triệu khoảng cách từ Bắc Cực đến đường xích đạo chạy qua Đài quan sát Paris.
Đường thẳng này chạy qua Paris, được gọi là kinh tuyến Paris (Ảnh: Wikimedia Commons).
Vào năm 1792, hai nhà thiên văn học đã cùng nhau tính toán được khoảng cách này và bảy năm sau đó tức là năm 1799, họ đã trình bày phép đo cuối cùng của mình lên Viện Hàn lâm Khoa học Pháp, nơi đã tạo ra một “Mét lưu trữ” dưới dạng một thanh bạch kim.
Sau này người ta phát hiện ra rằng hai nhà thiên văn học đã tính toán sai một chút và mét mà chúng ta biết hiện nay ngắn hơn 0,2 mm so với thực tế.
Mét Lưu trữ và các bản sao của nó cuối cùng đã được thay thế bằng các thanh dài khoảng 30 mét làm bằng hợp kim platinum-iridium ổn định. Chúng được phân phối trên toàn thế giới vào cuối những năm 1890 và vẫn là mét “chuẩn” trong nhiều thập kỷ.
Mẫu mét quốc gia số 27 được gửi đến Hoa Kỳ và được Tổng thống Benjamin Harrison tiếp nhận vào ngày 2/1/1890 (Ảnh: Thư viện và Bảo tàng nghiên cứu NIST).
Nhưng khi khoa học tiến bộ, định nghĩa về mét cũng thay đổi. Sự thay đổi này bắt đầu vào đầu thế kỷ trước, khi các nhà khoa học phát hiện ra rằng họ có thể đo khoảng cách bằng ánh sáng.
Ánh sáng di chuyển dưới dạng sóng. Nếu bạn biết khoảng cách giữa mỗi sóng – được gọi là bước sóng, nghĩa đen là độ dài của sóng – thì có thể sử dụng ánh sáng như một thước đo rất tốt.
Và vào năm 1960, các thanh hợp kim bạch kim đã ra đời và một định nghĩa mới về mét đã được đưa ra. Khi dòng điện truyền qua một bóng đèn chứa khí krypton thì các nguyên tử krypton sẽ phát ra ánh sáng, bao gồm cả bước sóng màu đỏ cam. Một mét bằng 1.650.763,73 lần bước sóng của ánh sáng đỏ cam cụ thể này.
Trong khi đó, chế tạo điện tử bắt đầu ra đời và quy mô sản xuất thu hẹp lại đến mức cực kỳ nhỏ. Các bóng bán dẫn trong mạch tích hợp của điện thoại thông minh, chỉ rộng vài phần tỷ mét.
Vì vậy, chúng ta cần những thước đo có thể kiểm tra và kiểm soát chất lượng sản xuất ở cấp độ tinh vi đó. Điều này thì định nghĩa về đồng hồ đo đèn krypton không thể làm được.
Khí Krypton-86 không mùi, không màu và tồn tại với lượng rất nhỏ trong khí quyển (Ảnh: Viện quốc gia Tiêu chuẩn Tập hợp số công nghệ, Gaithersburg).
Từ năm 1960 trở đi đã có nhiều tiến bộ trong việc đo thời gian chính xác bằng đồng hồ nguyên tử. “Tiếng tích tắc” của chúng được tạo ra bởi dao động bức xạ phát ra khi các nguyên tử được chiếu sáng bằng ánh sáng laser.
Và chúng có thể tích tắc hàng tỷ lần mỗi giây. Khả năng mới này giúp cho việc chia giây thành những lát cắt ngày càng nhỏ hơn, kết hợp với một hằng số vật lý phổ quát, tốc độ ánh sáng, đã định nghĩa lại mét.
Từ năm 1983, một mét được coi là khoảng cách ánh sáng di chuyển trong chân không trong 1/299.792.458 giây (vì ánh sáng di chuyển với tốc độ 299.792.458 mét/giây).
Định nghĩa mới này kết hợp thời gian và tốc độ ánh sáng đã mở ra những cách thức mới để đo chiều dài. Ví dụ các nhà khoa học dùng nó để đo chính xác khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trăng.
Các nhà du hành trên tàu vũ trụ Apollo đã để lại một loại gương trên bề mặt Mặt Trăng, và cho đến ngày nay, chúng ta vẫn có thể bắn tia laser vào tấm gương đó và căn thời gian để ánh sáng đi đến Mặt Trăng và quay trở lại và sử dụng phép đo này để tính được chính xác khoảng cách giữa Trái Đất và Mặt Trăng.
Những phép đo này cho thấy Mặt Trăng đang dần rời xa Trái Đất với tốc độ khoảng 3,8 cm mỗi năm.
Trong số năm tấm gương phản chiếu trên Mặt Trăng, có hai tấm được phi hành đoàn Apollo 11 và 14 đặt ở đây vào các năm 1969 và 1971 (Ảnh: NASA).
Việc áp dụng một cách chậm chạp hệ mét
Trong khi mét và các đơn vị đo lường khác đang được định nghĩa lại, mỗi bên ký kết Hiệp ước mét phải áp dụng hệ mét theo thời gian của mình. Thời gian chuyển đổi này kéo dài rất lâu, có khi đến nhiều chục năm.
Mỹ là một trong những nước đầu tiên ký kết hiệp ước này, nhưng ngày nay, trong cuộc sống hàng ngày ở Mỹ, các đơn vị đo lường của Anh vẫn được sử dụng rộng rãi, mặc dù hệ thống mét được công nhận về mặt pháp lý và là cốt lõi của các phép đo lường dân sự.
Tiêu chuẩn quốc gia chính thức về khối lượng và khoảng cách của Mỹ vẫn là kilogram và mét, giống như các nước khác.
Sự thiếu nhất quán vẫn tồn tại trong lĩnh vực đo lường thực phẩm. Ví dụ như ở Úc, một thìa canh bằng bốn thìa cà phê, trong khi ở các nước khác thì một thìa canh bằng ba thìa cà phê. Hay đơn vị đong bằng “cốc” cũng chưa hoàn toàn giống nhau ở tất cả các nước.
Vì thế nếu bạn đang nấu một món gì đó mà cần biết công thức, thì bạn lại phải xem công thức đó có nguồn gốc từ nước nào để đối chiếu sang hệ đo lường ở nơi bạn sinh sống cho phù hợp.
'Bức tranh' dân số thế giới ngày đầu tiên của Năm mới
Theo ước tính của Cục Điều tra dân số Mỹ công bố ngày 30/12, dân số thế giới đã tăng thêm hơn 71 triệu người trong năm 2024 và dự kiến sẽ lên tới 8,09 tỷ người vào ngày đầu tiên của Năm mới.
Người dân di chuyển trên đường phố tại New York, Mỹ. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Báo cáo cho biết tỷ lệ tăng dân số toàn cầu 0,9% trong năm 2024 đã chậm lại đôi chút so với năm 2023, khi dân số thế giới tăng thêm 75 triệu người. Dự kiến vào tháng 1/2025, toàn thế giới sẽ có trung bình 4,2 trẻ sơ sinh được sinh ra và 2 người qua đời mỗi giây.
Theo ước tính từ Cục Điều tra Dân số Mỹ, riêng tại nước này, dân số đã tăng thêm 2,6 triệu người trong năm 2024, nâng tổng số dân lên 341 triệu người vào ngày đầu Năm mới. Dự kiến, trong tháng 1/2025, tại Mỹ sẽ có một trẻ sơ sinh ra đời sau mỗi 9 giây và một người qua đời sau mỗi 9,4 giây. Di cư quốc tế sẽ góp thêm một người vào dân số Mỹ sau mỗi 23,2 giây. Tổng hợp các yếu tố sinh, tử và di cư quốc tế, dân số Mỹ dự kiến sẽ tăng thêm một người sau mỗi 21,2 giây.
Trong thập niên 2020, dân số Mỹ đã tăng gần 9,7 triệu người, tương đương với tỷ lệ tăng trưởng 2,9%. Trong khi đó, trong thập niên 2010, tỷ lệ tăng trưởng là 7,4% - mức thấp nhất kể từ những năm 1930.
Đấu giá vòng cổ kim cương liên quan hoàng hậu Pháp bị hành hình
Nhà đấu giá Sotheby's vừa bán ra chiếc vòng cổ đính kim cương được cho là liên quan vụ bê bối góp phần dẫn đến sự sụp đổ của hoàng hậu Marie Antoinette trong thời Cách mạng Pháp. Chiếc vòng cổ đính gần 500 viên kim cương có giá trị lịch sử to lớn . ẢNH: REUTERS. Một vòng cổ đính đầy kim...
Campuchia thông báo rút khỏi SEA Games 33, nguyên nhân khiến ai cũng ngỡ ngàng02:43
Bà Vanga tiên tri 2025 gây chấn động: "Ánh sáng lạ" liên quan sự kiện toàn cầu?02:48
Miss Cosmo 2025 gây bão TG, dàn thí sinh quốc tế diện áo dài, 1 điểm tinh tế!02:44
Kẻ xả súng ở Australia từng bị an ninh theo dõi vì liên hệ với IS12:12Tiêu điểm
Tin đang nóng
Tin mới nhất

Trung Quốc trừng phạt cựu tướng Nhật

Nga kiện công ty Bỉ, đòi bồi thường hơn 229 tỷ USD

Thái Lan ấn định ngày bầu cử sớm

Mẹ của kẻ xả súng ở Australia khẳng định con là 'người ngoan hiền'

Tây Ban Nha triển khai thẻ đi lại công cộng toàn quốc chỉ 60 euro/tháng

Kỹ sư Trung Quốc bị sa thải vì đi vệ sinh nhiều giờ

Mỹ tuyên bố sở hữu tên lửa siêu vượt âm tầm bắn 3.500 km

New Delhi cho học sinh học trực tuyến, dừng xây dựng vì ô nhiễm không khí

Các nghị sĩ Mexico túm tóc, ẩu đả trong cuộc họp lập pháp

Vụ thảm sát làm lung lay niềm tin với luật kiểm soát súng đạn ở Australia

Trung Quốc áp thuế chống bán phá giá đối với thịt lợn của EU

Đức - Ukraine ký kế hoạch 10 điểm mở rộng hợp tác quốc phòng
Có thể bạn quan tâm

Khẩn trương cứu nạn 55 ngư dân trên tàu cá bị cháy, chìm ở vùng biển Trường Sa
Tin nổi bật
13:34:58 17/12/2025
Khoảnh khắc cuối đời của Bố chị Thông Gia đình Haha trên sóng TV gây xúc động
Netizen
13:28:04 17/12/2025
Gia đình trái dấu - Tập 9: Con gái rượu gợi ý nghề mới cho bố sau khi làm shipper thất bại
Phim việt
13:15:06 17/12/2025
Vị trí đại kỵ không nên treo đồng hồ tránh ảnh hưởng tới gia đạo
Sáng tạo
13:11:21 17/12/2025
Raphinha chịu bất công lớn ở FIFA The Best 2025
Sao thể thao
13:08:15 17/12/2025
Thủ đoạn mới, cực tinh vi của nhóm người đưa hơn 650 tấn hàng giá trị cao qua biên giới
Pháp luật
12:59:02 17/12/2025
Chị Ni tung thêm bằng chứng số nợ tiền tỷ, Nhật Minh có động thái muốn làm hòa?
Sao việt
12:58:05 17/12/2025
Xe máy điện giá 42 triệu đồng đẹp cổ điển tựa Vespa, trang bị ngang dòng cao cấp, rẻ hơn SH Mode, chỉ ngang Vision
Xe máy
12:27:03 17/12/2025
Dương Quý Phi đẹp nhất mọi thời đại: Bất ngờ giải nghệ, sống kín tiếng ở tuổi 60
Sao châu á
11:38:49 17/12/2025
Tình trạng thiếu chip AI có thể đẩy giá điện thoại thông minh tăng cao
Thế giới số
10:59:44 17/12/2025
Tòa án Tối cao Mỹ xoa dịu lo ngại về khả năng Chủ tịch Fed bị cách chức
Tòa án Mỹ ngăn chặn kế hoạch loại bỏ Bộ Giáo dục của Tổng thống D.Trump
Đấu giá vòng cổ kim cương 300 carat với giá trị ước tính 2,8 triệu USD
LHQ dự đoán thời diểm dân số thế giới đạt đỉnh trên 10 tỷ người
Sáu sáng kiến đổi mới có thể giúp nuôi sống 10 tỷ người trên thế giới
Liên hợp quốc: Ấn Độ sẽ nhiều hơn Trung Quốc 2,9 triệu người vào giữa năm 2023
An ninh lương thực - vấn đề 'nóng' khi dân số thế giới chạm mốc 8 tỷ
Những thách thức đe dọa tương lai nhân loại khi Trái Đất 'gánh' 8 tỷ người
Dân số thế giới đạt 8 tỷ người: Cột mốc của động lực mới, thách thức mới
Thế giới chạm mốc 8 tỉ người
Dân số Trái đất đã bùng nổ như thế nào?
Liên hợp quốc dự báo dân số thế giới sẽ lên 8 tỷ người vào giữa tháng 11
Ấn Độ sắp vượt Trung Quốc thành quốc gia đông dân nhất thế giới
Bảo đảm cơ hội cho 8 tỷ người
Liên hợp quốc: Dân số thế giới sắp chạm mốc 8 tỷ người
Điện Élysée đổi màu quốc kỳ Pháp hơn 1 năm mà không ai nhận ra
Đấu giá kho tiền vàng phát hiện trong tường nhà
Ảnh cũ đẹp mơ màng của "thành phố tình yêu" Paris
Dịch cúm chết chóc nhất lịch sử nhân loại: Tổng thống Mỹ cũng nhiễm bệnh
1/4 dân số thế giới có nguy cơ thiếu nước sạch
"Phượng hoàng Gaza" của người Palestine bị Israel bắn trúng
Thế giới "bó tay" với gia tăng dân số?
Trận tập kích giúp kỵ binh Pháp bắt sống cả đội tàu chiến Hà Lan
Đến năm 2050, một nửa dân số thế giới sẽ bị cận thị
ChatGPT bị cáo buộc thúc đẩy hung thủ sát hại mẹ ruột
Campuchia cáo buộc Thái Lan không kích sâu vào lãnh thổ
Điều ít biết về cuộc sống của cựu Tổng thống Syria Assad ở Nga
Campuchia có thể đã tịch thu thiết giáp chủ lực của Thái Lan
Mỹ tích cực gom đồng khiến giá tăng vọt
Giây phút vận tải cơ quân sự Nga gãy rời trên không
Vụ tấn công ở Australia: Thêm tình tiết về các nghi phạm
Từ "vua crypto" đến án tù 15 năm: Hồi kết đắng cho đế chế 40 tỷ USD
Toàn cảnh vụ HLV Việt Nam dắt VĐV bỏ về giữa trận đấu SEA Games vì bị trọng tài xử ép
Giấu ma túy trong khối bê tông rồi vận chuyển bằng xe khách, 5 bị cáo lãnh án
Tự hào 4 cô gái Việt Nam đội nón lá, giơ cao cờ tổ quốc trên đất Thái Lan mừng HCV SEA Games
Lý do Đàm Vĩnh Hưng bán biệt thự trăm tỷ, đi ở nhà thuê
Bi kịch con trai sát hại cha mẹ
Anh trai công khai vợ hot girl sau khi âm thầm có con trai chung?
Đúng ngày mai, thứ Năm 18/12/2025, 3 con giáp công danh sáng sủa, tiền của đầy nhà, xòe tay hứng Hồng Phúc, Phú Quý giàu sang
Chị Ni liền đưa ra tin nhắn sốc tố Nhật Minh, lộ chi tiết Maika quay xe
Cẩn thận 3 ngày tới (17, 18 và 19/12), 3 con giáp có nguy cơ mất tiền, mưu sự bấp bênh, đề phòng tai ương, cẩn thận với các khoản đầu tư
Cận cảnh pha bóng nghiệt ngã nhất SEA Games khiến bóng chuyền nữ Việt Nam mất HCV, netizen tranh cãi: Bóng trong hay ngoài?


Lộ khoảnh khắc Mai Tài Phến đáp lại khi Mỹ Tâm gọi anh trước 40.000 người
Cả MXH chê cười màn thị phạm diễn xuất trong Thế Hệ Kỳ Tích, thái độ của diễn viên dành cho đạo diễn mới đáng bàn