Bàn cách “lợi dụng” lũ Đồng bằng sông Cửu Long

Mai Hoàng Minh18:07 20/09/2018

Trao đổi với phóng viên NTNN, TS.Trần Ngọc Thạch – Viện trưởng Viện Lúa Đồng bằng sông Cửu Long cho rằng, thay vì đối phó, hãy tìm các mô hình sản xuất phù hợp để sống chung và nương theo lũ, tận dụng được những mặt tích cực mà mùa lũ mang lại cho vùng đất này.

Dù ngành chức năng đã có những khuyến cáo rất cụ thể về sản xuất lúa vụ thu đông ở vùng ĐBSCL nhưng dường như việc thực hiện đúng theo khuyến cáo chưa được triệt để. Ý kiến của ông về vấn đề này?

- Trước đây, khi hệ thống đê bao vùng ĐBSCL chưa được xây dựng và hoàn thiện, ngành chức năng, các địa phương không khuyến khích nông dân xuống giống vụ lúa thu đông vì thời điểm thu hoạch thường trùng với mùa lũ. Mấy năm gần đây, khi hệ thống đê bao ở một số địa phương dần hoàn thiện, Cục Trồng trọt mới đưa ra khuyến cáo có thể mở rộng diện tích lúa thu đông ở những vùng đáp ứng đủ điều kiện hạ tầng (có đê bao ngăn mặn, lũ); còn những vùng không có đủ điều kiện tuyệt đối không nên xuống giống vụ lúa thu đông mà chuyển sang các cây trồng khác thích ứng được với mùa lũ hoặc nuôi trồng thủy sản.

TS.Trần Ngọc Thạch (phải) tìm hiểu mô hình sản xuất giống lúa OM 5954. Ảnh: Minh Huyền

Tuy nhiên, do năng suất lúa vụ thu đông thường cao hơn vụ lúa hè thu nên nhiều nông dân vẫn xuống giống gieo cấy, bất chấp khuyến cáo của ngành chức năng. Năm nay, lũ cao hơn so với mọi năm nên thiệt hại của nông dân cũng lớn hơn.

Có thể thấy, những định hướng sản xuất phù hợp với tình hình thời tiết, khí hậu đã được đề xuất, nhưng các địa phương chưa giám sát thật chặt chẽ việc sản xuất, để nông dân xuống giống lúa ở những diện tích không phù hợp. Cho đến nay, vẫn chưa có chế tài nào để xử lý vấn đề vượt khuyến cáo nên cũng khó cho ngành chức năng, các địa phương.

Theo ông, trong khu vực ĐBSCL, nơi nào phù hợp với việc làm lúa vụ thu đông?

- Những địa phương có địa hình đất cao, không bị ảnh hưởng nhiều bởi lũ như Sóc Trăng, Bạc Liêu, Vĩnh Long, Trà Vinh có thể xuống giống vụ thu đông; những vùng trũng, ngập sâu như Đồng Tháp, An Giang, Long An thì không nên xuống giống. Tuyệt đối phải tuân thủ nguyên tắc, gieo trồng lúa thu đông ở những diện tích đã có hệ thống đê bao.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, sản xuất lúa ở ĐBSCL nên đi theo hướng nào?

- Phải khẳng định, Bộ NNPTNT, Cục Trồng trọt đã phối hợp với ngành thủy lợi, khí tượng thủy văn dự báo rất tốt về vấn đề lũ trong khu vực, từ đó đưa ra bản đồ xuống giống lúa vụ thu đông đến từng huyện, xây dựng cả bản đồ giống cho phù hợp với nguyên tắc, chỉ trồng lúa vụ thu đông ở những nơi đủ điều kiện cho phép. Tinh thần sống chung với lũ, nương theo lũ được thể hiện rất rõ. Ngay cả cơ cấu giống, Cục Trồng trọt cũng xây dựng bộ giống cho từng địa phương, với nguyên tắc sử dụng giống chất lượng cao, thời gian sinh trưởng ngắn để chạy đua với lũ.

Video đang HOT

Người dân xã Vĩnh Gia, huyện Tri Tôn (An Giang) thu hoạch lúa chạy lũ. Ảnh: Huỳnh Xây.

Nhưng có một thực tế là, các địa phương chưa thực sự bám sát chỉ đạo này của Bộ NNPTNT để từ đó khuyến cáo, giám sát người dân thực hiện sản xuất cho phù hợp. Thực tế, địa hình của khu vực ĐBSCL rất đa dạng, vì vậy, các địa phương nên vận dụng linh hoạt bản đồ xuống giống, áp dụng cơ cấu sản xuất hợp lý thì mới tận dụng được những mặt tích cực mà mùa lũ mang lại, thay vì sản xuất một cách bị động như hiện nay.

Lũ với người dân ĐBSCL dường như ngày càng có tác động tiêu cực, nhận định của ông về vấn đề này như thế nào?

Người dân đồng bằng, chính quyền các địa phương, ngành chức năng luôn nhìn nhận lũ ở ĐBSCL trên hai phương diện. Mặt tích cực là lũ bồi đắp lượng phù sa khổng lồ cho đồng bằng, giúp vệ sinh đồng ruộng, mang lại nguồn lợi thủy sản dồi dào. Cả ngàn đời nay, người dân đồng bằng sống cùng mùa lũ, mưu sinh cùng lũ.

Mặt tiêu cực của lũ là làm ngập lụt diện tích lúa, nhưng cái này có thể khắc phục từ chính tư duy sản xuất của con người. Lũ mùa nào cũng có, dù cao hay thấp, cái chúng ta cần làm là sản xuất nương theo từng con nước. Theo tôi, người nông dân, các địa phương đừng đặt quá nặng trách nhiệm vào cây lúa, hãy kiên quyết chuyển đổi một vụ lúa sang các cây – con khác. Tôi được biết, nhiều địa phương trong vùng ĐBSCL đã xây dựng được những mô hình nuôi cá, tôm càng xanh rất hiệu quả trong mùa nước nổi; chúng ta nên nhân rộng cách làm này, thay vì chỉ trông chờ vào một vụ lúa thu đông.

Biến đổi khí hậu, thiên tai ngày càng diễn biến phức tạp, vì vậy, nông dân, các địa phương ở ĐBSCL phải bám sát các định hướng sản xuất của Cục Trồng trọt, tìm một cơ cấu sản xuất phù hợp cho mùa lũ. Chúng ta phải thích ứng với lũ, tận dụng nó để mang lại lợi nhuận chứ không phải chỉ đối phó bằng một con đê.

Xin cảm ơn ông.

Theo Danviet

"Quay cuồng" với lũ... bất thường

Về sớm hơn quy luật thường niên rồi lại lên đỉnh sớm hơn dự báo ban đầu đến 1 tháng. Sự bất thường của con lũ năm 2018 đã dồn đẩy người dân vùng đầu nguồn ĐBSCL quay cuồng với các hoạt động sản xuất, sinh hoạt...

Dân quân đang bảo vệ bờ bao bảo vệ 150ha lúa tại xã Vĩnh Gia, huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang. Ảnh: Lục Tùng

"Quay cuồng" theo dòng nước

Đi dọc cánh đồng của xã Lương An Trà, Vĩnh Phước, Vĩnh Gia và Lạc Quới huyện Tri Tôn, tỉnh An Giang nhìn các ruộng lúa bên trong các bờ bao, mà chúng tôi thêm nặng lòng. Bởi ngoài các đoạn được cơ giới hỗ trợ, phần lớn bờ bao được đắp thủ công bằng đất bùn mới vét vội ngay dưới chân, thậm chí có nơi nước ngập quá sâu, người dân phải đốn thân chuối độn vào... Chỉ cần, vâng, chỉ cần 1 sóng nhỏ thôi, dòng nước hừng hực bên ngoài đã muốn xông thân đê... tràn vào bên trong.

Tất cả càng trở nên mong manh, dễ vỡ khi chênh lệch giữa mực nước lũ bên ngoài với mặt ruộng bên trong lên đến 1,5m, thậm chí có nơi lên đến 2m.

Ngồi cạnh tôi, ông Phan Văn Sương - Chủ tịch UBND huyện Tri Tôn chia sẻ, toàn huyện hiện còn 2.607ha lúa gieo trồng ngoài vùng quy hoạch (đây cũng là địa phương có diện tich gieo trồng ngoài đê bao lớn nhất tỉnh An Giang) nên cần phải huy động lực lượng bảo vệ.

Khi chúng tôi đến cánh đồng xã Vĩnh Gia, bắt gặp hơn 50 cán bộ chiến sĩ xã đội và huyện đội Tri Tôn đang sát cánh cùng người dân địa phương tất bật bảo vệ 150ha lúa Thu đông đang đoạn trổ cong trái me. Chênh lệch mực nước bên ngoài và mặt ruộng ở đây lên đến trên 2m nên việc lấy đất vô cùng vất vả.

Tận mắt nhìn những người lính Cụ Hồ lặn sâu vào dòng nước vét từng nắm đất rồi cho vào bao để be bờ, tôi mới thấy hết mặt quái ác của cơn lũ. Vậy mà, thỉnh thoảng nước lũ lại tràn qua cuốn phăng bao đất... các chiến sĩ lại ào tới lấy thân mình, tấm nylon để ngăn lũ tràn vào ruộng. Nhận thấy áp lực lũ quá lớn, sức người khó kham, ông Sương lập tức lệnh cho trẹt chở xe cuốc đến hỗ trợ.

Nhưng ngay cả cơ giới cũng tưởng chừng bỏ cuộc trước sự cuồng nộ của cơn lũ nếu không có kinh nghiệm lâu năm trong nghề đã giúp tài công Dũng. Sau khi nghiên cứu dòng chảy, địa hình, anh Dũng chọn 2 cây bạch đàn to dài trên 4m rồi đóng sâu vào lòng đất trước và sau thân trẹt rồi dùng dây cố định để giữ thân bằng, lúc đó mới đưa gàu lấy đất từ biển nước.

"Đây được xem là gánh nặng kép khi tỉnh còn phải căng mình ra bảo vệ 20.599ha lúa hè thu và 6.966ha lúa thu đông trong vùng đê bao bảo vệ, chưa thu hoạch "- Giám đốc Sở NNPTNT An Giang Trần Anh Thư - chia sẻ thêm.

Tuy nhiên ấn tượng nhất về lũ lớn năm nay chính là sự "chết ngộp" của cây lúa mùa nổi (floating rice) ngay trên thủ phủ của nó khi Tri Tôn là địa phương có số lượng trồng giống lúa này nhiều nhất toàn vùng ĐBSCL. Đây là giống lúa bản địa của vùng ĐBSCL có cơ chế sinh học vô cùng độc đáo: Lũ lên tới đâu, cây lúa vươn lóng tới đó nên được gọi là lúa mùa nổi, tức lúa nổi trong biển nước.

Mấy chục năm gắn bó với nghề, đây là lần đầu tiên tôi thấy lúa mùa nổi bị lũ nhấn chìm - ông Nguyễn Văn Nào - người trồng lúa mùa nổi kỳ cựu ở xã Lương An Trà - chia sẻ: "Nước về sớm lại lên nhanh, cây lúa không kịp lớn để đủ sức vươn lóng". Không chỉ 3,5ha của ông mà gần như toàn bộ diện tích lúa mùa nổi tại 2 xã Lương An Trà và Vĩnh Phước cũng bị lũ nhấn chìm.

Bất thường

"Không chỉ về sớm 1 tháng, rồi lên nhanh, lũ năm nay lại vượt quy luật nhiều năm khi có xu thế mạnh dần ở khu vực nội đồng Tứ giác Long Xuyên hơn cả tại 2 nhánh sông chính là Tiền Giang và Hậu Giang" - chỉ qua câu mở đầu buổi trò chuyện của Giám đốc Đài Khí tượng thủy văn An Giang Lưu Văn Ninh, cũng quá đủ để chúng tôi hình dung về mùa lũ 2018 đầy bất thường.

Theo quy luật nhiều năm qua, sau khi chảy tràn trên 2 nhánh sông chính của hạ lưu Mekong là Tiền Giang và Hậu Giang, lũ mới theo kênh rạch chảy tràn vào nội đồng. Thế nhưng năm nay, mực nước trên sông Tiền và sông Hậu lại thấp hơn mực nước nội đồng vùng Tứ giác Long Xuyên.

Diễn biến bất thường đến mức An Giang phải xả lũ khẩn cấp tại hai đập tràn Tha La và Trà Sư (huyện Tịnh Biên) sớm hơn dự kiến đến những 3 ngày, dù rằng kế hoạch này đã sớm hơn trung bình nhiều năm đến cả tháng.

Cụ thể, theo kế hoạch ban đầu, An Giang dự kiến ngày 3.9 sẽ tiến hành xả lũ, nhưng trước diễn biến bất thường của lũ từ thượng và trung nguồn dồn dập đổ về ngoài dự báo, đã buộc An Giang phải thực hiện xả lũ khẩn cấp 2 đập này vào ngày 31.8, sớm hơn dự kiến để giảm áp lực ngập sâu cho vùng lân cận và an toàn thân đập.

Thế nhưng, chừng ấy vẫn chưa thể hiện hết sự quái ác của mùa lũ phức tạp. Bởi theo dự báo mới nhất của ngành khí tượng thủy văn, nhiều khả năng đỉnh lũ năm 2018 sẽ cao hơn dự báo ban đầu và thời gian đạt đỉnh cũng đến sớm hơn dự báo ban đầu gần 1 tháng.

Cụ thể, theo ông Trần Anh Thư - Giám đốc Sở NNPTNT An Giang - dự báo đến khoảng 15 - 20.9, lũ sẽ đạt đỉnh ở mức xấp xỉ báo động III, nhưng cảnh báo cấp độ rủi ro thiên tai do lũ, ngập lụt thì mức báo động 3. Bởi theo ông Thư, theo dự báo, thời điểm lũ đạt đỉnh có khả năng trùng với triều cường và mưa bão. Khi đó khó khăn sẽ thêm chồng chất.

Không chỉ cứu lúa

Báo cáo với đoàn công tác làm việc với lãnh đạo huyện Tri Tôn, ông Lữ Cẩm Khường - PGĐ Sở NNPTNT An Giang - cho biết, theo dự báo, từ nay đến khi đạt đỉnh, nước lũ sẽ còn dâng cao thêm 0,3 - 0,4m. Đây là điều rất nan giải cho việc hộ đê cứu lúa khi mà trên thực tế chuyến khảo sát cho thấy, phần lớn các tuyến bờ bao chỉ cao hơn nước lũ 0,2m và ở thế rất mỏng manh. Tuy nhiên tinh thần của lãnh đạo tỉnh An Giang là phải quyết tâm bảo vệ.

"Tình huống rất xấu, vỡ đê có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nhưng tinh thần là kiên quyết giữ vững đến khi không còn có thể. Bởi bảo vệ đê không chỉ là bảo vệ lúa mà còn nhiều ý nghĩa khác" - ông Võ Anh Kiệt - Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh An Giang - truyền đạt quyết tâm của lãnh đạo tỉnh An Giang đến lãnh đạo huyện Tri Tôn sau chuyến khảo sát thực tế - "Bằng mọi giá, huy động mọi nguồn lực gia cố đê bao, trực đê 24/24 trên tinh thần 4 tại chỗ".

LỤC TÙNG

Theo Laodong

"Nóng" chuyện SX lúa thu đông mùa lũ: Bỏ ngay tư tưởng chờ chỉ đạo Đó là mối quan tâm của hầu hết đại biểu tham dự hội nghị "Sơ kết sản xuất lúa hè thu và triển khai kế hoạch vụ thu đông, mùa 2017 tại vùng Đông Nam Bộ và ĐBSCL". Hội nghị do Bộ NNPTNT tổ chức tại TP.Cần Thơ hôm qua (23.6). Vụ hè thu trúng mùa, được giá Ông Lê Thanh Tùng -...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Xem thêm Share

Xem nhiều

Vụ 'đóng đủ tiền mới cấp cứu': Bệnh nhi chấn thương rất nặng08:26

Vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long: 2 biên bản hiện trường có sự khác biệt?11:28

Vụ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long: Người mẹ nói về buổi làm việc mới nhất với CQĐT11:20

Hậu cảnh tượng xúc động sau vụ tai nạn: Tài xế xe chở dưa hấu đã tử vong01:43

Toàn cảnh vụ tai nạn khiến nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long11:00

Chủ tịch nước Lương Cường chiêm bái xá lợi Phật tại chùa Thanh Tâm02:30

Công an tạm giữ xe đạp điện để điều tra sau khi làm việc với mẹ nữ sinh tử vong ở Vĩnh Long12:03

Vụ công trình cầu vừa khánh thành ở Tây Ninh bị sụt lún: 'Không ai nghĩ mới làm đã hư'08:01

Sụt chân cầu Tây Ninh, sự cố sân bay Tân Sơn Nhất: Bộ Xây dựng chỉ đạo 'nóng'08:33

Sạt lở đất vùi lấp căn nhà ở Sa Pa, người phụ nữ tử vong08:16

Vụ cá bò hòm giá 3,5 triệu đồng/kg tại Nha Trang: Xác định nhiều vi phạm09:42

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

TPHCM phát hiện 50 tấn nội tạng động vật và hàng chục hộp yến sào trôi nổi

07:52:00 17/05/2025

Cơ quan chức năng cho biết, tình hình thực phẩm không đảm bảo an toàn và không rõ nguồn gốc xuất xứ vẫn còn diễn biến phức tạp trên địa bàn TPHCM, với nhiều vi phạm bị phát hiện thời gian qua.

Danh tính 9 người thương vong trong vụ sạt lở ở Lai Châu

22:34:02 16/05/2025

Liên quan tới vụ sạt lở công trường thủy điện ở Lai Châu, 5 người chết, 4 người bị thương, chiều 16/5, Ban Chỉ huy PCTT&TKCN tỉnh Lai Châu đã có báo cáo cụ thể về sự việc.

Người đàn ông khỏa thân đi dạo trên cần cẩu công trình ở Bình Dương

22:23:20 16/05/2025

Người đàn ông không mặc quần áo, đi vào công trình xây dựng ở TP Thuận An (Bình Dương). Sau đó người này trèo lên cầu cẩu cao hàng chục mét rồi... đi dạo.

Bí mật trên chiếc xe bỏ lại bên đường

21:00:15 16/05/2025

Lực lượng chức năng kiểm tra chiếc xe máy hiệu Honda bỏ bên lề đường ở Đà Nẵng, phát hiện 8 bình kim loại trên xe, dưới đất có 2 túi màu đen, chứa 4 bình khác, nghi chứa khí cười.

Voi rừng bám theo người đã cứu mình... để cảm ơn

20:28:16 16/05/2025

Chú voi rừng khoảng 2 tháng tuổi bị rơi xuống giếng sâu và được cứu thành công. Sau đó, chú voi liên tục bám theo người đã cứu mình như để bày tỏ sự biết ơn.

Đi bắt ốc rồi bị lạc suốt đêm trên núi, 2 vợ chồng được cảnh sát giải cứu

18:32:48 16/05/2025

Sau khi cùng vợ lên núi Dùm (ở TP Tuyên Quang) bắt ốc, vợ chồng anh Ron bị đi lạc suốt đêm. Tới sáng 16/5, vợ chồng anh được Công an tỉnh Tuyên Quang giải cứu.

Đôi nam nữ tử vong ở thác nước nổi tiếng Hòa Bình

18:12:14 16/05/2025

Hai du khách từ Ninh Bình được phát hiện tử vong do đuối nước tại thác Trăng, một điểm check-in nổi tiếng ở Hòa Bình.

Sạt lở đá khiến 5 người mất tích ở Lai Châu

18:10:28 16/05/2025

Sạt lở xảy ra tại công trường thuỷ điện Tả Páo Hồ 1A, huyện Phong Thổ (Lai Châu) khiến ít nhất 5 người mất tích, 4 người bị thương.

Thực hư thông tin đánh thuốc mê, bắt cóc nữ sinh 13 tuổi ở Hải Phòng

17:14:17 16/05/2025

Ngày 16/5, Công an xã Vĩnh Hoà (huyện Vĩnh Bảo, TP Hải Phòng) cho biết, qua quá trình điều tra, xác minh, khẳng định không có sự việc bắt cóc trẻ em xảy ra trên địa bàn xã như một số thông tin trên mạng xã hội đã đưa.

Hai thiếu niên lái xe máy bằng chân để quay clip 'khoe trên mạng cho vui'

17:11:01 16/05/2025

Công an tại Đắk Lắk đang xác minh, làm rõ để xử lý 2 thiếu niên có hành vi lái xe máy bằng chân rồi quay clip đăng lên mạng xã hội.

Cháy lớn xưởng nội thất ở Hóc Môn, phong tỏa đường nhiều giờ để dập lửa

15:43:18 16/05/2025

Sáng nay (16.5), xảy ra vụ cháy lớn xưởng nội thất ở H.Hóc Môn. Lực lượng chức năng phong tỏa một phần tuyến đường Nguyễn Thị Ai trong nhiều giờ để phục vụ chữa cháy.