Bệnh không lây nhiễm và những thách thức

Thời tiết chuyển mùa, gia tăng người cao tuổi mắc bệnh đường hô hấp

Khoảng 2 tuần trở lại đây, tại BV Thống Nhất (TP.HCM), số lượng người cao tuổi (NCT) đến khám và điều trị các bệnh liên quan đến bệnh lý về đường hô hấp tăng từ 30-50%.

NCT dễ mắc bệnh khi thời tiết thay đổi

Tại Khoa Hô hấp, BV Thống Nhất (TPHCM) bệnh nhân Hoàng Kim Thanh (72 tuổi, ngụ tại quận Tân Bình) đang được điều trị ở ngày thứ 14, sau khi cơn suyễn bị tái phát do thời tiết thay đổi. Bà Thanh bị bệnh suyễn từ năm 1 tuổi, từ đó đến nay đã 71 năm phải sống chung với bệnh này. Mỗi lần mệt mỏi hoặc thời tiết chuyển mùa bệnh lại tái phát.

Gần đây nhất, bà đang ở nhà thì bị lên cơn ho, tức ngực, khó thở, dù đã thở khí dung và dùng hết các thuốc, nhưng không cắt được cơn suyễn, bà được đưa đến bệnh viện để cấp cứu. Sau 2 tuần điều trị, đến nay tình trạng sức khỏe của bà Thanh đã có nhiều biến chuyển tốt.

Được điều trị nội trú gần 20 ngày nay, ông Trương Thuận (75 tuổi) dù khi ngồi còn thở mệt, khá khó khăn trong việc giao tiếp nhưng đã cải thiện hơn, so với trước khi nhập viện rất nhiều. Ông kể, trước khi vào viện ông bị ho, khó thở, cổ họng có nhiều đàm, nặng ngực, mệt mỏi, không chỉ các vấn đề về hô hấp ông cũng gặp nhiều khó khăn trong vận động.

Trước đó ông bị phát hiện mắc bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính COPD từ năm 2002. Ngoài ra ông bị suy tuyến thượng thận, sỏi thận, thiếu máu cơ tim, viêm dạ dày trào ngược, loãng xương... Ông Thuận chia sẻ: "Hiện nay dù vẫn còn khó thở nhưng sức khỏe của tôi đã khá hơn nhiều so với trước đây".

BS.CKII Ngô Thế Hoàng - Trưởng khoa Hô hấp BV Thống Nhất (TP.HCM) cho biết, trong thời gian qua đã có sự gia tăng số lượng bệnh nhân đến khám và điều trị các bệnh về hô hấp (tăng khoảng 30-50%), đặc biệt các bệnh như viêm phổi, đợt cấp của hen phế quản và bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính ...

Các bệnh này rất dễ tái phát, gây khó thở do đường hô hấp xuất tiết nhiều, dễ gây nguy hiểm cho người bệnh. Vì vậy, khi NCT mắc một trong các bệnh đường hô hấp, phải cấp cứu khẩn trương, để muộn có thể nguy hiểm đến tính mạng.

Những bệnh lý về đường hô hấp cần lưu ý

Theo BS Ngô Thế Hoàng, khi thời tiết có thay đổi hoặc vào những lúc giao mùa, NCT hay trở bệnh, trong đó bệnh thuộc đường hô hấp là dễ gặp nhất, đặc biệt là bệnh có liên quan đến nhiễm khuẩn.

Nguyên nhân bởi bình thường có nhiều loại vi khuẩn (phế cầu, liên cầu, tụ cầu, vi nấm...) thường trú ở đường hô hấp trên của người khỏe mạnh mà không gây bệnh, nhưng khi có bất kỳ một lý do gì làm cho sức đề kháng của cơ thể suy giảm (cảm lạnh, dinh dưỡng kém...), đặc biệt vào mùa mưa, thời tiết ẩm ướt, thuận lợi cho sự phát triển của các vi khuẩn này và gây bệnh. NCT sức đề kháng yếu, dinh dưỡng kém hoặc có thể bị tai biến nằm lâu một chỗ sẽ tăng nguy cơ nhiễm khuẩn. NCT mắc bệnh hen suyễn hoặc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, khi vào mùa mưa, dễ bị các đợt kịch phát của bệnh, cần phải điều trị tích cực hơn hoặc đôi khi phải nhập viện do viêm phổi.

Bên cạnh nguyên nhân thời tiết thay đổi, NCT nếu ăn uống thiếu chất dinh dưỡng, tắm rửa bằng nước lạnh, mặc không đủ ấm càng dễ bị viêm phổi. Ngoài ra, những người nghiện thuốc lá hoặc sống ở vùng có nhiều khói bụi, vệ sinh môi trường kém, nhiều bụi, khói của bếp than, bếp củi, nhà ở chật chội, không thông thoáng cũng là những yếu tố thuận lợi làm cho NCT dễ mắc hoặc tái phát các bệnh đường hô hấp nhất.

Thận trọng khi dùng thuốc

Trong nhiều trường hợp, việc điều trị các bệnh lý về hô hấp ở NCT gặp nhiều khó khăn phức tạp hơn người trẻ vì nhiều lý do: NCT thường có nhiều bệnh lý mạn tính (bệnh xương khớp, tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm phế quản mạn, hen suyễn, giãn phế quản, viêm họng mũi mạn ...), các loại bệnh này về mùa mưa thường tái phát hoặc nặng thêm. Khi điều trị, phải điều trị nhiều bệnh cùng lúc, dùng nhiều loại thuốc nên sự tương tác của thuốc sẽ làm giảm hiệu quả, đôi khi làm tăng tác dụng phụ của một loại thuốc nào đó.

NCT có chức năng gan, thận, đường tiêu hóa ... suy giảm nên ảnh hưởng ít nhiều đến hấp thu và chuyển hóa của thuốc. Việc sử dụng thuốc thường dưới mức cần thiết nên hiệu quả điều trị thấp và chậm. NCT dễ bị tác dụng phụ khi dùng thuốc hơn người trẻ. Bên cạnh đó, các cấu trúc và chức năng của đường hô hấp của NCT bị biến đổi và suy giảm do quá trình lão hóa nên sự đáp ứng với thuốc tại chỗ cũng kém đi.

BS.CKII Ngô Thế Hoàng Trưởng khoa Hô hấp BV Thống Nhất (TP.HCM) đang khám cho bệnh nhân là NCT mắc các bệnh lý về hô hấp

"Người bệnh có thể quên uống thuốc hoặc bỏ thuốc làm bệnh tái phát mặc dù bệnh đã được kiểm soát. Thuốc điều trị các bệnh lý hô hấp có thể được sử dụng dưới dạng hít hoặc phun khí dung, NCT có gặp khó khăn khi sử dụng các loại thuốc này và thiết bị máy móc. Do vậy, cần có sự giúp đỡ, hỗ trợ của người thân hoặc người chăm sóc. Mặt khác, nhờ có người chăm sóc, các bệnh nhân già yếu không còn minh mẫn có thể dùng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ, theo dõi và phát hiện khi bệnh trở nặng cũng như những biến chứng do bệnh hoặc do thuốc gây ra", BS Hoàng nhấn mạnh.

Phòng bệnh hơn chữa bệnh

BS Hoàng khuyến cáo, việc chủ động phòng bệnh hô hấp cho NCT vào thời điểm giao mùa là hết sức cần thiết. Theo đó, việc tắm rửa hàng ngày nên dùng nước ấm, buồng tắm kín gió, không tắm lâu, lau khô và mặc quần áo ngay. Cần có người hỗ trợ, nếu NCT sức yếu không tự làm được. Hạn chế quạt máy và máy lạnh, không uống nước lạnh có đá, không khí luôn cần được thông thoáng.

Khi mưa rét, cần hạn chế đi ra đường, nên giữ ấm cơ thể tránh bị lạnh đột ngột. Phải mặc đủ ấm và đeo khẩu trang. Vệ sinh răng miệng sau ăn, trước và sau ngủ. Nếu có hàm răng giả, cần làm vệ sinh vài ba ngày một lần. Về dinh dưỡng, cần chế độ ăn hợp lý, bổ sung vitamin từ rau xanh, hoa quả để tăng sức đề kháng. Đặc biệt, không hút thuốc lá, tập thể dục mỗi ngày, tập hít thở đều (hít sâu, thở ra từ từ), tiêm vaccine phòng cúm định kỳ hàng năm nhằm tăng sức đề kháng.

Tuyệt đối không tự ý mua kháng sinh để điều trị khi có triệu chứng ho, cúm và sốt hoặc sử dụng đơn thuốc cũ nhiều lần khi bệnh tái phát dù không có chỉ định, bởi sẽ làm gia tăng sự đề kháng kháng sinh của vi khuẩn. Sử dụng thuốc không phù hợp khiến người bệnh và các bác sĩ gặp khó khăn trong điều trị. Bệnh tiến triển nặng, gây biến chứng, làm giảm cơ hội điều trị.

Những NCT mắc bệnh về đường hô hấp mạn tính hoặc các bệnh mạn tính khác nên khám bệnh định kỳ, để được tư vấn những điều cần thiết về bảo vệ sức khỏe khi thời tiết chuyển mùa.