Bộ GD-ĐT định sửa hàng loạt quy trình, tiêu chuẩn biên soạn Sách giáo khoa

Sách giáo khoa mới lớp 2, lớp 6: Chạm đến vấn đề "nóng" của đời sống xã hội

Năm học mới 2021- 2022 sắp bắt đầu và sẽ là năm đầu tiên học sinh lớp 2, lớp 6 học sách giáo khoa (SGK) theo Chương trình giáo dục phổ thông mới (Chương trình GDPT 2018).

Ngoài hình thức bắt mắt, hình vẽ và màu sắc sinh động, phương pháp giáo dục "mở" thì bộ SGK mới còn mang đậm hơi thở cuộc sống bởi đã chạm đến nhiều vấn đề "nóng" của học đường và đời sống xã hội như: Dịch bệnh Covid- 19, Bắt nạt, bình đẳng giới, bảo vệ môi trường...

Đưa hơi thở cuộc sống vào SGK

Khi mở cuốn SGK mới lớp 2, lớp 6 phụ huynh và học sinh dễ dàng bắt gặp các chất liệu cuộc sống bình dị, gần gũi với những thông điệp tích cực; răn dạy học sinh về nhiều điều tốt đẹp cần học tập và bồi đắp.

Các bài toán vận dụng và thử thách ở cuốn SGK Toán lớp 6 - Bộ kết nối tri thức với cuộc sống được lấy từ những tình huống rất thường gặp như: Xếp hàng chờ mua vé xem bóng đá (bài Thứ tự trong tập hợp các số tự nhiên); trường học lên kế hoạch thay tất cả bóng đèn sợi đốt bằng bóng đèn Led (bài Phép nhân và phép chia số tự nhiên); khách du lịch quốc tế đến Việt Nam (bài Luyện tập chung); hoạt động tích cực của Hội cha mẹ học sinh; dự án học tập nhóm (bài Quan hệ chia hết và tính chất); sử dụng cốc giấy, đĩa giấy để bảo vệ môi trường (bài Bội chung, bội chung nhỏ nhất); đi xe bus, phương tiện công cộng; quản lý chi tiêu cá nhân (bài Phép nhân số nguyên); biểu tượng cảm xúc (emoji); học sinh đi dã ngoại, nhắn tin cho bố mẹ về nơi mình đến thăm ...

SGK mới đề cập nhiều vấn đề nóng và mang đậm hơi thở cuộc sống.

Trong chương "Tính đối xứng của hình phẳng trong tự nhiên"- Toán 6, những hình ảnh, từ ngữ đậm chất văn học đã được đưa vào chuyên đề; không chỉ giúp học sinh định hình được bài học mà còn liên hệ với những môn học, lĩnh vực khác: "Em thấy hình ảnh Khuê Văn Các rất đẹp, đúng không? Một trong những điều làm nên vẻ đẹp đó là tính cân đối, hài hòa. Trong thiên nhiên, nghệ thuật và cuộc sống, ta cũng thường bắt gặp rất nhiều hình ảnh đẹp như vậy. Chúng được gọi là hình có tính đối xứng...". Với phần mở đầu nhẹ nhàng, uyển chuyển như vậy, bài toán sẽ trở nên mềm mại hơn; quy luật của Toán học cũng trở thành những điều đơn giản hiển hiện ngoài đời sống.

Bên cạnh lồng ghép với Văn học, môn Toán còn phảng phất một số tư liệu của Lịch sử, Địa lý như khoảng cách thực tế từ Hà Nội đến các tỉnh; sự kiện vua Lý Công Uẩn (Lý Thái Tổ) dời đô từ Hoa Lư về Đại La (nay là Hà Nội).

Thêm vào đó, dòng chảy thời sự nóng hổi về tình hình phức tạp của dịch bệnh Covid- 19 cũng được lồng ghép vào bài "Thứ tự trong tập hợp các số tự nhiên". Lấy tựa đề bài viết đăng trên một tờ báo điện tử có nội dung liên quan "Dịch bệnh Covid- 19 ở Việt Nam: Số ca nhiễm giảm dần trong những ngày gần đây"; các kết quả theo yêu cầu của bài toán đã thể hiện hơi thở của cuộc sống và hy vọng về việc Việt Nam sẽ đẩy lùi dịch bệnh vào một ngày không xa. Tương tự, ở một bài tập khác có đề cập đến công tác phòng chống Covid- 19 tại TP Hồ Chí Minh; trong đó các số liệu về đội phản ứng nhanh, các bác sỹ hồi sức cấp cứu, bác sỹ đa khoa, điều dưỡng viên trong cuộc chiến chống Covid- 19. "Em đọc sách và làm bài tập mà thấy như mình đang đọc báo, xem đài. Thật sự rất gần gũi nên có cảm giác dễ hiểu, dễ nhớ hơn"- em Nguyễn Hoài Lâm, học sinh trường THCS Trần Duy Hưng (quận Cầu Giấy, Hà Nội) cho biết.

Đề cập, giải quyết các vấn đề "nóng"

Nhiều vấn đề 'nóng" trong ngành giáo dục cũng như trong cuộc sống đã được khéo léo lồng ghép và đưa vào SGK mới. Một trong số đó có lên án nạn "bắt nạt" mà suy rộng ra là tình trạng bạo lực học đường, dùng vũ lực trong cuộc sống. Cụ thể, SGK tiếng Việt lớp 6 - Bộ Kết nối tri thức với cuộc sống có bài thơ "Bắt nạt" của tác giả trẻ Nguyễn Thế Hoàng Linh. Sau khi đọc và phân tích bài thơ, có một câu hỏi được đặt ra: "Mỗi chúng ta có thể từng bị bắt nạt, chứng kiến cảnh bắt nạt hoặc từng bắt nạt người khác. Hãy cho biết em đã làm gì khi ở vào một trong các tình huống trên. Bài thơ có thể khiến em thay đổi cách ứng xử trước chuyện bắt nạt như thế nào?". Ngoài ra, với những đoạn văn, bài viết đơn giản của chính các em học sinh trong cuốn sách cũng mang lại cảm giác gần gũi, dễ tiếp nhận cho học sinh.

Cô Lê Thị Định - giáo viên Ngữ văn lớp 6, trường THCS &THPT Lương Thế Vinh (quận Cầu Giấy, Hà Nội) chia sẻ: "Các bài học trong SKG lớp 6 mới rất gần gũi và đời thường. Nội dung, câu chữ trong văn bản đặt ra những vấn đề của thực tế đời sống để qua đó học sinh có thể liên hệ với các văn bản khác, các tình huống khác giúp các con phát triển năng lực và có khả năng thích ứng cao hơn".

Các giáo viên dạy SGK mới được tập huấn kỹ càng về phương pháp tiếp cận và giảng dạy

Đối với SGK mới lớp 2, cô Dương Thị Huyền - giáo viên trường Tiểu học Trường Yên, huyện Chương Mỹ, Hà Nội nêu: "Có một điều rất văn minh được đề cập xuyên suốt trong bộ SGK mới lớp 2, đó là vấn đề bình đẳng giới. Nội dung bài học, hình vẽ trong các môn Toán, Tiếng Việt, Tự nhiên xã hội, Hoạt động trải nghiệm, Đạo đức đều rất cần bằng giữa nữ và nam; số câu trả lời sai- đúng của các bạn nam - nữ cùng ngang nhau; điều đó tạo nên tâm trạng thoải mái cho các học sinh; từ đó tâm lý tiếp nhận bài học cũng vui vẻ, thoải mái hơn".

Trao đổi với phóng viên báo Kinh tế & Đô thị về cách thức chuyển tải nội dung, thông điệp của bộ SGK mới lớp 2 và lớp 6, ông Đặng Tự Ân - Giám đốc Quỹ Quốc gia đổi mới giáo dục phổ thông Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Giáo dục tiểu học (Bộ GD&ĐT) cho biết: SGK mới lớp 2 và lớp 6 có các nội dung tích hợp liên môn và nội môn bởi thực tế, có nhiều vấn đề không thể giải thích được bằng kiến thức của 1 môn mà cần vận dụng, tổng hợp kiến thức nhiều môn học. Việc lồng ghép các nội dung gắn với thực tiễn đời thường sẽ đưa môn học gần gũi với thực tế để học sinh có hình thức vận dụng phù hợp.

Không những vậy, việc trong một môn học có sử dụng chất liệu của nhiều môn học khác sẽ tạo sự hấp dẫn, cuốn hút học sinh. Bài Toán có tư liệu địa lý, có ngôn ngữ Văn học hoặc dữ liệu của thời sự, y tế sẽ khiến bài học sinh động, hấp dẫn học sinh hơn, giúp giờ học bớt căng thẳng.

"Thêm một yếu tố nữa, việc lồng ghép nội dung này cũng tiệm cận hơn với nền giáo dục của nhiều nước tiên tiến trên thế giới. Hiện đã có nhiều nước không phân môn mà học theo chủ đề, đi vào những vấn đề sát thực của đời sống xã hội. Do vậy, cách lồng ghép vấn đề, đưa hơi thở cuộc sống vào SGK mới như đã nêu là đúng tinh thần, chủ trương đổi mới của giáo dục hiện nay"- ông Đặng Tự Ân bày tỏ.