Cách giải nhiệt ngày hè

Không còn nóng trong người

Có thể giải nhiệt trong người vào mùa nóng bức bằng các loại thảo dược thiên nhiên dễ tìm, dễ sử dụng...

Nóng trong người là hiện tượng tưởng chừng rất bình thường nhưng mang những tác hại không lường, thường biểu hiện bằng các triệu chứng sau đây: người khô táo, khát nước nhiều, bứt rứt, khó ngủ; tiểu tiện khó khăn, tiểu ít; da khô nóng, môi khô nứt nẻ; trẻ em nổi ban đỏ; chảy máu cam, tiểu tiện ra máu; mặt đỏ, đổ nhiều mồ hôi; nổi mụn nhọt, mẩn ngứa, dễ bị dị ứng; có thể sốt hoặc không sốt, nhức đầu, choáng váng...

Nguyên nhân gây nóng trong người

Theo y học cổ truyền, nóng trong người (nội nhiệt) có thể do các nguyên nhân sau:

- Nội nhân: do chức năng hoạt động của các tạng phủ quá yếu không thể thải các chất độc sinh ra trong quá trình chuyển hóa; gan và thận suy yếu nên chức năng thanh lọc không đủ sức giải độc làm độc chất bị tích tụ lại, và chính những độc tố này tạo môi trường thuận lợi phát sinh mụn nhọt, mẩn ngứa, dị ứng.

- Ngoại nhân: do các yếu tố sau:

- Sử dụng nhiều loại hóa chất (uống thuốc trong giai đoạn điều trị bệnh).

- Uống nhiều bia rượu, hút nhiều thuốc lá (chất kích thích).

- Ăn uống không điều độ, ăn nhiều thức ăn cay, nóng, chất béo, chất đạm, thực phẩm quá ngọt là các chất quá nhiều năng lượng. Chính năng lượng thừa bị đốt cháy làm gia tăng chuyển hóa cơ bản nên sinh nhiệt trong cơ thể.

- Làm việc trong môi trường ô nhiễm và thời tiết nóng bức làm các tế bào hô hấp mạnh hơn nên sinh nhiệt trong người.

- Uống quá ít nước không đủ làm mát cơ thể và gây khô táo trong người.

Cam, chanh, bưởi có tác dụng thanh nhiệt rất tốt

Hậu quả của nóng trong người

- Nhiệt độc tích tụ lâu ngày làm suy yếu hệ miễn dịch trong cơ thể, làm dễ bị nhiễm khuẩn, nhiễm trùng, nhất là nhiễm trùng đường tiết niệu, sinh dục, tiêu hóa.

- Nhiệt độc lâu ngày còn có nguy cơ thâm nhập phần huyết (gây chứng huyết nhiệt) có thể dẫn đến sốt cao, xuất huyết dưới da, chảy máu cam, rối loạn thành mạch.

- Thiếu tân dịch, mất nước quá nhiều còn có thể dẫn đến tiểu ít, rối loạn chất điện giải, urê huyết cao gây co giật, hôn mê, nặng nhất là nhiễm độc thần kinh có thể gây tử vong.

Điều trị nóng trong người

- Sử dụng các thảo dược có vị đắng, tính mát (hoặc hàn) tác dụng thanh nhiệt, chống khô khát trong người, nhuận tràng, giải độc, mát gan như kim ngân, sài đất, cỏ mực, cúc hoa, sắn dây, huyền sâm, sinh địa, rau má, cỏ tranh, mã đề, râu bắp, râu mèo, rong biển...

Có thể phối hợp 5-6 vị thành một bài, liều lượng 10-12gr (khô) hoặc 30-50gr (tươi) cho mỗi loại, sắc lấy 300-500ml uống trong ngày.

Ăn dưa hấu cũng giúp giải nhiệt

- Dùng bài thuốc "trà tang cúc ẩm" (tang diệp và cúc hoa mỗi loại 10gr) rửa sạch nấu với 300ml nước, lọc bỏ xác uống trong ngày giúp giải khát, làm mát cơ thể; nếu cảm nắng thì có thể cho thêm bạc hà, lá tre (mỗi loại 5gr) sắc chung với hai loại trên.

- Bài thuốc "trà song hoa ẩm" gồm kim ngân hoa và cúc hoa mỗi loại 10gr, cũng sắc như trên, có thể hòa thêm một tí mật ong cho tăng tác dụng bổ phế tì.

- Bài nước sâm gồm thuốc giòi, mã đề, rễ cỏ tranh, râu bắp, mía lau, lá dứa cho thơm, mỗi loại 100-200gr, nấu sôi lược lấy nước (1-2 lít) uống cả ngày, có thể dùng cho nhiều người trong gia đình cùng uống.

- Dây lá sương sâm 100gr, khoảng 1 lít nước, hái lá già rửa sạch, vò nát trong nước chín, vắt lấy nước lát sau sẽ đông đặc thành sương sâm; có thể ăn không hoặc thêm tí đường, vừa thanh nhiệt giải độc, vừa nhuận trường.

- Nên ăn thêm các món canh như khổ qua, bí đao, bí đỏ, bầu, diếp cá, bồ ngót, mã đề, rau má, rau đay, mồng tơi.

- Trái cây như dưa hấu, dưa gang, cam, bưởi, thanh long.

- Uống đủ nước để thanh lọc cơ thể và làm trẻ hóa tế bào.

Tuy nhiên, cần chú ý khi người bệnh có sốt cao do nhiễm trùng, hoặc người tì vị yếu hay bị tiêu chảy, lạnh bụng, cảm lạnh, người già yếu không nên dùng các thuốc mát.

Theo DS. Lê Kim Phụng

Tuổi trẻ