Chia rẽ và đồng thuận trong xem xét bãi nhiệm Trump lần hai

24 giờ tạo bước ngoặt cho chính quyền Biden

Trước ngày 6/1, nhiệm kỳ tổng thống của Biden được đánh giá rất khó khăn với một quốc hội chia rẽ, nhưng tất cả thay đổi chỉ trong 24 giờ.

2h ngày 6/1, các hãng truyền thông Mỹ xướng tên Raphael Warnock, ứng viên thượng nghị sĩ Dân chủ tại bang Georgia, là người chiến thắng trong cuộc cạnh tranh với đối thủ Cộng hòa Kelly Loeffer. Jon Ossoff, ứng viên còn lại của đảng Dân chủ, sau đó cũng đắc cử thượng nghị sĩ Georgia nhờ thắng lợi trước đối thủ David Perdue.

Hai chiến thắng này giúp phe Dân chủ "cầm hòa" được với đảng Cộng hòa tại Thượng viện Mỹ, với mỗi bên giành 50 ghế, trong khi phe kiểm soát cần tối thiểu 51 ghế. Tuy nhiên, đảng Dân chủ vẫn sẽ nắm Thượng viện, bởi Phó tổng thống đắc cử Kamala Harris có quyền bỏ lá phiếu quyết định để phá vỡ thế bế tắc, giúp những chính sách mà Tổng thống đắc cử Joe Biden vạch ra có triển vọng hơn rất nhiều.

Cùng ngày 6/1, quốc hội tổ chức phiên họp kiểm phiếu đại cử tri tại Đồi Capitol nhằm xác nhận chiến thắng của Biden. Cuộc họp này thường được coi là mang tính thủ tục, nhưng tình huống bất thường đã xuất hiện. Lần đầu tiên kể từ năm 1814, thời điểm chiến tranh Anh - Mỹ (1812-1815) đang diễn ra, tòa nhà quốc hội Mỹ đã bị xâm nhập bởi đám đông ủng hộ Tổng thống Donald Trump.

Tổng thống đắc cử Mỹ Joe Biden phát biểu tại thành phố Wilmington, bang Delaware, hôm 7/1. Ảnh: AFP .

Theo bình luận viên Chris Cillizza của CNN , cuộc bạo loạn này khiến viễn cảnh tương lai của chính truyền Biden trở nên khác biệt đáng kể. Bất chấp việc phe ủng hộ Trump vẫn tồn tại trong quốc hội, chủ yếu thuộc Hạ viện, sự cứng rắn do chia rẽ sâu sắc về đảng phái dường như đã "hạ nhiệt" phần nào .

Trước khi vụ bạo loạn xảy ra, nhiều thượng nghị sĩ Cộng hòa tuyên bố quyết tâm phản đối kết quả bỏ phiếu đại cử tri, nhưng cuối cùng từ bỏ. Một số người khác kêu gọi hợp tác lưỡng đảng và tập trung vào những giá trị chung. Các nguồn tin thân cận với Biden cũng đánh giá sự việc giúp xoa dịu thái độ gay gắt của phe Cộng hòa đối với Tổng thống đắc cử, đặc biệt là những người muốn tách mình với loạt động thái đáng xấu hổ của Trump.

Đáng chú ý nhất trong số họ là lãnh đạo phe Cộng hòa tại Thượng viện Mitch McConnell, người kêu gọi thống nhất nhằm chống lại những kẻ bạo loạn gây rối ở Washington. "Thượng viện Mỹ sẽ không bị đe dọa. Chúng tôi sẽ không rời đi vì những kẻ côn đồ, cướp bóc hay dọa dẫm. Chúng tôi sẽ chấm dứt chính xác những gì mà chúng tôi đã bắt đầu, và sẽ chứng nhận người chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2020", McConnell tuyên bố.

Thượng nghị sĩ Nam Carolina Lindsey Graham, đồng minh thân cận của Trump, cũng tỏ ra hết kiên nhẫn với Tổng thống. "Quá đủ rồi. Hết là hết. Mọi thứ đã chấm dứt", Graham, người cũng là bạn bè lâu năm của Biden, đề cập tới nỗ lực thách thức kết quả bầu cử của phe Cộng hòa trước quốc hội.

Theo bình luận viên Glenn Thrush của NY Times , Trump giờ đây bị coi là người kích động bạo loạn, trong khi Biden lại được ca ngợi là người bảo vệ thể chế chính trị Mỹ, một vấn đề quan trọng đối với những người như McConnell. Bên cạnh đó, Biden từng giữ chức thượng nghị sĩ suốt gần 4 thập kỷ, đồng thời thể hiện khả năng đàm phán tốt với McConnell khi còn làm "phó tướng" cho Barack Obama.

Việc "ngọn lửa lưỡng đảng" được thắp lại có khả năng tạo ra tác động trước mắt là làm giảm bớt sự phản đối những đề cử nội các của Biden. Ví dụ đáng chú ý là việc Graham hôm 6/1 ca ngợi Merrick Garland, ứng viên bộ trưởng tư pháp của Biden. Các thượng nghị sĩ Cộng hòa khác cũng thể hiện cách tiếp cận bớt gay gắt hơn, trong bối cảnh những đề cử của Biden cần được Thượng viện thông qua.

Bình luận viên Cillizza đánh giá tâm lý thống nhất lưỡng đảng có khả năng không tồn tại lâu, nhưng vẫn có thể duy trì trong những tuần và tháng đầu tiên dưới thời Biden, tạo ra sự thay đổi với cả những cơ hội và thách thức trong tương lai.

Hai chiến thắng của Warnock và Ossoff tại Georgia cũng được đánh giá sẽ ảnh hưởng lớn đến nhiệm kỳ của Biden, bởi điều này đồng nghĩa với việc Tổng thống đắc cử cần ít thượng nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ hơn trong các cuộc bỏ phiếu. Giờ đây, áp lực với Biden lại đến từ chính nội bộ đảng Dân chủ , khi ông phải duy trì sự cân bằng giữa phe cấp tiến và những người ôn hòa hơn, bao gồm cả bản thân ông.

Theo Cillizza, phe cấp tiến hiện vẫn rất khó có khả năng đạt được những mục tiêu như "Thỏa thuận Xanh Mới" hay "chương trình Medicare cho tất cả" (hỗ trợ chi phí chăm sóc sức khỏe người cao tuổi và khuyết tật), hoặc bổ sung thêm ghế vào Tòa án Tối cao. Ngoài việc Biden phản đối chúng, số ghế tương đối cân bằng tại Thượng viện khiến những chính sách xu hướng thiên tả như vậy gần như bất khả thi, Cillizza nhận định.

Tuy nhiên, Biden cũng sở hữu những cơ hội hội mới sau "cú chuyển mình" tại Washington, với con đường rộng mở để tiếp cận với một loạt nghị sĩ Cộng hòa như Mitt Romney, Lisa Murkowski, Susan Collins hay Rob Portman, hướng tới cùng nhau giải quyết những vấn đề cấp thiết, thể hiện với công chúng rằng chính phủ và giới chính trị gia có thể bắt tay trở lại.

"Hiện nay, hơn bao giờ hết, chúng ta phải bước vào một kỷ nguyên lưỡng đảng mới ở Washington", Joe Manchin, Thượng nghị sĩ Dân chủ bang Tây Virginia có xu hướng bảo thủ, nêu ý kiến.