Chuyên gia: Nước Mỹ đang mất kiểm soát

Bầu cử Mỹ 2020: Dấu hiệu đáng tin cậy báo trước người chiến thắng

Sức nóng của cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đang bao trùm khắp thế giới khi chỉ còn ít giờ nữa người dân Mỹ sẽ trực tiếp đi bỏ phiếu bầu chọn vị tổng thống tiếp theo của họ. Phóng viên (PV) báo Dân Việt đã có cuộc trao đổi với PGS-TS Cù Chí Lợi - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ - về sự kiện này.

PGS-TS Cù Chí Lợi - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Ảnh: Tri Thức Trẻ.

Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ năm 2020 là cuộc cạnh tranh gay gắt, quyết liệt của đương kim Tổng thống đảng Cộng hòa Donald Trump và ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden. Người dân khắp nước Mỹ hôm nay 3/11 sẽ trực tiếp đi bỏ phiếu bầu chọn tổng thống tiếp theo của họ, là Viện trưởng Viện nghiên cứu Châu Mỹ, theo dõi sát sao sự kiện này, ông có thấy dấu hiệu đáng tin cậy nào báo trước ai sẽ là người chiến thắng trong cuộc bầu cử này không?

Dư luận cả thế giới đang chờ xem liệu đương kim Tổng thống Donald Trump hay ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden sẽ thắng cử.

- Liên quan đến cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020, phần lớn các cuộc thăm dò ở Mỹ đã chỉ ra rằng, ứng viên tổng thống đảng Dân chủ Joe Biden đang chiếm ưu thế hơn so với đương kim Tổng thống Donald Trump trong cuộc bầu cử sắp tới.

Quyền bầu cử trực tiếp tổng thống nằm trong tay Đại cử tri đoàn. Các đại cử tri phải tuân thủ nguyên tắc "được ăn cả" ở mỗi bang, nghĩa là đa số phiếu phổ thông bầu cho ứng viên tổng thống ở bang nào thì toàn bộ đại cử tri ở bang đó phải bầu cho người đó. Một ứng viên chỉ đắc cử tổng thống Mỹ nếu đạt ít nhất 270/538 phiếu đại cử tri.

Hệ thống bầu tổng thống này cũng dẫn đến việc một ứng viên có thể thua phiếu phổ thông, nhưng vẫn giành chiến thắng nhờ chiếm trọn các phiếu đại cử tri ở các bang chủ chốt.

Người dân Mỹ được bỏ phiếu bầu cử tổng thống nhưng chiến thắng của các ứng cử viên lại phụ thuộc vào số phiếu đại cử tri. Phiếu của các cử tri được gọi là phiếu phổ thông.

Ứng cử viên giành đa số phiếu phổ thông sẽ không nghiễm nhiên chiến thắng vì số phiếu đại cử tri mới là thứ quyết định thắng thua.

Mặc dù hiện ông Biden giành ưu thế trong các cuộc thăm dò nhưng Tổng thống Trump cũng có những lợi thế của riêng mình.

Về lợi thế của ông Trump thì trước tiên, lịch sử hiện đại của nước Mỹ đã ghi nhận hầu hết các tổng thống Mỹ đều làm 2 nhiệm kỳ. Đây là 1 dấu hiệu trong lịch sử cho thấy ông Trump rất có thể sẽ có thêm một nhiệm kỳ 4 năm nữa ở Nhà Trắng.

Kể từ năm 1945 đến nay, vị tổng thống duy nhất thất bại trong chiến dịch tái tranh cử là Jimmy Carter - vì thời điểm đó ông đang phải đối mặt với những thách thức lớn bất thường do sự kết hợp của một cuộc khủng hoảng kinh tế ở trong nước và tổn thất danh dự quốc gia ở nước ngoài.

PGS-TS Cù Chí Lợi cho rằng, ông Trump rất có thể sẽ có thêm 1 nhiệm kỳ 4 năm nữa ở Nhà Trắng.

Thứ 2 là mặc dù ông Trump đã gặp phải một vài khó khăn nhưng thực tế ông cũng đã giải quyết được nhiều vấn đề tương đối lớn cho nước Mỹ, bao gồm sự phát triển về mặt kinh tế cũng như các vấn đề quan hệ quốc tế.

Thời gian gần đây chỉ có dịch Covid-19 khiến uy tín của ông Trump bị suy giảm mạnh, chứ nhìn tổng thể trước khi có Covid-19, cơ của ông Trump rất mạnh.

Đặc biệt, nhìn chung, người ta vẫn thấy ông Trump là người có phẩm chất lãnh đạo, cá tính độc đáo, vì thế, cho dù ông Biden đang dẫn trước trong các cuộc khảo sát thì theo tôi, ông Trump vẫn có không ít cơ hội tái đắc cử.

Mặc dù phần lớn các cuộc thăm dò ở Mỹ cho kết quả, ông Biden dẫn trước ông Trump, có cơ hội đắc cử lớn hơn, nhưng theo cuộc thăm dò ý kiến độc giả trên báo Dân Việt với câu hỏi: "Bạn nghĩ ai sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020", thì phần lớn độc giả bình chọn cho ông Trump, ông nghĩ thế nào về điều này ạ?

Thăm dò ý kiến độc giả về ứng viên sẽ giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2020 trên báo Dân Việt cho thấy, đương kim Tổng thống Mỹ Donald Trump nhận được bình chọn cao hơn hẳn so với đối thủ Joe Biden.

- Việc báo Dân Việt thăm dò ý kiến độc giả cho thấy, tỷ lệ người Việt tin ông Trump sẽ tái đắc cử cao hơn ông Biden, tôi nghĩ nó phản ánh sự ủng hộ mà người Việt dành cho ông và mối quan hệ đang phát triển rất tốt giữa Việt Nam và Mỹ. Quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ đang được củng cố hơn, phát triển hơn và trong đó có công lao đóng góp của ông Trump. Ngoài ra, đối với độc giả Việt Nam, mức độ nổi tiếng của ông Trump cũng cao hơn rất nhiều so với cựu Phó Tổng thống Biden. Do đó, tôi nghĩ cũng dễ hiểu thôi khi tỷ lệ người Việt tin ông Trump tái đắc cử cao hơn hẳn ông Biden.

Cá nhân ông có tin ông Trump sẽ thắng cử không?

PGS-TS Cù Chí Lợi - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Châu Mỹ, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam. Ảnh: Tri Thức Trẻ.

- Tôi nghĩ rằng, mặc dù ông Trump đang gặp nhiều bất lợi, chủ yếu là do đại dịch Covid-19. Covid-19 đã kéo nền kinh tế Mỹ suy giảm rất mạnh. Đặc biệt lịch sử cho thấy những tổng thống tái tranh cử vào thời điểm nền kinh tế Mỹ suy thoái, khủng hoảng thì cơ hội thắng cử rất thấp.

Hiện tại, nền kinh tế Mỹ đang suy thoái mạnh mẽ gây ra khó khăn rất lớn cho ông Trump trong cuộc bầu cử lần này. Tuy nhiên, tôi nghĩ ông Trump vẫn có cơ hội thắng ông Biden. Vì bầu cử Mỹ rất phức tạp, ở các bang lung lay, cử tri có thể thay đổi vào phút chót và sẽ còn nhiều điều rất khó dự đoán.

Bản đồ bầu cử tổng thống Mỹ 2020.

Nhìn chung, tôi tin ông Trump vẫn có cơ hội tái đắc cử, vì một số bang chiến trường quan trọng vẫn dành sự ủng hộ cao cho ông. Hơn nữa, ông Trump cũng có phẩm chất của một nhà lãnh đạo đặc biệt. Ông ấy quyết đoán, nói là làm, hành động gắn liền với những lợi ích cụ thể cho nước Mỹ theo phương châm "Nước Mỹ trên hết". Điều đó lại rất phù hợp với tinh thần của người Mỹ. Người ta muốn tổng thống phải hành động, phải làm những điều thực tế, mang lại lợi ích cho người ta. Tất cả những điều đó tạo ra lợi thế cho ông Trump trước ông Biden.

Theo phần lớn chỉ số thăm dò hiện tại cũng như nhiều chuyên gia quốc tế, cơ hội thắng của ông Trump rất hẹp. Vậy theo ông, nếu tái đắc cử, ông Trump sẽ đắc cử theo cách nào?

Hình ảnh người Mỹ đi bỏ phiếu bầu tổng thống.

- Theo Hiếp pháp Mỹ thì người chiến thắng sẽ là người giành được nhiều phiếu đại cử tri hơn. Trong trường hợp khó khăn, chẳng hạn 2 ứng viên tổng thống đạt số phiếu bằng nhau, thì khi đó Quốc hội, hay Thượng viện, Hạ viện rồi Tòa án tối cao của Mỹ mới tham gia xử lý, giải quyết. Nhưng tôi không nghĩ sẽ xảy ra kịch bản ông Trump và ông Biden đạt được số phiếu đại cử tri bằng nhau để phải dựa phán quyết của Quốc hội. Nhìn chung, tôi nghĩ ông Trump sẽ thắng nhờ phiếu đại cử tri, có thể tương tự như năm 2016.

Ông dự đoán tình hình chính trị - xã hội nước Mỹ sẽ như thế nào hậu bầu cử tổng thống Mỹ? Liệu có xảy ra bạo loạn như nhiều người lo sợ hay không nếu xảy ra trường hợp ông Trump không công nhận kết quả bầu cử với chiến thắng thuộc về ông Biden và ngược lại?

- Nói chung, các vấn đề chính trị của nước Mỹ gần đây rất phức tạp. Thời gian gần đây, vấn đề chia rẽ nước Mỹ nóng trở lại, nhưng chuyện này không chỉ ở thời chính quyền Trump mà đã diễn ra hàng thập kỷ nay rồi. Vấn đề này của nước Mỹ đã tồn tại lâu rồi, nên để giải quyết thì không phải ngày một ngày hai. Nhưng liệu có chia rẽ sâu sắc hơn nữa hay không còn phụ thuộc vào chính sách của tân tổng thống và các đảng phái ở Mỹ.

Còn về việc nhiều người đặt vấn đề xảy ra bạo loạn hậu bầu cử Mỹ thì ở cuộc bầu cử trước, vấn đề đó cũng đã được nêu ra. Nhưng hồi bầu cử năm 2016, tôi biết rằng, ông Obama (cựu Tổng thống Barack Obama) cũng đã có lời khuyên với bà Hillary Clinton (ứng viên tổng thống đảng Dân chủ - đối thủ của ông Trump) rằng vì lợi ích và sự ổn định của nước Mỹ hãy chấp nhận kết quả đó. Và tôi nghĩ rằng, người Mỹ cũng tự nhận thức được rằng, sẽ có một cái giá rất đắt nếu không chấp nhận kết quả bầu cử hoặc tạo ra bất cứ sự căng thẳng, đối đầu nào giữa 2 đảng sau cuộc bầu cử. Nên tôi nghĩ, chuyện ông Trump không chuyển giao quyền lực, hay yêu cầu kiểm lại phiếu trong trường hợp ông thua, có thể sẽ được nêu ra nhưng không hẳn người ta sẽ làm quyết liệt để tránh sự đối đầu, căng thẳng chính trị gây tổn hại cho chính lợi ích của nước Mỹ.