Cố ý thay đổi hiện trạng ở biển Đông

Nhiều nước chỉ trích Trung Quốc

Việc Trung Quốc đặt giàn khoan HD 981 bất hợp pháp trong vùng biển của VN đã trở thành vấn đề nóng trong cuộc họp báo nhân chuyến thăm VN của Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ đặc trách Đông Á - Thái Bình Dương Daniel Russel.

Tàu Trung Quốc hung hăng dùng vòi rồng phun nước tấn công tàu VN trên vùng biển VN - Ảnh: Lê Quân chụp lại từ clip

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cho biết đã thảo luận tình hình ở biển Đông với phía VN nhiều lần. "Chủ đề này là một vấn đề chính trong các tham vấn giữa Mỹ và VN, đặc biệt là trong những năm tôi tham gia vào các chính sách châu Á", ông nói. Ông D.Russel cho biết đã được phía VN thông báo về tình hình liên quan đến giàn khoan 981 của Trung Quốc (TQ) trong chương trình làm việc hai ngày 7 - 8.5 tại Hà Nội.

"Chúng tôi phản đối bất cứ động thái khiêu khích nào của các tàu"

Chúng tôi hết sức lo ngại về cách hành xử nguy hiểm và sự dọa dẫm bằng tàu bè tại khu vực tranh chấp

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki

Trả lời câu hỏi về hành động hung hãn của các tàu TQ khi đâm vào các tàu VN trong vụ giàn khoan 981, ông D.Russel cho biết Mỹ rất quan ngại về bất cứ hành vi nguy hiểm nào trên biển. "Chúng tôi phản đối bất cứ động thái khiêu khích nào của các tàu, đặc biệt là ở những vùng biển đang tranh chấp. Đó là lý do chúng tôi tiếp tục nhấn mạnh thông điệp phải sử dụng các biện pháp hòa bình, ngoại giao và qua các phương tiện truyền thông, mỗi bên phải quản lý mình trong những hành xử an toàn, có trách nhiệm, thích đáng. Tất cả các bên cần phải kiềm chế", Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ tuyên bố.

Ông D.Russel khẳng định tăng cường quan hệ đối tác giữa VN và Mỹ là một phần trong kế hoạch can dự rộng hơn của Mỹ ở khu vực châu Á. "Chúng tôi rất quan tâm đến châu Á - Thái Bình Dương vì có gắn trực tiếp với lợi ích kinh tế, an ninh lâu dài của Mỹ. Đó là lý do tại sao chúng tôi đang làm việc thúc đẩy các mối quan hệ song phương mạnh mẽ hơn, hỗ trợ các thể chế ở khu vực như ASEAN, EAS, APEC...". Ông khẳng định kể từ khi công bố quan hệ Đối tác toàn diện, đã có những tiến bộ đáng kể trong quan hệ song phương Mỹ - Việt. Chuyến thăm tới Hà Nội lần này của ông cũng nhằm thúc đẩy quan hệ này cũng như tăng cường các cơ chế đối thoại, hợp tác giữa hai bên.

Tại Hà Nội, ông D.Russel và Thứ trưởng Ngoại giao Hồ Xuân Sơn đã tham gia Đối thoại Mỹ - VN vùng châu Á - Thái Bình Dương. Ông D.Russel cũng đã có những cuộc gặp với Phó thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh, lãnh đạo khối Đảng, Chính phủ...

Chúng tôi hết sức lo ngại trước thông tin nhiều tàu VN bị làm hư hại và một số người bị thương

Chánh văn phòng Nội các Nhật Yoshihide Suga

Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ cho biết các cuộc thảo luận tập trung vào Đông Nam Á và châu Á nói chung, làm thế nào để VN và Mỹ tiếp tục hợp tác để thúc đẩy hòa bình, ổn định, phát triển kinh tế và hợp tác. Một số vấn đề khác cũng được thảo luận gồm có vấn đề sông Mekong, biến đổi khí hậu, Hiệp định thương mại xuyên Thái Bình Dương (TPP), nhân quyền... Trong các cuộc gặp ông D.Russel cũng đã cung cấp thông tin về chuyến thăm gần đây của Tổng thống Obama đến Đông Nam Á và Đông Bắc Á. Nhấn mạnh chuyến thăm khẳng định lại sự can dự tiếp diễn và mạnh mẽ của Mỹ ở khu vực và ở VN.

"Hết sức lo ngại về cách hành xử nguy hiểm và sự dọa dẫm"

Trong một diễn biến khác, tại cuộc họp báo ngày 7.5, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Jen Psaki tiếp tục khẳng định quan điểm của Washington rằng việc TQ đặt giàn khoan là hành động "khiêu khích". "Chúng tôi hết sức lo ngại về cách hành xử nguy hiểm và sự dọa dẫm bằng tàu bè tại khu vực tranh chấp", bà Psaki nói. Quan điểm này được tái khẳng định trong một thông cáo riêng về vụ việc đăng trên website của Bộ Ngoại giao Mỹ sau đó. "Hành động đơn phương này dường như là một phần mô thức hành xử rộng lớn hơn của TQ nhằm thúc đẩy yêu sách đối với lãnh thổ tranh chấp một cách gây nguy hại cho hòa bình và ổn định trong khu vực", thông cáo viết. Hãng Reuters dẫn lời một quan chức cao cấp của chính quyền Mỹ nói: "Chúng tôi rõ ràng rất lo ngại về việc này. Chúng tôi đã truyền đạt mối lo ngại đến với phía TQ".

Thượng nghị sĩ Mỹ John McCain cũng đăng tải một thông cáo trên website chính thức nói rằng ông vô cùng lo ngại việc TQ triển khai hàng chục tàu hải quân nhằm yểm trợ hành động đặt giàn khoan. Ông McCain khẳng định TQ sẽ phải gánh chịu hoàn toàn trách nhiệm vì "nỗ lực đơn phương hòng thay đổi hiện trạng" và kêu gọi toàn thể các quốc gia có trách nhiệm hãy yêu cầu các lãnh đạo TQ xuống thang căng thẳng ngay lập tức.

Singapore thúc giục ASEAN và TQ hãy nỗ lực để sớm đạt được Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC)

Bộ ngoại giao Singapore

Trong cuộc họp báo hôm qua, Chánh văn phòng Nội các Nhật Yoshihide Suga cũng nói Tokyo vô cùng lo ngại trước cách hành xử của TQ và thúc giục Bắc Kinh kiềm chế thực hiện các hành động khiêu khích. "Chúng tôi hết sức lo ngại trước thông tin nhiều tàu VN bị làm hư hại và một số người bị thương", hãng AFP dẫn lời ông Suga.

Bộ Ngoại giao Singapore cũng phát đi một thông cáo cho biết nước này lo ngại về các diễn biến gần đây ở biển Đông, đồng thời kêu gọi các bên hãy kiềm chế và tuân thủ Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông (DOC), giải quyết tranh chấp một cách hòa bình theo luật pháp quốc tế, gồm cả Công ước LHQ về luật Biển (UNCLOS). Trong thông cáo đăng trên website, Bộ Ngoại giao Singapore thúc giục ASEAN và TQ hãy nỗ lực để sớm đạt được Bộ quy tắc về ứng xử của các bên ở biển Đông (COC).

Trong phần bình luận về vụ giàn khoan, hai chuyên gia về Đông Nam Á của Trung tâm nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ) Ernest Bower và Gregory Poling khẳng định TQ đã vi phạm UNCLOS. "Nó rõ ràng cũng trái với Tuyên bố về ứng xử của các bên ở biển Đông mà TQ ký với các thành viên ASEAN, gồm cả VN. Trong thỏa thuận đó, mọi bên cam kết có trách nhiệm tự kiềm chế trong việc thi hành các hoạt động có thể gây phức tạp hoặc leo thang tranh chấp, ảnh hưởng tới hòa bình và sự ổn định".

Theo TNO