[Cũ mà hay] Tâm ma xâm chiếm, Arthas tự tay giết chết vua cha trong Warcraft III

Cuộc chiến chống Apple/Google của Epic sẽ ảnh hưởng tới toàn bộ thế giới hi-tech, liên lụy cả Sony, Microsoft hay Facebook...

Khi Covid-19 bùng nổ, người tiêu dùng buộc phải ở nhà, các tựa game nói riêng và các dịch vụ online nói chung đã trở thành tâm điểm của cả thế giới công nghệ.

Khi Epic kiện cùng lúc cả Apple và Google, cán cân quyền lực trong mảng thị trường quan trọng này có thể thay đổi hoàn toàn.

Trong một bước đi có vẻ đã được toan tính từ trước, Epic Games, nhà phát triển/phát hành tựa game đình đám nhất thế giới Fortnite, đã cố ý ra mắt tính năng thanh toán trực tiếp cho phiên bản iOS và Android của Fortnite. Sau khi Apple và Google lần lượt thực hiện gỡ bỏ tựa game này khỏi 2 chợ ứng dụng App Store và Google Play, Epic đã ngay lập tức đem cả Apple và Google ra tòa.

Thậm chí, với riêng Apple, Epic còn thực hiện hẳn một đoạn video nhái lại đoạn quảng cáo 1984 lừng danh dành cho máy Macintosh thế hệ đầu. Nhà phát triển Fortnite đang tự coi mình là kẻ sẽ "giải phóng" các nhà phát triển khỏi sự kìm kẹp - hay nói đúng hơn là yêu cầu chia sẻ doanh thu của Apple và Google.

Vậy, vì sao nhà phát triển game lớn nhất thế giới lại bỗng dưng gây sự với Apple? Cuộc chiến này có ảnh hưởng như thế nào đến tương lai chiếc smartphone nói riêng và thế giới hi-tech nói chung?

Một trong những thế lực lớn nhất của ngành game

Có thể nói rằng Fortnite của Epic Games là tựa game thành công nhất hiện nay.

Với các game thủ, Epic không phải là cái tên xa lạ. Trong quá khứ, công ty game này đã từng nổi danh với các series game như Gears of War và Unreal. Bộ engine phát triển của hãng (Unreal Engine) cũng đã được sử dụng trên hàng trăm tựa game, bao gồm cả những series kinh điển như Batman: Arkham, XCOM hay NBA 2K.

Tháng 3 năm 2017, một tựa game dùng Unreal Engine 4 mang tên "PlayerUnknown's Battleground" được phát hành trên console và nhanh chóng trở thành hiện tượng toàn cầu. Thể loại bắn súng đối kháng "battle royale" do PUBG ngay lập tức trở thành một trào lưu, và một trong những kẻ đầu tiên học theo chính là Epic. Tháng 9 cùng năm, Fortnite Battle Royale ra mắt, kết hợp cách chơi của PUBG với các yếu tố của tựa game Fortnite Save The World vốn đã ra mắt khá... mờ nhạt trước đó nhiều tháng.

Nhờ mức độ trau chuốt cũng như các yếu tố truyền thông được đẩy mạnh hơn hẳn PUBG, chỉ mất vài tháng Fortnite đã trở thành tựa game thành công nhất trên thế giới. Chỉ sau 6 tháng, số người chơi đã chạm mốc 45 triệu người và tăng lên 200 triệu vào cuối năm 2018. Tháng 3/2019, doanh thu từ tựa game này cán mốc 2 tỷ USD. Đến tháng 5/2020, tổng số người chơi đã lên tới 350 triệu. Fortnite có thể coi là hiện tượng văn hóa đáng chú ý nhất của những năm cuối thập niên 2010, vừa thu hút sự chú ý của những người nổi tiếng như Drake, Marschmello hay Travis Scott, vừa tạo ra những ngôi sao của riêng mình (Ninja, Dakotaz...).

Cuộc chiến chống 2 gã khổng lồ thống trị

Từ lâu, Epic Games đã phàn nàn về việc phải chia sẻ doanh thu cho Apple và Google.

Thành công nhanh chóng của Fortnite trên PC và console dẫn đến một bước đi tất yếu: đưa tựa game này lên di động. Đáng tiếc rằng quyền lực lớn của Epic trong ngành công nghiệp game chỉ là "mắt muỗi" so với Apple và Google. Năm 2019, doanh thu ước tính của Fortnite trên khắp các nền tảng iOS, Android, Windows, Xbox và PlayStation đạt 61 tỷ USD. Trong cùng năm, tổng trị giá giao dịch ứng dụng và nội dung ứng dụng (bao gồm vật phẩm game) trên App Store đạt 61 tỷ USD, Google Play đạt 29,3 tỷ USD. Doanh thu từ các mảng kinh doanh khác của Apple và Google còn lớn hơn thế nhiều lần.

Buộc lòng, Epic phải tuân theo luật chơi của Google và Apple. Theo chính sách của cả 2 ông lớn đang thống trị thị trường smartphone, các nhà phát hành game sẽ phải chia sẻ lại 30% doanh thu trong năm đầu tiên và 15% doanh thu trong những năm tiếp theo. Quy định này không chỉ áp dụng cho Fortnite mà còn áp dụng cho tất cả các game, ứng dụng và dịch vụ có trên iOS và Android (hay nói đúng hơn là Android của Google). Ngay cả các ông lớn như Microsoft, Facebook hay Amazon cũng không phải là ngoại lệ.

Epic không phải là nhà phát hành/phát triển đầu tiên lên tiếng phản đối chính sách của Apple và Google. Năm 2019, Spotify đã lên tiếng kiện hành vi độc quyền của Apple, bao gồm cả việc Apple đẩy mạnh quảng bá cho Apple Music lẫn khoản phí 30% của App Store. Tháng 6 năm nay, vụ việc Apple gỡ bỏ ứng dụng email "Hey" khỏi chợ App Store cũng đã gây ra rất nhiều tranh cãi: Apple buộc nhà phát triển phải trích 30% khoản tiền người dùng chi trả, và cũng cấm nhà phát triển không được cung cấp (hay gợi ý) phương thức thanh toán độc lập (không thông qua Apple) trong ứng dụng iOS.

Có mặt trên Android từ 2018 nhưng phải đến 2020 Fortnite mới được đưa lên Google Play.

Epic: Liệu có thể thay đổi cả thế giới hi-tech

Việc Epic đem Apple và Google ra tòa rõ ràng là một bước đi được tính toán từ trước. Để làm được điều mình muốn, nhà phát hành game này đã cố ý đưa tính năng thanh toán trực tiếp vào phiên bản Fortnite cho iOS và Android. Khi Apple và Google gỡ bỏ ứng dụng, đơn kiện nhanh chóng được gửi đi, chương trình giảm giá Vbucks (tiền ảo trong Fortnite) được đưa ra, và đoạn video nhái 1984 cũng được đăng tải.

Mục đích của ông chủ Fortnite là cực kỳ rõ ràng. Theo lời CEO của Epic Games, Tim Sweeney: " Tất cả các nhà phát triển iOS đều được quyền sử dụng dịch vụ thanh toán riêng, tất cả người dùng được quyền cài đặt ứng dụng từ bất cứ đâu".

Nếu điều này thành hiện thực, các ngành công nghiệp game, ứng dụng di động, thanh toán di động và hệ điều hành đều sẽ bị khuynh đảo. Lý do: mô hình chia sẻ doanh thu và "trói" nền tảng thanh toán hay phân phối ứng dụng vào hệ điều hành không chỉ có ở Apple hay Google. Các nhà phát triển game cho Xbox, PlayStation hay Switch đều phải chia sẻ doanh thu cho Microsoft, Sony và Nintendo với tỷ lệ tương tự. Ngay cả các tựa game được phân phối offline qua các chuỗi điện máy lớn tại Mỹ hay châu Âu cũng sẽ phải chia sẻ doanh thu cho các cửa hàng này.

Quyền lực của thế giới số nên thuộc về ông chủ hệ điều hành hay các nhà phát triển ứng dụng?

Tương tự, nhà phát triển ứng dụng chạy trên Facebook cũng sẽ phải mất 30% cho mạng xã hội này. Các phiên bản Android của Amazon hay các thương hiệu smartphone Trung Quốc cũng đều buộc nhà phát triển chia sẻ doanh thu. Ngoại trừ trường hợp đặc biệt của Windows và Linux, đây gần như là nguyên tắc mặc định của thế giới số: bạn muốn kiếm tiền trên nền tảng của ai đó, bạn buộc phải trả tiền cho kẻ đã gây dựng nền tảng đó.

Nếu Epic chiến thắng và tạo thành tiền lệ, Apple và Google sẽ trở thành những kẻ phát triển hệ điều hành "không công" cho kẻ khác tận hưởng. Những phán quyết này rồi cũng sẽ lan tỏa lên console, lên mạng xã hội và tất cả những gì được gọi là "nền tảng". Sony sẽ phải cho phép các công ty khác được quyền mở "chợ" cạnh tranh với PlayStation Store, Facebook sẽ phải cho phép các đối thủ được quyền mở nền tảng phát hành ứng dụng (hay thậm chí là phát hành quảng cáo) trên trang web của riêng mình... Thậm chí, ngay cả chuyện Apple ra mắt chợ ứng dụng Android hay Google ra mắt chợ ứng dụng iOS cũng là có thể nghĩ đến.

Còn nếu Epic thua cuộc, chắc chắn gọng kìm kiểm soát của Apple và Google lên iOS và Android sẽ còn được siết chặt hơn nữa. Bất kể ai là kẻ thắng, cuộc chiến này chắc chắn sẽ định đoạt tương lai của thế giới hi-tech. Bạn đứng về phe ai, Epic (và Spotify), hay "liên minh" bất đắc dĩ Apple và Google?