Cuộc sống bình lặng của Đại tá, NSND Khương Đức Thuận “Giải phóng Sài Gòn”

Sau 20 năm kể từ ngày bộ phim “Giải phóng Sài Gòn” ra mắt khán giả, NSND Khương Đức Thuận – người vào vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp – lần đầu chia sẻ về bộ phim và cuộc sống hiện tại.

Căn hộ chung cư bình dị – nơi Đại tá, NSND Khương Đức Thuận đã gắn bó suốt bao năm – chính là nơi diễn ra buổi trò chuyện đặc biệt của chúng tôi.

Ngồi đối diện với người nghệ sĩ tài ba – ở tuổ.i ngoài 70, vừa được vinh danh NSND đầu năm 2024 – tôi vẫn cảm nhận rõ chất “lính” hào sảng, một thứ khí chất dường như đã thấm sâu vào má.u thịt, chẳng hề phai nhạt theo dòng chảy thời gian.

Câu chuyện của ông không chỉ là hành trình của một người nghệ sĩ, mà còn là những thước phim sống động về một thời bom đạn, nơi nghệ thuật đã nảy mầm và lớn lên trong khói lửa.

Danh hiệu NSND có lẽ đến muộn màng với Đại tá Khương Đức Thuận, nhưng nó lại càng thêm phần giá trị – như một dấu son khắc sâu những cống hiến không ngừng nghỉ của một đời nghệ thuật đầy đam mê.

NSND Khương Đức Thuận (ngoài cùng bên phải) trong phim “Giải phóng Sài Gòn” (Ảnh: Hãng phim Giải phóng).

Từ chiến trường đến nghiệp diễn

NSND Khương Đức Thuận sinh năm 1953, xuất thân từ lớp diễn viên khóa 2, Trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam (nay là Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội), cùng lứa với những nghệ sĩ như: Lê Hùng, Tất Bình, Nguyễn Anh Dũng…

Ngay sau khi tốt nghiệp, ông được phân công về Đoàn văn công Quân giải phóng Quân khu V – một đơn vị nghệ thuật đặc biệt hoạt động trực tiếp tại các chiến trường.

Ở tuổ.i đôi mươi, mang trong mình nhiệt huyết tuổ.i trẻ và tình yêu nghệ thuật cháy bỏng, Khương Đức Thuận đã khoác ba lô cùng đồng đội hành quân vào chiến trường khu V, đúng thời điểm cuộc chiến tranh diễn ra vô cùng ác liệt.

“Lúc đó tụi tôi còn trẻ lắm, có người còn chưa biết yêu. Nhưng tay đàn tay sún.g, diễn ngay bên chiến hào, bên cạnh hố bom còn bốc khói”, NSND Khương Đức Thuận kể, giọng chùng xuống.

Ngày ấy, giữa chiến trường khốc liệt, NSND Khương Đức Thuận ví mình như một “cục bột dẻo” – có thể linh hoạt hóa thân từ kịch nói, hát chèo đến dân ca – tùy theo yêu cầu của từng chương trình, từng hoàn cảnh.

Với ông, xúc động nhất vẫn là những lần tận mắt chứng kiến các trận xung phong, nơi những người lính ra đi mà không hẹn ngày trở lại – những khoảnh khắc thiêng liêng khắc sâu trong tâm khảm một đời.

Nói đến đây, Khương Đức Thuận lại nghẹn lời khi nhắc lại một kỷ niệm không thể nào quên: “Sau một buổi biểu diễn giữa chiến trường, tôi hỏi một chiến sĩ trẻ: “Tối mai còn mấy tiết mục nữa, cậu có xem tiếp không?” Người lính trẻ mỉm cười, đáp ngay, không chút do dự: “Em sẽ xem, nếu còn sống”.

Ánh mắt chùng xuống, giọng ông trầm ngâm: “Câu nói ấy – nhẹ như gió thoảng – nhưng ám ảnh tôi cho đến tận bây giờ. Đã có biết bao người lính, coi cái chế.t nhẹ tựa lông hồng, sẵn sàng hy sinh để đổi lấy hòa bình, độc lập cho Tổ quốc”.

Những năm tháng chiến tranh đã để lại trong NSND Khương Đức Thuận không chỉ là ký ức về bom đạn mà còn là bài học sâu sắc về giá trị của sự sống và tình đồng đội.

Ông chia sẻ rằng, chính những trải nghiệm ấy đã dạy ông biết trân trọng từng khoảnh khắc, từng con người, và thôi thúc ông sống cũng như cống hiến với tất cả lòng biết ơn và chân thành.

NSND Khương Đức Thuận xúc động khi kể về những năm tháng chiến tranh.

Video đang HOT

Sau khi rời chiến trường, ông trở về Hà Nội, mang theo hành trang là những trải nghiệm sâu sắc và ngọn lửa nghệ thuật chưa bao giờ nguội tắt.

Năm 1976, Khương Đức Thuận gia nhập Đoàn chèo Hà Nội, song sớm nhận ra đây không phải là con đường phù hợp với mình. Sáu năm sau, ông chuyển sang Đoàn kịch nói, Nhà hát Công an Nhân dân – quyết định mở ra một hành trình nghệ thuật rực rỡ và bền bỉ.

Nhắc đến sự nghiệp diễn xuất, Khương Đức Thuận xem vai Vĩnh trong vở Nữ ký giả của Lưu Quang Vũ như dấu mốc đầu tiên giúp ông khẳng định tên tuổ.i trên sân khấu.

Từ thành công này, ông gắn bó sâu sắc với hình tượng người chiến sĩ công an, qua hàng loạt vở diễn và phim truyền hình như: Thằng Mẫn tóc nâu, Vòng xoáy, Ngọt ngào trong cay đắng, Cảnh sát hình sự, Những đứa con biệt động Sài Gòn…

Có thể nói, đến nay, Khương Đức Thuận vẫn là một trong số rất ít nghệ sĩ thành công nhất với hình tượng người chiến sĩ công an trên sân khấu và màn ảnh. “Vì từng là lính, nên khi vào vai công an, tôi không phải diễn, mà như được sống lại một phần con người mình”, ông bộc bạch.

Chính chất lính ngấm vào má.u và trên hết, là sự thấu hiểu sâu sắc của ông dành cho những đồng đội từng sát cánh năm xưa, đã khiến cho những nhân vật của Khương Đức Thuận vô cùng chân thật, sống động.

Không chỉ dừng lại ở vai trò diễn viên, NSND Khương Đức Thuận còn khẳng định tài năng ở lĩnh vực đạo diễn sân khấu và truyền hình. Ngay trong lần đầu cầm trịch, vở Hoa thép đã mang về cho ông Huy chương vàng tại Liên hoan Sân khấu hình tượng người chiến sĩ Công an Nhân dân.

Cùng với đạo diễn Minh Quang, ông cũng góp phần làm nên thành công vang dội cho bộ phim truyền hình Những đứa con biệt động Sài Gòn – tác phẩm được khán giả yêu mến và bình chọn là phim hay nhất một thời.

Duyên phận với vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp và ký ức “Giải phóng Sài Gòn”

NSND Khương Đức Thuận đã hóa thân thành công vào nhiều nhân vật, nhưng có lẽ vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong phim Giải phóng Sài Gòn của đạo diễn Long Vân vẫn là vai diễn để đời và đáng nhớ nhất.

Mới đây, khi nghe tin Giải phóng Sài Gòn sẽ được chiếu lại trong chương trình Nửa thế kỷ phim Việt Nam về chiến tranh tại Liên hoan phim châu Á Đà Nẵng 2025, NSND Khương Đức Thuận không khỏi cảm thấy nôn nao, háo hức.

Ông tin rằng, một tác phẩm điện ảnh thực sự sẽ sống mãi nếu nó chạm đến trái tim quần chúng, phản ánh được tiếng nói và tâm tư của họ.

Chính vì vậy, mỗi dịp 30/4, bộ phim của cố đạo diễn Long Vân sẽ được chiếu lại, như một phần không thể thiếu trong ký ức điện ảnh chiến tranh Việt Nam.

Nhớ lại cơ duyên đến với vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở Giải phóng Sài Gòn, NSND Khương Đức Thuận chẳng bao giờ quên được câu nói gần như đã “thay đổi” sự nghiệp của ông – đến từ Tôn Hồng Khôn – chuyên gia người Trung Quốc, đảm nhận phần hóa trang cho bộ phim.

NSND Khương Đức Thuận cho biết, chính chuyên gia hóa trang người Trung Quốc – Tôn Hồng Khôn – đã nhận ra ông cho vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong phim.

Khi ấy, Khương Đức Thuận vừa tốt nghiệp khóa đạo diễn, được đạo diễn Long Vân cho theo đoàn làm phim với vai trò trợ lý để học nghề. Trong một lần cùng đạo diễn và chuyên gia hóa trang Tôn Hồng Khôn đi tìm diễn viên, cả đoàn đã mệt mỏi vì chưa tìm được ai phù hợp.

Bất ngờ, ông Khôi nhìn Khương Đức Thuận chằm chằm như thôi miên rồi thốt lên: “Đây là người đóng vai Đại tướng Võ Nguyên Giáp, còn phải đi tìm đâu nữa”. Nghệ sĩ kể lại, lúc đó, đạo diễn Long Vân cũng nhìn ông và không khỏi ngạc nhiên.

Thực tế, đêm hôm trước, đạo diễn Long Vân đã gọi cho Khương Đức Thuận, thông báo rằng, đang cân nhắc chọn ông cho vai diễn này. Rồi đột nhiên, khi Tôn Hồng Khôn nói đúng ý của mình, đạo diễn Long Vân lập tức thốt lên: “Hay quá!”.

Từ những ngày đầu nhận vai, hành trình hóa thân thành Đại tướng Võ Nguyên Giáp đối với NSND Khương Đức Thuận là cả một quá trình kỳ công và khổ luyện. Với sự hỗ trợ tận tình của Thiếu tướng Nguyễn Chuông, ông có cơ hội được gặp gỡ Đại tướng và phu nhân đến 4-5 lần trong suốt quá trình quay phim.

“Đại tướng từng dặn tôi rằng: “Đóng bác, anh không cần ngoại hình phải giống bác. Điều quan trọng nhất là phải thể hiện đúng cái thần thái, ý chí và tình cảm từ bên trong”, nghệ sĩ Khương Đức Thuận kể lại.

Câu nói ấy trở thành kim chỉ nam để ông thổi hồn vào nhân vật, vượt lên khỏi những kỹ thuật hóa trang bề ngoài đơn thuần.

Nghệ sĩ gạo cội nhiều cảm xúc khi nhớ lại thời đóng phim “Giải phóng Sài Gòn”.

Để phù hợp hơn với hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp ngoài đời, ông đã phải ép cân nghiêm ngặt, từ 84kg – thân hình cường tráng nhờ tập thể hình – xuống chỉ còn hơn 60kg.

Ông nhớ lại: “Hồi đó tôi to lắm, khi bắt đầu chạy bộ giảm cân, tôi mới sụt còn 76kg. Nhưng huấn luyện viên chưa cho phép dừng lại. Một ngày, tôi phải chạy bộ từ Chùa Một Cột, vòng ra đường Lê Hồng Phong, tổng cộng 30 vòng, mặc áo mưa giữa thời tiết oi bức để ra nhiều mồ hôi hơn”.

Có lúc, vì quá mệt mỏi giữa cái nắng gay gắt, ông muốn bỏ cuộc. Nhưng nghĩ đến niềm tin mà vợ chồng Đại tướng đặt vào mình, ông lại tự nhủ phải gắng sức đến cùng.

Song song với việc thay đổi ngoại hình, NSND Khương Đức Thuận còn nghiên cứu tỉ mỉ từng động tác, cử chỉ quen thuộc của Đại tướng. Ông nhận thấy, Đại tướng thường giơ hai tay rộng ra như bao quát cả thế giới – một hình ảnh thể hiện tầm nhìn lớn lao và khí chất của một nhà chỉ huy thiên tài.

Một trong những phân đoạn ông tâm đắc nhất là cảnh Đại tướng điện thoại với Tổng Bí thư Lê Duẩn, bàn về chiến lược đán.h vào Sài Gòn như thế nào – khoảnh khắc then chốt thể hiện qua ánh mắt và thần thái, làm nổi bật sự quyết đoán, trăn trở của một vị tướng vĩ đại.

Hay cảnh Đại tướng mặc chiếc áo khoác mỏng, lặng lẽ đi trong đêm lạnh, gương mặt hằn sâu dấu vết của những năm tháng chiến tranh, cũng để lại trong ông nhiều xúc cảm đặc biệt.

NSND Khương Đức Thuận chia sẻ lại một kỷ niệm vui: “Hôm đến trường quay, tôi đi xe phân khối lớn, mặc quần áo giản dị, đeo kính đen. Các chiến sĩ đứng xem đều tò mò hỏi đạo diễn Long Vân ai sẽ vào vai Đại tướng.

Nhìn tôi lúc đó, chắc không ai nghĩ tôi liên quan gì đến hình ảnh của bác Giáp cả. Đạo diễn chỉ cười và bảo các chiến sĩ cứ bình tĩnh. Đến khi tôi hóa trang xong và bước ra diễn, cả trường quay bỗng vỗ tay rào rào”.

Ông hào hứng kể chuyện mình được khán giả cổ vũ khi hóa thân thành Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Tuổ.i 72, cuộc sống kín tiếng, bình lặng

Nổi tiếng và có một sự nghiệp rực rỡ là thế nhưng từ trước đến nay, NSND Khương Đức Thuận luôn kín tiếng về đời tư. Với ông, điều đáng nói nhất về một người nghệ sĩ chính là những vai diễn, là hành trình lao động nghệ thuật chứ không phải những chuyện cá nhân.

Ít ai biết rằng, cách đây không lâu, ông đã trải qua một trận chiến sinh tử với căn bệnh ung thư bóng Vater – căn bệnh hiểm nghèo mà chính ông từng nghĩ khó lòng vượt qua. “Khi phát hiện ra, bác sĩ bảo tôi: 10 phần thì 9 phần là đi. Vậy mà giờ tôi còn được ngồi đây trò chuyện”, ông nói, nở nụ cười nhẹ nhưng thấm đẫm sự biết ơn.

Ở tuổ.i ngoài 70, sức khỏe và vóc dáng của NSND Khương Đức Thuận không còn như xưa, nhưng ngọn lửa đam mê nghệ thuật trong ông vẫn cháy bền bỉ.

Cùng với Trung tướng, nhà văn Hữu Ước, NSND Khương Đức Thuận đang chuẩn bị cho dự án Mệnh lệnh nhân dân dựa trên những kết luận điều tra có thật về các đại án tham nhũng, ông là Tổng đạo diễn.

Ông khẳng định: “Tôi coi đó là một nhiệm vụ, không chỉ đơn thuần là một dự án nghệ thuật”.

Những lúc không bận rộn với phim ảnh, ông chọn cách thư giãn giản dị: Đi cà phê, uống bia cùng bạn bè, hoặc ngồi ở nhà xem bóng đá. Có hôm những trận cầu khuya khiến người thân lo ông thức đêm ảnh hưởng sức khỏe, nhưng miễn là được vui vẻ, thoải mái, ông đều gật đầu đón nhận. Ngay lúc chúng tôi đến, ông còn hào hứng bình luận sôi nổi về trận cầu đỉnh cao giữa Arsenal và Real Madrid.

NSND Khương Đức Thuận luôn kín tiếng về đời tư.

Trong những ngày tháng Tư lịch sử này, NSND Khương Đức Thuận kể rằng, ông có dịp hội ngộ cùng những đồng đội cũ. Ông cùng họ ngồi ôn lại ký ức một thời – những ký ức không bao giờ phai nhạt trong trái tim những người lính năm xưa.

Nhắc đến những đồng nghiệp thân thiết như đạo diễn Long Vân, NSƯT Hà Văn Trọng – những người đã sớm rời xa cõi tạm – ánh mắt ông không giấu nổi niềm xó.t x.a.

Nhưng có lẽ, trong mỗi lần kể lại câu chuyện làm phim, NSND Khương Đức Thuận vẫn luôn tận tâm và say mê, như một cách để lưu giữ, để nhắc nhớ rằng đã từng có những con người thầm lặng cống hiến, tạo nên những giá trị lịch sử cho nền điện ảnh nước nhà.

Khương Đức Thuận: Đại tá sắp được phong NSND, sự nghiệp gắn liền với phim hình sự, đời tư kín tiếng Khương Đức Thuận không phải là gương mặt xa lạ với khán giả truyền hình. Ông được nhớ đến qua các vai diễn Công an rất thành công trên sân khấu cũng như màn ảnh. Nói về nghề diễn, nghệ sĩ Khương Đức Thuận tự nhận mình là người được hưởng nhiều ưu ái. Khương Đức Thuận sinh năm 1958, ông từng theo...