Đây là mối lo ngại lớn nhất của Facebook lúc này

TikTok trỗi dậy mạnh mẽ, đe dọa vị trí ứng dụng Facebook trong bộ nhớ smartphone người dùng

TikTok đang trên con đường chiếm lấy thị phần quảng cáo toàn cầu của Twitter và Snapchat kết hợp lại trong năm 2022, và trong vòng hai năm nữa sẽ sánh ngang với nền tảng chia sẻ video thần thánh YouTube.

TikTok đang trên con đường chiếm lấy thị phần quảng cáo toàn cầu của Twitter và Snapchat kết hợp lại trong năm 2022, và trong vòng hai năm nữa sẽ sánh ngang với nền tảng chia sẻ video thần thánh YouTube, khi mà nhóm người dùng tuổi teen và người trưởng thành trẻ đang góp phần biến nó thành ứng dụng mạng xã hội hot nhất thời điểm hiện tại - hiển nhiên, Facebook buộc phải lo lắng.

Nền tảng chia sẻ video đến từ Trung Quốc được dự báo sẽ bắt kịp YouTube vào năm 2024, khi cả hai có khả năng đạt doanh thu quảng cáo khoảng 23,6 tỷ USD, dù cho TikTok ra mắt thị trường toàn cầu sau đối thủ thuộc sở hữu Google đến 12 năm!

Năm ngoái, TikTok đã vượt thị phần quảng cáo toàn cầu của Snapchat, nền tảng trước đây được xem là sự lựa chọn hàng đầu của tuổi teen và thế hệ 10x, và đến cuối năm nay, nó sẽ vượt cả Twitter. Doanh thu quảng cáo toàn cầu của TikTok trong năm 2022 có thể tăng gấp 3 lần, tức cao hơn con số 10,44 tỷ USD của Snapchat và Twitter gộp lại.

"Nhóm người dùng của TikTok đã bùng nổ trong vài năm qua, và lượng thời gian người dùng dành cho ứng dụng này cũng cực kỳ nhiều" - theo Debra Aho Williamson, nhà phân tích tại Insider Intelligence. "Nó đã bứt phá khỏi nguồn gốc ban đầu là một ứng dụng nhảy nhót và hát nhép. Nó tạo ra những xu hướng và góp phần làm sâu sắc hơn mối liên hệ với những người sáng tạo nội dung, yếu tố giữ chân người dùng, từ video này đến video khác"

TikTok đạt được người dùng thứ 1 tỷ vào năm 2021, chỉ 4 năm sau khi ra mắt thị trường toàn cầu, bằng một nửa thời gian mà Facebook, YouTube, hay Instagram cần đến, và nhanh hơn 3 năm so với WhatsApp. Hồi đầu tuần này, các nhà phân tích tại data.io đã phải thay đổi dự báo rằng TikTok sẽ đạt 1,5 tỷ người dùng hàng tháng trong năm nay, sau khi các dữ liệu phân tích cho thấy nền tảng này đã vượt cột mốc nói trên đến 100 triệu người dùng chỉ trong 3 tháng đầu năm.

Công ty còn giành được chiến thắng trong cuộc chiến chiếm thiện cảm từ người dùng mạng xã hội, chủ yếu là nhóm người từ 18 - 25 tuổi, cũng là nhóm người dùng có số lượng sụt giảm mạnh nhất trên Facebook. Thông số buộc công ty mẹ Meta phải tìm cách bù đắp bằng cách thu hút họ đến với nền tảng cùng công ty là Instagram.

Tiktok cũng ngày càng gây nghiện hơn. Mặc cho nền tảng này trên giấy tờ chỉ dành cho người dùng từ 13 tuổi trở lên, ước tính có khoảng 16% số trẻ từ 3 - 4 tuổi xem các nội dung trên TikTok, theo nghiên cứu tiến hành bởi công ty truyền thông Ofcom. Với nhóm trẻ từ 5 - 7 tuổi, con số này là 29%.

Năm ngoái, một người dùng TikTok trung bình dành ra 19,6 giờ mỗi tháng trên ứng dụng, tương đương với Facebook vốn là nền tảng mạng xã hội có số giờ sử dụng hàng đầu thế giới. Năm 2018, con số này đối với TikTok chỉ là 4,2 giờ, tức chỉ trong 4 năm, thời gian sử dụng TikTok trung bình của một người dùng đã tăng gần gấp 5 lần.

"Facebook luôn là đối thủ lớn nhất trong lĩnh vực này xét về tỉ lệ người dùng" - theo Sam OBrien, giám đốc marketing của công ty marketing Affise. "Nhưng dường như họ không thể thuyết phục người dùng trung thành của TikTok quay về với nền tảng của mình. TikTok đã tìm ra cách riêng để mang lại những nội dung chất lượng gây nghiện cho nền tảng của mình"

Meta của Mark Zuckerberg vẫn thống trị thị trường - hiện tại, Facebook có 2,9 tỷ người dùng hàng tháng, và Instagram có 2 tỷ, ước tính doanh thu từ quảng cáo của cả hai vào năm 2024 sẽ lần lượt là 85 tỷ USD và 82 tỷ USD. Dẫu vậy, tháng trước, có thông tin cho rằng vì quá sợ hãi TikTok, Meta đã phải thuê một công ty bên ngoài nhằm bêu xấu nền tảng đối thủ, gọi TikTok là "một mối đe dọa thực sự, đặc biệt bởi nó là một ứng dụng thuộc sở hữu nước ngoài"

"Meta rõ ràng nhận thấy đang trong cuộc chiến chống lại TikTok để dành lấy sự yêu thích và chú ý của nhóm người dùng trẻ, vốn chiếm một phần lớn trong thị trường mạng xã hội" - OBrien nói. "TikTok đã chứng kiến mức tăng trưởng mạnh về lượng người dùng kể từ khi đại dịch toàn cầu xảy ra, chiếm lấy một phần lớn trong số khách hàng của đối thủ"

Chiến thuật của Meta là lợi dụng sự hoài nghi mà chính quyền Donald Trump đã áp đặt lên các công ty Trung Quốc, từ gã khổng lồ viễn thông Huawei cho đến công ty mẹ của TikTok là ByteDance, gọi đó là một mối đe dọa đối với an ninh quốc gia vì có khả năng gửi dữ liệu riêng tư của người dùng về cho chính quyền Trung Quốc.

Hai năm trước, Ấn Độ, một trong những thị trường lớn nhất đối với các nền tảng mạng xã hội, đã cấm 59 ứng dụng Trung Quốc, bao gồm TikTok. Tuy nhiên, những kế hoạch của ông Trump nhằm buộc ByteDance phải bán bộ phận quốc tế cho một công ty Mỹ, như Microsoft hay Oracle, đã tan thành mây khói sau khi ông thất bại trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ gần đây nhất.

Nhưng sự nghi hoặc từ phía người dùng vẫn còn đó, bao gồm tại Anh, quốc gia đã cấm sử dụng trang thiết bị Huawei trong các mạng di động trong nước. Năm ngoái, nghiên cứu chỉ ra rằng gần 1/3 số người Anh quan ngại TikTok có thể chia sẻ dữ liệu riêng tư của họ với chính quyền Trung Quốc. Trong nhóm người dùng từ 18 - 34 tuổi, có đến 1/3 tin rằng nền tảng này sẽ "dâng" dữ liệu của họ nếu bị chính quyền Trung Quốc yêu cầu.

ByteDance còn chịu áp lực từ quê nhà, trong bối cảnh chính quyền Trung Quốc tìm cách nắm quyền kiểm soát những gã khổng lồ công nghệ trong nước. Đồng sáng lập ByteDance, tỷ phú Zhang Yiming, hồi tháng 5 năm ngoái đã bất ngờ công bố từ chức CEO, và đến tháng 11 thì rời bỏ ghế chủ tịch ByteDance giữa thời điểm công ty thực hiện đợt đại tu cấu trúc, sẽ tách ra làm 6 bộ phận kinh doanh riêng rẽ.

Dẫu vậy, công ty vẫn không chùn bước, và vào tháng 12 năm ngoái TikTok đã được đánh giá là kỳ lân lớn nhất thế giới, sở hữu giá trị ước tính 353 tỷ USD - tăng từ mức 80 tỷ USD của một năm trước đó - và các nhà đầu tư đang chờ đợi một đợt IPO "bom tấn" trong tương lai gần. Tổng doanh thu của ByteDance, bao gồm hoạt động kinh doanh tại Trung Quốc và doanh thu từ thương mại điện tử cũng như giao dịch in-app, tăng 70% trong năm ngoái lên mức 58 tỷ USD (năm 2020 là 34,3 tỷ USD).

Dù Meta vẫn là một công ty lớn hơn hẳn, và doanh thu của họ cũng tăng 37% trong năm ngoái lên mức 118 tỷ USD, Zuckerberg rõ ràng nhận thấy cần phải mở một cuộc phản công để giành lại uy tín cũng như đa dạng hóa mô hình kinh doanh dựa trên quảng cáo của mình.

Vốn nổi tiếng về khả năng "sao chép" những cải tiến từng được các đối thủ áp dụng thành công, Meta hiện đang nghiên cứu tung ra một loại tiền ảo mà các lãnh đạo công ty gọi là "Zuck buck", với mục đích cho phép người dùng mua và sử dụng trên Facebook và Instagram - một chiến thuật rất giống với chiến thuật mà TikTok đã và đang triển khai với kết quả khá mỹ mãn, thể hiện qua một báo cáo hồi đầu tuần với nội dung cho biết đây là ứng dụng màu mỡ bậc nhất thế giới dành cho giao dịch in-app. Theo đó, người dùng TikTok trong quý I/2022 đã chi ra đến 840 triệu USD để mua tiền ảo của nền tảng này, vốn dùng để tặng cho các nhà sáng tạo nội dung cũng như tăng uy tín cho các video của họ, tăng 40% so với cùng kỳ năm trước.

"Đó là kết quả khả quan nhất từng thấy đối với bất kỳ ứng dụng hay game nào" - theo Lexi Sydow, giám đốc nghiên cứu tại data.ai, công ty đưa ra báo cáo. "Đây là ứng dụng đầu tiên từng đánh bại một tựa game xét về số tiền người tiêu dùng bỏ ra trong một quý nhất định"

Kế hoạch đa dạng hóa doanh thu của Zuckerberg có lẽ là nỗ lực tiếp theo sau khi công ty thất bại trong việc tung ra "bản sao" TikTok mang tên Lasso vào năm 2018, một sản phẩm hẩm hiu với tuổi thọ chưa đầy 18 tháng. Meta hiện vẫn kiên nhẫn với sản phẩm video dạng ngắn là Reels, ra mắt năm 2020 trên Instagram và năm ngoái trên Facebook, nhưng dường như điều đó chẳng ngăn được TikTok tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ hơn.

"Một số người trẻ đã từ bỏ hoàn toàn Facebook" - theo Jamie MacEwan, chuyên gia phân tích truyền thông tại Enders. "Ở Anh, nhóm người dùng từ 18 - 24 tuổi dành thời gian trên TikTok nhiều bằng Facebook, Instagram, và WhatsApp gộp lại. Đó là một cuộc cạnh tranh khốc liệt. TikTok đang phát triển nhanh nhất, phổ biến nhất, và là đối thủ đáng chú ý nhất".