Đừng biến các bạn thành người lớn

Bí mật về nền giáo dục hàng đầu thế giới của Phần Lan

Hệ thống giáo dục của Phần Lan có nhiều tiếng vang gần đây. Đây được coi là một trong những hệ thống giáo dục tốt nhất trên thế giới.

Phần Lan áp dụng mô hình "học thông qua chơi" để thúc đẩy "phát triển cân bằng".

Giáo dục ở Phần Lan vượt trội so với Mỹ về khoa học và toán học. Và luôn đứng đầu các cuộc khảo sát quốc tế do Chương trình đánh giá sinh viên quốc tế (PISA) thực hiện từ năm 2000.

Khi bạn hỏi một ai đó về nền giáo dục nơi này, sẽ được những câu trả lời đại loại như: Họ có những ngày học ngắn hơn. Họ không làm các bài kiểm tra tiêu chuẩn. Tất cả đều phải thông minh vì ngôn ngữ Phần Lan là một cơn ác mộng.

Dù những điều trên là đúng, trừ điều cuối cùng, thực tế là bạn chưa nghe về việc Phần Lan là nước luôn tạo điều kiện giáo dục tốt nhất cho bạn. Hệ thống giáo dục của Phần Lan rất hiệu quả, vì nó hoạt động xoay quanh một số nguyên tắc cốt lõi. Đầu tiên và quan trọng nhất, mọi người đều được tiếp cận nền giáo dục một cách bình đẳng, điều này được ghi trong hiến pháp. Một nguyên tắc quan trọng khác là bạn nên được phép tự chọn con đường giáo dục của mình, không gò ép.

Dưới đây là cách hệ thống giáo dục của Phần Lan hoạt động để đáp ứng những nguyên tắc đó.

Giáo dục trẻ em từ sớm

Giáo dục sớm của Phần Lan được thiết kế xoay quanh các khái niệm học tập thông qua chơi. Hãy tưởng tượng bạn là các bậc cha mẹ ở Phần Lan. Bạn được hưởng chế độ nghỉ thai sản do nhà nước tài trợ, trợ cấp thai sản, vì vậy bạn có thể tận hưởng những tháng quý giá đầu tiên ở một trong những quốc gia tốt nhất để nuôi con.

Trẻ em Phần Lan không cần phải đến trường cho đến khi 6 tuổi, khi giáo dục tiền tiểu học bắt đầu. Bạn có thể tự do dành những năm đầu chơi, dạy và gắn kết với con.

Nếu bạn muốn bắt đầu giáo dục con sớm hơn, hệ thống Phần Lan cũng cung cấp chương trình giáo dục và chăm sóc trẻ nhỏ mở rộng (ECEC). Chương trình áp dụng mô hình "học thông qua chơi" để thúc đẩy "phát triển cân bằng", theo trang web của Cơ quan Giáo dục Quốc gia Phần Lan. Sẽ có một khoản phí, nhưng phần lớn là được trợ cấp. Cha mẹ sẽ chỉ chịu khoảng 14% tổng giá trị hóa đơn. Chương trình này rất phổ biến, vì tỷ lệ nhập học của trẻ Phần Lan từ 3 đến 5 tuổi chiếm gần 80%.

Giáo dục cơ bản

Khi con bạn lên 7, đó sẽ là thời gian cho giáo dục cơ bản. Phần Lan không phân chia giáo dục giáo dục cơ bản thành tiểu học và trung học cơ sở. Thay vào đó, họ cung cấp một cấu trúc giáo dục duy nhất trong chín năm, 190 ngày mỗi năm. Cũng như ECEC, các nhà hoạch định chính sách dành nhiều chỗ cho các quản trị viên và giáo viên trường học địa phương sửa đổi, cải tiến chương trình giảng dạy.

Điểm trung bình của học sinh Phần Lan (tô vàng) trong các môn học như Toán, Đọc và Khoa học, trong các cuộc khảo sát của Pisa. Ảnh: Pisa

Mục tiêu mà Cơ quan Giáo dục Quốc gia Phần Lan đặt ra cho giáo dục cơ bản là "hỗ trợ sự phát triển của học sinh hướng tới sự nhân đạo, là thành viên có trách nhiệm đạo đức của xã hội và cung cấp cho họ kiến thức và kỹ năng cần thiết trong cuộc sống." Hệ thống này bao gồm những bài kiểm tra cần đưa ra, cách đánh giá sự tiến bộ, nhu cầu của học sinh và thậm chí khả năng thiết lập thời gian biểu hàng ngày, hàng tuần. Ở Phần Lan, giảng dạy là một lĩnh vực chuyên nghiệp và rất được tôn trọng.

Hầu hết các giáo viên có bằng thạc sĩ. 80% giáo viên giáo dục cơ bản thường tham gia các hoạt động phát triển chuyên môn. Mức độ học tập và phát triển liên tục này đảm bảo các nhà giáo dục của Phần Lan say mê với khoa học giảng dạy.

"Có thể hiểu rằng tư duy giáo dục thực dụng, lấy trẻ em làm trung tâm của John Dewey [nhà triết học, tâm lý học và nhà cải cách giáo dục người Mỹ] đã được chấp nhận rộng rãi trong ngành giáo dục Phần Lan", Pasi Sahlberg, nhà giáo dục và học giả người Phần Lan, đã viết như thế trên tờ Washington Post. Về giáo dục cơ bản, đúng là Phần Lan không sử dụng các bài kiểm tra tiêu chuẩn quốc gia; tuy nhiên, họ thực hiện các đánh giá quốc gia về kết quả học tập.

Giáo dục trung học phổ thông ở Phần Lan

Sau giáo dục cơ bản, con bạn có thể chọn tiếp tục học trung học phổ thông. Mặc dù không bắt buộc, 90% học sinh bắt đầu học trung học ngay sau khi học cơ bản. 10% còn lại có thể tiếp tục trở lại con đường học vấn sau đó mà không mất phí.

Trung học phổ thông được chia thành hai hướng chính, giáo dục đại cương (general education) và dạy nghề, và cả hai mất khoảng ba năm. Giáo dục đại cương được thực hiện dưới hình thức khóa học (course work), nhưng sinh viên dường như có thể tự do quyết định lịch trình học tập của họ. Khi kết thúc chương trình giáo dục đại cương, sinh viên làm bài thi tuyển quốc gia vào đại học, bài kiểm tra tiêu chuẩn duy nhất của Phần Lan. Điểm số của kỳ thi này cũng là một phần trong hồ sơ nộp vào các trường đại học.

Giáo dục hướng nghiệp tập trung vào công việc nhiều hơn và kết hợp việc học nghề cũng như học tập ở trường. Khoảng 40% học sinh bắt đầu giáo dục hướng nghiệp sau giáo dục cơ bản. Hướng giao dục này kết thúc với bằng cấp dựa trên năng lực sau khi sinh viên hoàn thành lịch trình học tập cá nhân.

Điều đáng chú ý là các sinh viên không nhất thiết phải đi theo những con đường này. Với tôn chỉ đề cao giáo dục và ra quyết định tại Phần Lan, cả hai hướng giáo dục nêu trên đều cho phép sinh viên có thể khám phá những sở thích mới hoặc sinh viên có tạo ra một con đường học vấn kết hợp cả 2 hướng giáo dục này.

Giáo dục đại học và cao hơn

Giáo dục đại học, như giáo dục cơ bản và trung học phổ thông, là miễn phí. Sinh viên chỉ được yêu cầu trả tiền mua sách, phương tiện đi lại và các đồ dùng học tập khác. Và sinh viên cũng luôn được hỗ trợ tài chính.

Các trường đại học Phần Lan được chia thành hai loại: trường đại học thông thường và trường đại học khoa học ứng dụng. Các trường đại học thông thường tập trung vào nghiên cứu khoa học, trong khi các trường đại học khoa học ứng dụng nhấn mạnh vào các ứng dụng thực tế. Sinh viên thường nhận được bằng cử nhân trong bốn năm học toàn thời gian, bao gồm các nghiên cứu, môn tự chọn và một dự án. Bằng thạc sĩ mất năm đến sáu năm và theo quy định, sinh viên được nhận vào học thạc sĩ ngay lập tức.

Nếu con bạn chọn con đường hướng nghiệp, chúng vẫn có thể tiếp tục việc học tại một trường đại học, điển hình là trường đại học khoa học ứng dụng.

Sẽ không có gì ngạc nhiên khi Phần Lan hỗ trợ giáo dục người lớn mạnh mẽ để thúc đẩy công bằng xã hội và lực lượng lao động lành nghề. Làm thế nào Phần Lan có thể cung cấp giáo dục toàn diện, phổ quát như vậy cho mọi công dân? Đơn giản: Mọi người đều được tiếp cận giáo dục đầy đủ. Ngoài việc bảo vệ quyền được tham gia hệ thống giáo dục của mình theo hiến pháp, người Phần Lan coi trọng giáo dục và dành thời gian để xây dựng một hệ thống hướng đến việc nghiên cứu giáo dục tốt nhất.

Nguồn weforum/nhipcaudautu