EU loay hoay giải bài toán năng lượng

Hương Giang21:34 23/10/2021

Trong những tháng gần đây, giá khí đốt tự nhiên tăng vọt tới 600% khiến nguồn cung ở châu Âu bị thiếu trầm trọng.

Tình trạng mất điện trên diện rộng buộc các doanh nghiệp và nhà máy phải đóng cửa.

Cuộc khủng hoảng năng lượng kéo dài được dự báo sẽ khiến cho mùa Đông năm nay ở “lục địa già” thêm khắc nghiệt.

Cơ sở khai thác dầu ở Shuaiba, Iraq. Ảnh: AFP/TTXVN

Các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) hy vọng trước khi mùa Đông đến sẽ giải được bài toán giá năng lượng tại hội nghị thượng đỉnh của khối, diễn ra ngày 21-22/10 ở Brussels (Bỉ). Thế nhưng, đúng như dự đoán, các nhà lãnh đạo EU đã không đạt được tiến triển đáng chú ý nào khi tiếp tục tìm cách giữ giá năng lượng trong tầm kiểm soát.

Vấn đề chia rẽ là liệu cuộc khủng hoảng giá có dẫn tới sửa đổi các quy tắc của thị trường năng lượng châu Âu hay không. Các biện pháp dài hạn gây tranh cãi nhiều hơn liên quan đến những yêu cầu hành động mà các quốc gia thành viên muốn EU thực hiện để bảo vệ khối trước những đợt tăng giá đột biến trong tương lai.

Ba Lan, CH Séc và Tây Ban Nha kêu gọi EU hạn chế sự tham gia của các nhà đầu cơ tài chính vào thị trường carbon, mà các nước này cho rằng đã đẩy giá CO2 lên mức cao kỷ lục. Ba Lan cũng muốn EU xem xét liệu hành vi của tập đoàn Nga Gazprom có góp phần làm tăng giá khí đốt ở châu Âu hay không.

Biện pháp riêng

Vậy khi cả khối vẫn chưa đưa ra được một giải pháp thống nhất thì đâu là biện pháp cần thực hiện ngay để đối phó với mùa Đông giá lạnh đang chuẩn bị gõ cửa? “Điều quan trọng là các nước thành viên phải hợp tác để xem những biện pháp nào có thể được thực hiện ở cấp quốc gia và châu Âu”, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel nhấn mạnh. Thông điệp ông đưa ra khá rõ ràng: “Chúng tôi kiên định với các nguyên tắc của nguyên tắc. Chúng tôi có các công cụ nhưng chúng tôi phải duy trì cam kết đối thoại”.

Đối với vấn đề tăng giá năng lượng, đặc biệt là khí đốt, chính các quốc gia thành viên lại có đòn bẩy để đối phó trong ngắn hạn. Hầu hết các nước EU đều đã lên kế hoạch dự phòng để bảo vệ người tiêu dùng, bao gồm giảm thuế năng lượng và trợ cấp cho các hộ gia đình nghèo nhất.

Pháp đã quyết định đóng băng giá khí đốt – một biện pháp vẫn còn rất ít nước thực hiện – cho đến cuối năm 2022, trong khi đợt tăng giá điện tiếp theo vào tháng 2 sẽ được giới hạn ở mức 4% bằng cách cắt giảm thuế. Tổng thống Emmanuel Macron cho biết Pháp sẽ hỗ trợ 100 euro cho 6 triệu hộ gia đình có mức thu nhập trước thuế dưới 2.000 euro để thanh toán hóa đơn tiền điện vào tháng 12.

Video đang HOT

Đầu tháng 10, Chính phủ Bỉ đã quyết định gia hạn thời gian áp dụng biểu giá năng lượng xã hội cho các hộ gia đình nghèo nhất cho đến tháng 3/2022. Biện pháp này đi kèm với một tấm séc năng lượng trị giá 80 euro, được gửi vào mùa Thu cho 1 triệu gia đình.

Từ ngày 1/1/2022, Chính phủ Đức sẽ cắt giảm gần 50% thuế đối với năng lượng tái tạo, một loại thuế liên quan đến tất cả người tiêu dùng. Trong khi đó, Ba Lan đã chi ngân sách tối đa 1,1 tỷ euro cho năm 2022 để hỗ trợ những người về hưu và các gia đình đông con nói riêng ứng phó với tình trạng giá năng lượng tăng.

Ở Latvia, kể từ tháng 11 cho đến ít nhất là cuối năm 2022, khoảng 150.000 hộ gia đình thuộc nhóm nghèo nhất, những hộ có người khuyết tật và các gia đình đông con, sẽ nhận được từ 15 đến 20 euro mỗi tháng để thanh toán tiền điện hoặc khí đốt.

Chính phủ Estonia sẽ huy động khoảng 75 triệu euro để giảm hóa đơn tiền điện cho tất cả người tiêu dùng và 20 triệu để giúp đỡ khoảng 72.000 gia đình thuộc nhóm nghèo nhất, từ tháng 9 đến tháng 3/2022.

Chính phủ Séc bãi bỏ thuế VAT đối với điện và khí đốt trong tháng 11 và 12, đồng thời đã thông qua dự luật hủy bỏ thuế này vào năm 2022. Tuy nhiên, để thực hiện biện pháp trên thì phải được sự cho phép của EU.

Từ tháng 9, Italy đã công bố ngân sách 3 tỷ euro để cố gắng giảm tác động của việc tăng giá đối với sức mua của người Italy. Khoảng 2,6 triệu người đã được hưởng lợi từ “tiền thưởng xã hội” và sẽ không bị ảnh hưởng bởi giá xăng tăng. Đối với những loại khác, thuế VAT sẽ giảm xuống còn 5%.

Đề xuất chung

Việc tìm kiếm những nguồn năng lượng khác cũng là biện pháp để đối phó với cuộc khủng hoảng giá năng lượng hiện nay. Tại cuộc họp báo sau khi kết thúc hội nghị, Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula Von der Layen đã nhấn mạnh tới năng lượng hạt nhân và khí tự nhiên. Tuy nhiên, đề xuất này không được tất cả các thành viên EU chào đón.

Được xem là “nhà quảng bá” nhiệt tình cho năng lượng hạt nhân, Pháp đã tìm cách tập hợp càng nhiều quốc gia càng tốt để công nhận vai trò của loại năng lượng này trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Một nhà ngoại giao châu Âu cho biết phần lớn các nước thành viên muốn đưa cả khí đốt, vốn ít gây ô nhiễm hơn than đá và vẫn còn rất phổ biến ở nhiều nước Đông Âu, cùng với năng lượng hạt nhân vào danh sách các khoản đầu tư được phân loại là bền vững cho tài chính xanh để được hưởng khoản đầu tư của EC. Về phần mình, Tây Ban Nha bảo vệ quan điểm “mua theo nhóm” các kho dự trữ khí đốt, theo mô hình cung cấp vaccine phòng COVID-19 của châu Âu.

Thủ tướng Bỉ Alexander De Croo chia sẻ ý kiến của Tây Ban Nha mặc dù hệ thống trên sẽ không mang lại lợi ích cụ thể cho Bỉ do sự đa dạng và liên kết của thị trường năng lượng của nước này. Thủ tướng Bỉ cũng lưu ý “cần phải đảm bảo rằng các khoản đầu tư vào lưu trữ và kết nối với nhau không chỉ liên quan đến khí, mà còn cả CO2 và hydro.

Là đầu tàu của khối, Đức cũng ủng hộ cách tiếp cận quốc gia, ủng hộ phản ứng theo định hướng thị trường. Tuy nhiên, Berlin lại bác bỏ mối liên hệ mà các nước như Ba Lan và Hungary đang cố gắng tạo ra giữa giá cả tăng cao và chi phí chuyển đổi năng lượng, thông qua việc mở rộng hệ thống thương mại cho phép phát thải CO2 (ETS) với các lĩnh vực vận tải đường bộ và sưởi ấm trong tòa nhà. Theo Thủ tướng Đức Angela Merkel, “tái tạo” phải được coi là một giải pháp chứ không phải là nguyên nhân làm tăng giá năng lượng.

Về phần mình, EC có thể dự tính các giải pháp trung và dài hạn bằng cách đánh giá hoạt động của thị trường khí đốt và điện, cũng như thị trường giao dịch quyền CO2. EC cũng sẽ xem xét xây dựng dự trữ khí đốt chiến lược và nhóm mua khí đốt, cũng như kết nối tốt hơn và đa dạng hóa hơn các nhà cung cấp khí đốt.

Dường như lời giải cho bài toán năng lượng vẫn khiến các nước EU loay hoay. Vì vậy, 27 nước thành viên sẽ phải tiếp tục tìm kiếm trong cuộc họp bộ trưởng năng lượng EU diễn ra vào ngày 26/10. Nếu không có giải pháp, vấn đề năng lượng sẽ tiếp tục làm nóng hội nghị thượng đỉnh cuối cùng của EU trong năm 2021 diễn ra vào tháng 12 tới.

Giá năng lượng sẽ còn căng thẳng tới năm 2022

Giá khí đốt tự nhiên tăng vọt đang gây ra những chấn động trên thị trường năng lượng toàn cầu, ảnh hưởng trực tiếp tới nhiều ngành kinh tế, từ sản xuất tại các nhà máy cho tới các công ty cung ứng điện năng.

Nhiều nước châu Âu đang gặp phải thách thức lớn từ nguồn cung khí đốt cho mùa Đông. Ảnh: EPA

Giá năng lượng có thể sẽ tiếp tục đứng ở mức cao trong năm tới. Sự hội tụ của một loạt nhân tố chưa có tiện lệ đang gợi lại những ký ức của khủng hoảng năng lượng trong thập kỉ 1970, làm trầm trọng thêm triển vọng bất chắc về lạm phát và kinh tế toàn cầu. Đó là nhận định của ba chuyên gia Andrea Pescatori, Martin Stuermer và Nico Valckx đến từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong bài phân tích đăng trên mạng tin Giftedanalysts ngày 22/10.

Giá khí đốt giao ngay tại châu Âu và châu Á đã tăng gấp bốn lần. Mức độ tăng giá trong thời gian dài và ở quy mô toàn cầu là điều chưa có tiền lệ. Thông thường, biến động giá xảy ra theo chu kỳ mùa vụ và mang tính địa phương hóa. Đơn cử, hồi năm 2020, giá khí đốt tăng ở châu Á nhưng lại không diễn ra ở châu Âu.

Giá mặt hàng năng lượng được dự báo sẽ dần trở lại mức bình thường vào nửa đầu năm tới, khi nhu cầu sưởi ẩm giảm và nguồn cung có sự điều chỉnh. Nhưng nếu giá vẫn đứng ở mức cao như hiện nay, đó có thể sẽ là khởi đầu của quá trình kéo lùi tăng trưởng toàn cầu.

Giá khí đốt tăng cùng lúc tạo ra hiệu ứng lan tỏa trên thị trường than đá và dầu mỏ. Giá dầu Brent biển Bắc gần đây đã lên mức cao nhất trong vòng 7 năm, đạt trên 85 USD/thùng, khi nhiều nhà nhập khẩu tìm kiếm nguồn cung thay thế để sưởi ấm và phát điện trong bối cảnh nguồn cung dầu mỏ vốn đã khan hiếm. Than đá, mặt hàng thay thế nhanh nhất, đang có nhu cầu nhập khẩu rất cao. Giá than đã vọt lên mức cao nhất kể từ năm 2001.

Chu kỳ bùng nổ-suy thoái và yếu tố khan hiếm nguồn cung

Để hiểu rõ thực trạng hiện nay cần quay ngược thời gian, trở lại thời điểm dịch COVID-19 bắt đầu xuất hiện. Đi kèm đó là các biện pháp hạn chế, đóng cửa, dẫn đến nhiều hoạt động của kinh tế toàn cầu bị đóng băng. Điều này đã đưa tới sự sụp đổ của tiêu thụ năng lượng, đẩy các công ty năng lượng cắt giảm các khoản đầu tư. Tuy nhiên, tiêu thụ khí đốt hồi phục mạnh trở lại, chủ yếu là do sản xuất công nghiệp, vốn chiếm 20% tiêu thụ khí đốt cuối nguồn. Nhu cầu khí đốt bùng nổ ở thời điểm chuỗi cung toàn cầu vẫn đứng ở mức thấp.

Nguồn cung năng lượng trên thực tế phản ứng khá chậm đối với tín hiệu tăng giá khí đốt, do thiếu hụt lao động, tắc nghẽn trong khâu bảo dưỡng hệ thống, nhà đầu tư không mặn mà với các công ty năng lượng hóa thạch, trong khi thời gian triển khai các dự án mới bị kéo dài. Đơn cử, sản xuất khí đốt tại Mỹ vẫn đứng dưới mức trước khủng hoảng COVID-19. Sản xuất khí đốt tại Hà Lan, Na Uy cũng suy giảm. Nga - nhà cung cấp lớn nhất cho châu Âu, gần đây cũng hạn chế lượng khí đốt xuất sang khu vực này.

Thời tiết cũng khiến mất cân bằng thị trường trầm trọng thêm. Mùa Đông, mùa Hè khắc nghiệt ở Tây bán cầu khiến nhu cầu sưởi ấm và làm mát tăng vọt. Cùng lúc, sản lượng điện từ nguồn năng lượng tái tạo ở Mỹ và Brazil suy giảm do nạn hạn hán trầm trọng, khiến mực nước tại nhiều hồ thủy điện xuống mức thấp kỉ lục. Tình cảnh này cũng diễn ra ở Bắc Âu với nguồn năng lượng điện gió trong mùa hè và mùa thu vừa qua xuống thấp.

Than đá có thể giúp bù đắp thiếu hụt khí đốt. Nhưng một số nguồn cung cũng rơi vào tình trạng đứt gãy. Những nhân tố về hậu cần và thời tiết đã kìm hãm hoạt động khai thác than ở các nước xuất khẩu lớn, từ Australia tới Nam Phi. Sản lượng than tại Trung Quốc cũng suy giảm do chính phủ theo đuổi mục tiêu cắt giảm khí thải, không ưu tiên phát triển năng lượng từ nguồn than đá.

Trên thực tế, dự trữ than đá của Trung Quốc rơi xuống mức thấp kỉ lục, làm tăng nguy cơ thiếu hụt nguồn cung năng lượng đến từ các nhà máy nhiệt điện chạy than. Còn tại châu Âu, dự trữ khí đốt cũng thấp hơn mức trung bình trước thời điểm mùa đông, đặt ra thách thức về tăng giá khí đốt khi các công ty điện lực cạnh tranh tìm kiếm nguồn cung khi thời tiết chuyển lạnh.

Xu hướng trong năm tới và lựa chọn chính sách

Thiếu điện tại Trung Quốc sẽ gây ra những hệ lụy tiêu cực đối với sản xuất và chuỗi cung ứng toàn cầu. Ảnh: Bloomberg

Đứt gãy nguồn cung cùng với sức ép về giá đã tạo ra thách thức chưa có tiền lệ đối với kinh tế toàn cầu vốn đang phải đối mặt với phục hồi không đồng đều từ đại dịch. Tuy nhiên, giới hoạch định chính sách cũng có thể an tâm phần nào, khi tình cảnh hiện nay khác với cú sốc khủng hoảng năng lượng trong thập kỉ 1970.

Ở thời điểm đó, giá dầu tăng gấp 4 lần, đánh trực tiếp vào khả năng chi tiêu của doanh nghiệp và hộ gia đình và cuối cùng là gây ra suy thoái toàn cầu. Gần một nửa thế kỉ sau đó, xét đến vai trò không ở mức thống trị của than đá và khí đốt đối với kinh tế thế giới, giá năng lượng có thể tăng, nhưng chưa thể đến biên độ có thể tạo ra một cú sốc cực lớn.

Hơn thế, thị trường có thể kỳ vọng vào việc giá khí đốt sẽ trở lại bình thường vào quý 2 năm 2022, khi châu Âu bước qua mùa Đông, còn châu Á cũng giảm được sức ép vì yếu tố thời vụ - một thực tế cũng dần lộ diện trong các giao dịch, hợp đồng kỳ hạn tương lai trên thị trường hàng hóa. Than đá và dầu mỏ cũng đi theo xu hướng giảm. Tuy nhiên, bất ổn vẫn còn ở mức cao và một cú sốc nhỏ về nguồn cầu có thể sẽ đẩy giá năng lượng tăng vọt.

Điều này đồng nghĩa với việc các ngân hàng trung ương cần phải lượng định sức ép về làm phát do tác động lan tỏa từ cú sốc năng lượng. Nhưng họ cũng sẽ phải sẵn sàng hành động sớm hơn nếu nguy cơ về kỳ vọng lạm phát thành hiện thực.

Các chính phủ cần thực hiện giải pháp tránh ngăn chặn tình trạng mất điện trong trường hợp các công ty công ty điện giảm sản lượng khi nhận thấy càng sản xuất càng lỗ. Mất điện, thiếu điện - nhất là tại Trung Quốc, có thể sẽ làm suy yếu hoạt động của ngành sản xuất hóa chất, sắt thép và chế tạo, tạp thêm sức ép làm đứt gãy chuỗi cung. Nhà điều hành cũng cần triển khai gói hỗ trợ với các hộ gia đình có thu nhập thấp, để trung hòa tác động từ cú sốc năng lượng đối với nhóm cư dân dễ bị tổn thương nhất.

Bốn kịch bản cho cuộc khủng hoảng năng lượng toàn cầu Kể từ cuối tháng Tám đến nay, tình trạng thiếu hụt năng lượng toàn cầu diễn ra ngày càng trầm trọng, gây ra lạm phát giá trên thị trường năng lượng quốc tế. Xe tải chở nhiên liệu tại kho chứa dầu Buncefield ở Hemel Hempstead, Bắc London (Anh) ngày 5/10/2021. Ảnh: AFP/TTXVN Điều này đã gây ra "hiệu ứng domino" trên toàn...

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?

Có

Không

Tin liên quan

Chủ đề: châu âu ba lan năng lượng đông âu hungary iraq năng lượng hạt nhân dịch covid-19

Xem thêm Share

Xem nhiều

Tang lễ Giáo hoàng Francis: Mộ phần đơn giản và thánh đường không ngủ01:37

Giáo hoàng Francis về với thánh đường Vatican lần cuối09:39

Tiết lộ chiến đấu cơ tàng hình tối tân của Mỹ, uy lực số 1 thế giới17:39

Yêu sách mới của Israel tại Gaza08:11

Houthi lại bắn hạ MQ-9, Mỹ tập kích Yemen dồn dập08:25

Tổng thống Putin ca ngợi tỉ phú Musk08:48

Bác sĩ kể lại giờ phút cuối và điều tiếc nuối của Giáo hoàng Francis09:47

Tổng thống Trump đến Rome dự tang lễ Giáo hoàng Francis09:43

Iran công bố nguyên nhân vụ cháy nổ thảm khốc ở cảng01:49

Iran - Mỹ bất đồng trước đàm phán08:58

Lạc quan về thỏa thuận khoáng sản Mỹ - Ukraine?08:30

Tiêu điểm

Tin đang nóng

Tin mới nhất

Triều Tiên thử nghiệm vũ khí trên chiến hạm mới

20:59:09 01/05/2025

Tàu khu trục mới của CHDCND Triều Tiên đã thực hiện những vụ thử nghiệm vũ khí đầu tiên trong tuần này và nhà lãnh đạo Kim Jong-un kêu gọi tăng cường năng lực hạt nhân cho lực lượng hải quân.

Ông Trump sa thải chồng bà Kamala Harris khỏi hội đồng tưởng niệm nạn nhân Holocaust

20:56:19 01/05/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã loại ông Doug Emhoff, phu quân của cựu Phó tổng thống Mỹ Kamala Harris, khỏi Hội đồng Tưởng niệm các nạn nhân của nạn diệt chủng người Do Thái trong Thế chiến 2 (Holocaust).

Tổng thống Trump tự hào thành tựu 100 ngày đầu nhiệm kỳ

20:53:27 01/05/2025

Tại cuộc mít tinh ở bang Michigan sáng 30.4 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump đề cập một loạt các thắng lợi kinh tế lớn trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai.

Mỹ tiết lộ đạt thỏa thuận thương mại với nước đầu tiên

20:48:16 01/05/2025

Tổng thống Mỹ Donald Trump và các quan chức Nhà Trắng hé lộ đã đạt được thỏa thuận thương mại và thuế quan với đối tác đầu tiên.

Cựu Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol bị truy tố vì lạm dụng quyền lực

20:24:30 01/05/2025

Theo nhóm điều tra đặc biệt phụ trách vụ việc của bên công tố, ông Yoon bị truy tố với cáo buộc lạm dụng thẩm quyền và cản trở trái phép việc thực thi các quyền hợp pháp.

Máy tính lượng tử có thể tiết lộ về cha đẻ Bitcoin

20:23:38 01/05/2025

Adam Back, chuyên gia mật mã được Satoshi Nakamoto trích dẫn trong sách trắng Bitcoin, cho rằng áp lực điện toán lượng tử có thể buộc Satoshi Nakamoto phải di chuyển Bitcoin, từ đó biết được ông còn sống hay đã chết.

Người cao tuổi nhất thế giới qua đời ở tuổi 116

19:48:32 01/05/2025

Sinh ngày 8/6/1908, bà Canabarro trở thành người sống thọ nhất thế giới sau khi cụ bà Tomiko Itooka (người Nhật Bản, cũng 116 tuổi) qua đời vào tháng 1 năm nay.

Tổng Thư ký LHQ kêu gọi chấm dứt các hành động thù địch tại Sudan

19:47:00 01/05/2025

Với trên 400.000 người ước tính đã buộc phải chạy trốn khỏi trại tị nạn Zamzam vào đầu tháng 4, ông Guterres vô cùng quan ngại trước các báo cáo về tình trạng quấy rối, đe dọa và giam giữ tùy tiện những người phải di dời này tại các trạ...

Lục địa vẫn đang chia tách và hình thành đại dương mới

19:44:00 01/05/2025

Các nhà khoa học sử dụng hệ thống định vị toàn cầu (GPS) và bản đồ vệ tinh để theo dõi cách các mảng kiến tạo đang tách ra bên dưới châu Phi, cụ thể là ở khu vực vùng trũng Afar, bao gồm miền Bắc Ethiopia, Djibouti và Eritrea.

Houthi tự nhận bắn tiêm kích F-18 rơi khỏi tàu sân bay Mỹ

17:02:10 01/05/2025

Houthi tuyên bố đã bắn rơi tiêm kích F-18 của Mỹ trong quá trình lực lượng này nã hỏa lực vào tàu sân bay USS Harry Truman trên Biển Đỏ.

Israel đối mặt áp lực trước thềm chuyến thăm vùng Vịnh của Tổng thống Mỹ

17:01:14 01/05/2025

Các nhà hòa giải Ai Cập và Qatar đã đề xuất một thỏa thuận ngừng bắn kéo dài 45 ngày, theo đó Hamas sẽ thả tất cả các con tin để đổi lấy tự do của hàng trăm người Palestine bị giam giữ ở Israel.

Đặc phái viên của Tổng thống Trump: Ukraine chấp nhận nhượng bộ lãnh thổ trên thực tế

16:37:14 01/05/2025

Khi được hỏi liệu Mỹ có sẵn sàng rút khỏi các cuộc đàm phán hòa bình nhằm chấm dứt xung đột NgaUkraine hay không, ông Kellogg trả lời: "Tôi không nghĩ vậy".