Gây thiệt hại 830 tỉ đồng, nguyên chủ tịch HĐQT Tổng công ty Thép Việt Nam sắp hầu toà

Cựu Chủ tịch Gang thép Thái Nguyên bị truy tố ở mức 10-20 năm tù

Trong "đại án" Gang thép Thái Nguyên, Trần Văn Khâm - nguyên Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Cty CP Gang thép Thái Nguyên bị cáo buộc là người tổ chức thực hiện tội phạm, bị truy tố 10-20 năm tù.

VKSND Tối cao đã ban hành cáo trạng vụ án "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" và "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng" xảy ra tại Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2, Công ty CP Gang thép Thái Nguyên (TISCO) và một số đơn vị có liên quan; đồng thời, truy tố 19 bị can có liên quan.

14 trong tổng số 19 bị can của vụ án. (Ảnh: Bộ Công an).

Cáo trạng cho biết, bị can Trần Văn Khâm với chức trách, nhiệm vụ, quyền hạn là Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Gang thép Thái Nguyên (TISCO), kế nhiệm là Trần Trọng Mừng chỉ đạo thực hiện dự án.

Trần Văn Khâm biết rõ hợp đồng EPC số 01 là hợp đồng trọn gói, không được điều chỉnh giá, nhưng vẫn ký quyết định điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư dự án, trong đó có có dự phòng cho phần C của hợp đồng thêm 15,57 triệu USD.

Ngoài ra, bị can Khâm còn ký phụ lục điều chỉnh lần thứ tư với Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) thống nhất tách phần C ra khỏi hợp đồng EPC; trực tiếp ký hợp đồng thầu phụ ba bên, chấp thuận giao cho Tổng Công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) không đủ năng lực và các nhà thầu phụ khác thực hiện phần C dưới hình thức hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, TISCO tổ chức thực hiện và chịu mọi rủi ro không có cơ sở pháp lý, không đúng quy định của hợp đồng EPC số 01.

Cáo trạng xác định, hành vi sai phạm nêu trên của bị can Trần Văn Khâm đã dẫn đến TISCO không kiểm soát được chi phí đầu tư, không ràng buộc trách nhiệm của nhà thầu về tiến độ, giá trị hợp đồng, là nguyên nhân dẫn đến dự án chậm tiến độ, làm phát sinh tăng lãi vay, tăng chi phí đầu tư, gây thất thoát, lãng phí đặc biệt nghiêm trọng tài sản nhà nước.

Trong vụ án này, bị ca Trần Văn Khâm bị cáo buộc với vai trò là người tổ chức thực hiện hành vi phạm tội và bị truy tố về tội "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí", theo Khoản 3 Điều 219 Bộ luật Hình sự năm 2015, với khung hình phạt từ 10-20 năm tù.

Hiện trường Nhà máy Gang thép Thái Nguyên. (Ảnh: Quân Đỗ)

Theo cáo trạng, TISCO là doanh nghiệp nhà nước thuộc Tổng Công ty thép Việt Nam (VNS). Năm 2005, Chính phủ phê duyệt Dự án mở rộng sản xuất giai đoạn 2 của TISCO với tổng mức đầu tư hơn 3.843 tỷ đồng trong đó TISCO thu xếp 375 tỷ tiền vốn, còn lại đi vay các ngân hàng.

Tập đoàn Khoa học công nghệ và Thương mại luyện kim Trung Quốc (MCC) trúng thầu dự án này và tháng 7/2007 được ký với TISCO hợp đồng EPC số 1 (E là thiết kế, P là thi công, C là xây lắp) trị giá hơn 160 triệu USD.

Hợp đồng quy định, giá trị này không thay đổi trong suốt quá trình thực hiện và tổng thầu nếu chọn nhà thầu phụ phải được chủ đầu tư chấp thuận.

Tuy nhiên, sau 11 tháng ký hợp đồng, MCC không ký được hợp đồng với nhà thầu phụ, không triển khai thi công, rút hết người về nước... và có văn bản kéo dài thời gian thực hiện hợp đồng, tăng giá trị hợp đồng thêm 138 triệu USD.

TISCO thuê hãng luật Kelvin Chia Parnership tư vấn và cho kết quả: "MCC không thể đơn phương tăng giá hợp đồng do giá trị hợp đồng là trọn gói cố định... Nếu MCC bỏ dở công trình, TISCO có thể chấm dứt hợp đồng và yêu cầu bồi thường cho các tổn thất, thiệt hại".

Tuy nhiên, TISCO vẫn xin ý kiến để được điều chỉnh giá thiết bị (phần P) và chi phí khác (phần E) với dự án. Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ rõ không có căn cứ điều chỉnh và TISCO cần áp dụng điều khoản phạt và hủy đấu thầu, chọn lại nhà thầu nhằm đảm bảo tiến độ.

Sau đó, TISCO và VNS tiếp tục đề nghị cho phép điều chỉnh chi phí phần C (xây lắp) trong hợp đồng EPC.

Tiếp đó, TISCO đàm phán với MCC về việc điều chỉnh giá trị hợp đồng EPC và sau đó thống nhất chọn Tổng Công ty Xây dựng công nghiệp Việt Nam (VINAINCON) làm nhà thầu phụ phần C (xây lắp). Phần C này cũng chuyển từ hợp đồng trọn gói sang hình thức hợp đồng theo đơn giá với chi phí tăng lên.

Theo cơ quan truy tố, việc tách phần C ra khỏi hợp đồng EPC và chọn VINAINCON làm nhà thầu phụ dù không đủ năng lực đã vi phạm Luật Đấu thầu; làm tăng tổng mức đầu tư dự án.

Năm 2012, TISCO cùng VNS tiếp tục đề nghị Chính phủ cho phép chấp thuận điều chỉnh mức đầu tư. VNS đã đồng ý cho TISCO được tăng mức đầu tư dự án từ 3.843 tỷ đồng lên 8.104 tỷ đồng. Đến năm 2018, dự án vẫn chưa hoàn thành nhưng TISCO đã chi 4.423 tỷ đồng nên phải chịu thiệt hại hơn 830 tỷ đồng. Thiệt hại này là số tiền lãi TISCO phải trả cho khoản vay của các ngân hàng.