Hiểu nhầm trong sơ cứu đột quỵ

3 sai lầm khi cứu chữa người bị đột quỵ

Đột quỵ là tình trạng "nghìn cân treo sợi tóc", bệnh nhân cần được cấp cứu, điều trị càng sớm càng tốt để tránh các hậu quả đáng tiếc.

Tổ chức Y tế Thế giới thống kê đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong nhiều thứ 3 trên toàn cầu. Theo quỹ NHS Trust của Anh, bệnh nhân đột quỵ càng được cấp cứu sớm, cơ hội sống càng cao.

Một trong yếu tố then chốt giúp tăng cơ hội chữa trị cho người bị đột quỵ não là nhận biết sớm các triệu chứng cảnh báo. Tuy nhiên, nhiều quan niệm sai lầm khiến nạn nhân bị đột quỵ mất đi cơ hội cứu chữa.

Bệnh nhân sẽ tự hồi tỉnh khi chích, nặn máu từ đầu ngón tay?

Quan điểm này được nhiều người chia sẻ trên mạng xã hội và khẳng định rằng nó là cách cứu nạn nhân bị đột quỵ. Cụ thể, nhiều người tự lan truyền thông tin "có thể dùng một cây kim may chích vào đầu ngón tay, cách móng tay độ một mm cho đến khi có máu rỉ ra. Như thế, khi máu đã chảy từ cả mười đầu ngón tay, vài phút sau bệnh nhân sẽ tỉnh dậy. Bước tiếp theo là châm vào hai bên dái tai mỗi bên 2 mũi, cho đến khi máu nhỏ giọt ra. Sau vài phút, bệnh nhân sẽ tỉnh lại".

Tuy nhiên, tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, Tổng thư ký Hội Đột quỵ Việt Nam, khẳng định chưa có bằng chứng về việc cấp cứu cho người bị đột quỵ bằng cách chích máu từ đầu ngón tay. Theo ông, cách làm trên là phản khoa học.

Vị chuyên gia này cũng khẳng định "nguyên tắc vàng" khi phát hiện một người bị đột quỵ đó là tính thời điểm, việc chích, nặn máu từ đầu ngón tay, chân thậm chí gây chậm trễ trong quá trình cứu chữa nạn nhân. Tương tự, hành động cạo gió cũng phản khoa học, nhiều người lầm tưởng dấu hiệu đột quỵ với cảm, khiến nạn nhân mất đi thời gian vàng chữa trị.

Lý giải thêm về điều này, PGS.TS Đậu Xuân Cảnh, Giám đốc Học viện y học cổ truyền Trung ương, Hà Nội, cho biết chỉ những bác sĩ y học cổ truyền mới có thể thực hiện biện pháp châm máu ở 10 đầu ngón tay. Tuy nhiên, cách làm này thường sử dụng trong trường hợp sốt cao co giật.

Theo Đông y, châm 10 đầu ngón tay đồng nghĩa giảm nguyên khí, làm cho máu không lưu thông. Điều này tuyệt đối không được áp dụng trong xử trí đột quỵ não và chỉ có bác sĩ mới xác định chính xác cần làm gì để chữa trị cho nạn nhân.

Chích máu từ đầu ngón tay, chân để cứu nạn nhân bị đột quỵ là quan điêm sai lầm, phản khoa học. Ảnh: iStock.

Không được di chuyển nạn nhân?

Theo tiến sĩ, bác sĩ Nguyễn Huy Thắng, Tổng thư ký Hội Đột quỵ Việt Nam, thời gian vàng để cứu bệnh nhân đột quỵ khi vừa xảy ra là 3-6 tiếng, tính từ lúc người đó xuất hiện các dấu hiệu như méo miệng, nói lắp, nhìn mờ, đột ngột yếu, tê mặt, tay chân, đau đầu, chóng mặt dữ dội...

Do đó, người nhà cần lưu ý, tránh bỏ qua các triệu chứng ban đầu. Nếu chúng ta bỏ qua, hiểu sai là trúng gió, không cấp cứu sớm, bệnh nhân khó có khả năng duy trì sự sống và cứu khỏi những biến chứng nặng. Vì vậy, bác sĩ Thắng phản đối quan điểm của nhiều người cho rằng không được di chuyển nạn nhân bị đột quỵ, bởi cứ mỗi phút trì hoãn, 2 triệu tế bào có thể chết và không hồi phục được.

Tuy nhiên, vấn đề nhiều người gặp phải đó là lúng túng khi chứng kiến trường hợp bị đột quỵ. Nhiều trường hợp, nạn nhân bị bế thốc lên xe máy đưa đi cấp cứu. Thậm chí, một số nạn nhân đột quỵ bị té ngã có thể gây chấn thương kèm theo. Tuy nhiên, người thân không phát hiện để sơ cứu trước.

Khi di chuyển, nhiều người thực hiện không đúng cách, chấn thương sẵn có hoặc mới sẽ gây thêm nhiều hệ lụy nghiêm trọng. Nạn nhân được đưa đến bệnh viện kịp thời song việc xử trí đột quỵ và chấn thương sẽ thêm phần phức tạp, nguy cơ liệt, thậm chí tử vong cao hơn.

Theo bác sĩ Phạm Văn Cường, Trung tâm Đột quy não, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nếu bệnh nhân bị đột quỵ còn tỉnh, chúng ta cần để họ nằm yên tĩnh và gọi cấp cứu đến bệnh viện chuyên khoa gần nhất. Nếu nạn nhân bị bất tỉnh, người xung quanh cần đỡ, tránh cho họ khỏi ngã. Tốt nhất chúng ta nên để bệnh nhân nằm nghiêng, giúp họ không hít phải chất nôn, đờm, làm thông thoáng đường thở.

Trong nhiều trường hợp, nạn nhân bị đột quỵ vào thời gian nửa đêm về sáng, nhiệt độ xuống thấp khiến người bệnh bị lạnh đột ngột. Khi đó, người thân cần đưa bệnh nhân vào phòng ấm, đắp chăn, đồng thời gọi ngay xe cấp cứu để nhân viên y tế hỗ trợ.

Nạn nhân bị đột quỵ cần được đưa đến cơ sở y tế gần nhất càng nhanh càng tốt. Ảnh: iStock.

Cho nạn nhân ngậm thuốc hạ huyết áp nhanh quá mức

Theo PGS.TS Tạ Mạnh Cường, Phó viện trưởng Viện Tim mạch, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội, nhiều trường hợp thấy người nhà có dấu hiệu đột quỵ thì tự đo huyết áp cho họ. Khi thấy huyết áp người bệnh cao đột ngột, nhiều gia đình tự cho nạn nhân uống hoặc nhỏ thuốc Adalat vào lưỡi.

Cách làm này không giúp ích cho bệnh nhân, thậm chí còn gây nguy hiểm tới tính mạng. PGS Cường lý giải việc cho nạn nhân uống thuốc hạ huyết áp khiến chỉ số này tụt xuống sâu, làm dòng máu lên não yếu đi, ổ nhồi máu nhũn não càng rộng hơn, tình trạng bệnh càng diễn biến xấu, di chứng nặng nề.

Còn theo TS.BS Nguyễn Huy Thắng, ở một số bệnh nhân bị đột quỵ, chức năng nuốt ảnh hưởng. Nếu chúng ta cố tình cho họ uống các loại thuốc như cung ngưu hoàng hoặc loại khác không rõ nguồn gốc, vô tình bạn có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi do hít sặc, thức ăn, thuốc rơi vào phổi ở bệnh nhân. Bác sĩ Thắng cũng đưa lời khuyên khi đo huyết áp cho người bị đột quỵ xong, người nhà không cần phải can thiệp thêm.

Cách xử trí khi gặp người bị đột quỵ đó là gọi xe cấp cứu và đưa họ tới bệnh viện gần nhất để được khám chữa đúng cách.