Lịch sử là môn tự chọn, nguy cơ bị ‘xóa trắng’, giáo viên lo thất nghiệp

Triển khai GDPT mới, số lượng học sinh chọn Lịch sử ít nhưng sẽ chất lượng

Ở Chương trình giáo dục phổ thông mới, Lịch sử không còn là môn bắt buộc, có thể ít học sinh chọn môn học này nhưng đó sẽ là con số có chọn lọc và chất lượng.

Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ được bắt đầu triển khai từ năm học 2022-2023 đối với lớp 10, áp dụng cuốn chiếu cho những năm học tiếp theo với lớp 11 và 12.

Nội dung giáo dục cấp trung học phổ thông gồm các môn học bắt buộc và các môn học tự chọn. Trong đó, 7 môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc bao gồm: Ngữ văn, Toán, Ngoại ngữ 1, Giáo dục thể chất, Giáo dục quốc phòng và an ninh, Hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp, Nội dung giáo dục của địa phương. Hai môn học tự chọn: Tiếng dân tộc thiểu số, Ngoại ngữ 2.

Cũng trong Chương trình giáo dục phổ thông mới, Lịch sử thuộc nhóm môn lựa chọn. Do đó, nhiều ý kiến lo ngại học sinh sẽ quay lưng với môn học này bởi từ trước đến nay môn học này được gán mác là "khó" bởi nội dung bài học thường rất dài, nhiều mốc thời gian, dữ liệu và sự kiện.

Liên quan đến vấn đề này, trao đổi với Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng - Giảng viên cao cấp, Phó Trưởng bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội cho hay: "Đối với chương trình hiện tại, Lịch sử là môn học bắt buộc, nhiều em vẫn còn chểnh mảng, học chưa nghiêm túc. Thực tế một vài năm trở lại đây điểm của môn Lịch sử luôn xếp cuối bảng trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông. Sắp tới khi triển khai chương trình mới đúng là sẽ có nhiều lo ngại học sinh không chọn học môn Lịch sử".

Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng - Giảng viên cao cấp, Phó Trưởng bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội. (Ảnh: Nhân vật cung cấp)

Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng cũng chỉ ra một số nguyên nhân dẫn đến việc dạy và học Lịch sử chưa đạt hiệu quả khiến học sinh không hứng thú với môn học.

Thứ nhất, ý thức của người học chưa tốt. Nếu không có ý thức học tập thì học sinh khó có thể tìm ra phương pháp học phù hợp cho bản thân và dễ dẫn đến tình trạng học thuộc lòng, học vẹt, học để chống đối.

Thứ hai, chương trình giáo dục phổ thông đối với môn Lịch sử hiện nay quá nặng. Sách giáo khoa nhiều số liệu, kiến thức trong sách thừa chữ, thừa con số, nhưng thiếu hình ảnh.

Thứ ba, phương pháp dạy học của giáo viên chưa tạo được sự hứng thú cho học sinh. Bên cạnh đó, giáo viên được đào tạo từ nhiều nguồn khác nhau, cùng là đào tạo giáo viên dạy Lịch sử nhưng chương trình của các trường đại học không giống nhau, không đồng đều về mặt chất lượng.

Thứ tư, đối với môn Lịch sử, những em nào có định hướng thi học sinh giỏi hoặc xét tuyển vào đại học bằng tổ hợp có môn Lịch sử thì mới đầu tư thời gian học tập. Trong khi đó những môn như Toán, Ngữ văn, Tiếng Anh, học sinh học thêm khá nhiều, học thêm ngay từ bậc tiểu học.

Tuy nhiên, Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng cho rằng, không nên đánh giá vấn đề phiến diện theo một chiều bởi hiện tại vẫn có một số lượng lớn học sinh yêu thích Lịch sử. Điển hình là hàng năm, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội tuyển được rất nhiều sinh viên giỏi để đào tạo và điểm đầu vào của khoa Lịch sử những năm gần đây luôn ở ngưỡng cao, không dưới 25 điểm.

Cũng theo Phó Trưởng bộ môn Lý luận và Phương pháp dạy học, Khoa Lịch sử, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, sắp tới Chương trình giáo dục phổ thông mới sẽ phân hóa đối tượng học sinh rất rõ rệt.

Ngay khi vào cấp 3, các em học sinh sẽ được nhà trường hướng dẫn cách lựa chọn môn, tổ hợp các môn nhằm giúp các em có cơ hội tốt tiếp cận với năng lực, nguyện vọng nghề nghiệp của bản thân. Vì vậy, những em lựa chọn Lịch sử chắc chắn là những em có niềm yêu thích hoặc đã xác định được công việc mà mình mong muốn gắn bó trong tương lai liên quan ít nhiều đến môn học này.

Nếu như chương trình hiện hành, nhiều học sinh chọn Lịch sử để thi qua điểm liệt và được xét công nhận tốt nghiệp trung học phổ thông thì tới đây khi môn học này không còn bắt buộc, học sinh chọn học Lịch sử có thể ít những sẽ là con số chọn lọc và chất lượng.

Chia sẻ thêm về chương trình giáo dục phổ thông 2018, Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng nêu quan điểm: "Chương trình giáo dục phổ thông mới được xây dựng làm hai giai đoạn là cơ bản và hướng nghiệp. Bắt đầu từ lớp 10, nội dung kiến thức sẽ chuyên sâu, chuyên biệt hơn theo hướng phân hóa và định hướng nghề nghiệp cho học sinh.

Theo tôi, môn học nào cũng quan trọng, chương trình được nghiên cứu trong nhiều năm, chắc chắn đội ngũ xây dựng chương trình đã cân nhắc rất kỹ lưỡng. Vì vậy, chúng ta không nên nghĩ theo hướng môn Lịch sử trở thành môn lựa chọn là không coi trọng, không nhìn nhận đúng vị trí của nó trong nền giáo dục. Các em học Lịch sử từ lớp 4 đến lớp 9 là đủ khả năng vận dụng các kiến thức đã học vào thực tiễn đời sống. Ở bậc trung học phổ thông, chúng ta nên tôn trọng quyền lựa chọn của học sinh để các em được phát huy tối đa năng lực và sở trường của mình".

Phó Giáo sư Nguyễn Mạnh Hưởng cũng bày tỏ sự kỳ vọng đối với bộ sách giáo khoa theo chương trình mới. Bộ sách được biên soạn theo hướng phát triển năng lực của người học, sẽ giúp học sinh học tập hiệu quả và có cách nhìn khác tích cực hơn với môn Lịch sử.