Mức thu học phí đại học công lập: Cơ quan nào quản lý, giám sát?

Học phí ĐH công tăng sốc: Lo ra trường thu hồi vốn?

GS.TS Phạm Gia Khải lo ngại, học phí quá cao có thể khiến giảng đường đại học chỉ dành cho người giàu, còn thí sinh nghèo bị loại khỏi cuộc chơi.

Việc nhiều trường đại học công lập công bố mức học phí áp dụng cho khóa tuyển sinh năm 2020 tăng mạnh so với trước đang khiến nhiều thí sinh và phụ huynh bất ngờ.

Gây "sốc" nhiều có lẽ là học phí của một số trường y phía Nam. Đơn cử, mức học phí mới áp dụng cho khóa tuyển sinh 2020 của trường Đại học Y Dược TP.HCM tăng đột biến lên 30-70 triệu đồng/năm, có ngành tăng gấp 5 lần. Nhà trường cũng cho biết mức học phí các năm tiếp theo dự kiến mỗi năm tăng thêm 10%.

Hay học phí ngành răng hàm mặt thuộc khoa Y - Đại học Quốc gia TP.HCM lên tới 88 triệu đồng/năm học, ngành dược học thuộc khoa này 55 triệu đồng...

Trao đổi với Đất Việt về câu chuyện tăng học phí của các trường đại học công lập, trong đó có các trường y dược, GS.TS Phạm Gia Khải, nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam cho biết, vấn đề tự chủ không phải chỉ của riêng các trường đại học công lập mà các bệnh viện cũng phải thực hiện tự chủ.

Tuy nhiên, ông thừa nhận thực tế, khả năng chi trả viện phí của rất nhiều bệnh nhân vô cùng khó khăn, đặc biệt sau đại dịch Covid-19, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa bị phá sản, người lao động lâm vào cảnh thất nghiệp.

Đối với các trường đại học cũng vậy. Không thể có chuyện học không mất tiền như trước đây, song GS Khải lo ngại, học phí quá cao sẽ khiến người học và phụ huynh không chi trả được, việc học chỉ dành cho người có khả năng kinh tế, còn với người nghèo, người thu nhập trung bình giấc mơ đại học sẽ trở nên xa vời.

Nguyên Viện trưởng Viện Tim mạch Việt Nam cũng từng chứng kiến nhiều người vì không có khả năng kinh tế mà không thể học, nhưng đây là tình trạng chung. Ông được biết ngay một bệnh viện lớn ở Hà Nội muốn đào tạo lớp y tá chừng 500 người để có nhân lực chăm sóc bệnh nhân hoàn toàn, giúp người nhà bệnh nhân không phải lo lắng song cuối cùng cũng không có người học.

"Muốn có y tá chăm sóc bệnh nhân thì phải trả lương cho người y tá đó, nhưng Nhà nước không trả lương nên đành chịu, trong khi chuyện tăng viện phí cũng không đơn giản và dễ dàng", GS.TS Phạm Gia Khải nói.

Theo công bố của Đại học Y Dược TP.HCM về mức học phí năm học 2020-2021, mức học phí cao nhất là ngành răng hàm mặt với 70 triệu đồng/năm, kế đến là ngành y khoa với 68 triệu đồng/năm. Ảnh: PLO

Bởi vậy, trở lại với câu chuyện tăng học phí, ngoài việc thí sinh nghèo, học giỏi thi đậu nhưng khó có thể tới trường vì học phí cao, vị chuyên gia còn lo ngại sinh viên - vì đã mất quá nhiều tiền để học đại học, nên ra trường sẽ tìm cách thu hồi lại vốn. Hiện tượng này không chỉ xảy ra trong ngành y mà các ngành khác đều có.

"Không ai muốn con em mình học giỏi, mất nhiều tiền để học đại học, đến khi ra trường lại hưởng lương thấp cả, mà muốn lương cao thì phải làm tư, chứ Nhà nước không thể trả cao được.

Tôi biết nhiều gia đình chi tiền cho con đi học ngành y ở nước ngoài cũng không muốn cho con mình trở về làm việc ở trong nước, nhất là trong bệnh viện công. Họ muốn con em mình làm ở nước ngoài vì ở đó kiếm tiền dễ dàng hơn nhiều. Các nước ASEAN đều vướng phải vấn đề này và rất khó giải quyết", GS.TS Phạm Gia Khải cho biết.

Lý do khó giải quyết vấn đề này, theo vị chuyên gia, là vì các trường tự chủ, không còn được Nhà nước bao cấp và rót kinh phí hoạt động nữa thì Nhà nước không thể can thiệp được. Cho nên, tăng học phí là chuyện phải xảy ra nhưng cần phải thực hiện dần dần, và phù hợp với tình hình thực tế, khả năng của người dân. Việt Nam không thể bắt chước hay chạy đua với các nước về học phí, nhất là khi hạ tầng của chúng ta còn kém hơn nhiều nước khác.

Trong bối cảnh đó, việc thực hiện phân luồng đối với một số ngành đặc thù, theo ông, là cần thiết. Chẳng hạn, Nhà nước có thể miễn, giảm học phí cho các sinh viên ngành y cam kết sau tốt nghiệp sẽ làm việc tại bệnh viện công, những vùng sâu vùng xa, khó khăn, thiếu bác sĩ.

"Tất nhiên, phương án này có lẽ cũng chỉ khả thi với một bộ phận, bởi có người cam kết nhưng không thực hiện, nhưng dù sao vẫn phải làm.

Thực tế đã xảy ra nhiều trường hợp kiện nhau ra tòa vì không thực hiện cam kết. Như Đà Nẵng từng bỏ cả trăm tỷ đồng đưa nhân tài đi nước ngoài đào tạo nhưng nhiều người sau khi tốt nghiệp không chịu trở về công tác như cam kết. Vì thế TP đã kiện các nhân tài này ra tòa, đòi lại chi phí đào tạo.

Tại sao Mỹ thực hiện tốt việc phân luồng, miễn giảm học phí nếu sinh viên cam kết cống hiến sau khi ra trường? Điều này có liên quan đến văn hóa giữ lời hứa. Người Mỹ có văn hóa thực hiện nghiêm chỉnh những điều họ cam kết, còn ở ta thì chưa được như vậy", GS.TS Phạm Gia Khải chỉ rõ.