Nghệ An: Giếng nước không bao giờ cạn

Tre mọc ngược 1.000 năm tuổi ở Nghệ An

Loại tre đặc biệt có xuất xứ từ câu chuyện dân gian, đến nay đã có lịch sử gần 1.000 năm. Hiện, cả nước chỉ còn khoảng 5 bụi tre này ở miền núi phía Tây Nghệ An.

PGS.Ninh Viết Giao, tổng thư ký Hội Văn nghệ dân gian Nghệ An trong một lần trò chuyện với sinh viên ĐH đã nhắc đến một loại tre kỳ lạ. Theo đó, loài tre này mọc ngược, gắn với một câu chuyện lịch sử khá đặc biệt và đã tồn tại gần 1.000 năm.

Mô tả về loài tre này, PGS.Ninh Viết Giao cho biết, loại tre ấy có hình thù rất kỳ lạ: Tất cả từ cành, gai đến thân cây đều mọc ngược, ai nhìn vào cũng phải để ý.

Cành tre khi mọc đều đâm chúc xuống đất rồi mới đâm thắng lên trời

Theo một số tài liệu ở xứ Nghệ cũng như các chuyên gia nghiên cứu lịch sử tại địa phương, nguồn gốc xuất xứ của loại tre này cũng là một câu chuyện lịch sử được khá nhiều người dân lúc bấy giờ biết tới.

Theo đó, vào khoảng năm 1060, quân Ai Lao làm phản, sang đánh phá miền Tây Nghệ An, Lý Nhật Quang dẫn đầu một đoàn quân lớn đi dẹp loạn. Sau khi đánh thắng quân Ai Lao, lấy lại sự bình yên, Lý Nhật Quang kéo quân trở về.

Khi đi đến địa phận Khe Chè, mé dưới Thành Nam (huyện Tương Dương cũ, hiện nay là huyện Con Cuông), bà con địa phương ra đón rước, chúc mừng chiến thắng.

Cảm động trước tấm chân tình, sự tiếp đón chu đáo của bà con, Lý Nhật Quang cùng quân lính dừng lại trò chuyện, vui chiến thắng với người dân địa phương. Trong cuộc vui năm đó, ông cầm điếu cày, hút một hơi dài rồi đặt điếu xuống đất. Nào ngờ, cái điếu là một đoạn tre lộn ngược.

Nên sau đó, từ chiếc điếu mọc lên một cây tre cũng vít đầu xuống rồi mới trổ thẳng ngọn lên trời. Người dân tin rằng, đó là loài tre đặc biệt, có dấu tích lịch sử và cần phải nhân rộng. Và thời đó, loài tre này mọc khắp nơi tại miền Tây Nghệ An như là sự ghi nhận tình cảm của Lý Nhật Quang với vùng đất này.

Sự kì lạ đến khó tin

Loại tre này nằm lẩn khuất trong các bụi cây dại rậm rạp đỉnh núi Cây Giới, rộng chừng 2ha thuộc khu vực xóm 2, xã Tam Sơn, huyện Anh Sơn (Nghệ An). Thấy người lạ xuất hiện và chăm chăm nhìn vào bụi tre, các "chủ nhân" đang sở hữu "báu vật" này liền xuất hiện để tiếp chuyện chúng tôi.

Được biết, bụi tre này thuộc quyền sở hữu của gia đình bà Nguyễn Thị Thanh và ông Nguyễn Hữu Luân. Bà Thanh khi nhắc đến loại tre này, líu cả giọng: "Ngày xưa, khi lên đây lập nghiệp, có nghe cha ông nhắc đến nhưng chỉ nghĩ đó là câu chuyện vui bên cốc nước chè. Ai ngờ, đến khi đưa bò lên núi thả, vô tình thấy một bụi tre, kiểu mọc khác lạ, tò mò xem, mắt cứ dụi liên hồi vì không tin đó là sự thật".

Sau khi biết loài tre mọc ngược này, hàng ngàn người dân đã kéo đến xem. Sự lạ kỳ ấy có lúc gây xôn xao cả vùng quê nghèo nằm bên tả ngạn sông Lam. Bà Thanh nhớ lại, thời ấy, có nhiều người nghe tin hiếu kỳ đến xem và cố bẻ vài cành về làm kỷ niệm. Thậm chí, nhiều người còn lợi dụng, đào gốc đem về vườn trồng "lấy lộc" nhưng không thành.

Những người trong làng, từ bậc cao niên đến đám trẻ, đều khẳng định: "Loại tre này lạ lắm. Thân tre to chỉ bằng cổ tay, các đốt tre đều ngắn, "thịt" săn chắc, gai ngoắc ngược, tất cả cành tre đều đâm chúc đầu xuống đất rồi mới đâm thẳng lên trời.

Khi đến tuổi "trưởng thành", toàn bộ các thân cây, đầu tre đều cúi gập hình khuỷu tay, nhìn từ xa trông tựa hình rồng, "mặt" hướng về phía Đông".

Tre có đặc điểm là cứng và do biến đổi khí hậu nên sinh tồn và phát triển rất khó khăn. Thời gian để một bụi măng sinh sôi đến chu kỳ phát triển cũng phải kéo dài gấp 2- 3 lần so với giống tre thông thường khác.

Bà Lê Thị Giang, một người dân địa phương cho biết, cách đây hàng chục năm, tại khu vực thuộc hai gia đình nói trên, loại tre mọc ngược này có rất nhiều bụi. Tuy nhiên, theo thời gian, với sự tàn phá của con người và thời tiết, loại tre mọc ngược này đang có nguy cơ biến mất. Đến thời điểm này, cả tỉnh Nghệ An chỉ còn lưu giữ được 5 bụi và nằm toàn bộ ở khu vực nói trên.

Ông Trịnh Thanh Quyết, một cao niên trong làng cho biết, hiện ông đang sưu tập nhiều tài liệu về loại tre này. Theo nhận định chủ quan của ông, đây là giống tre hiếm, là chứng tích của lịch sử nên rất cần có chế tài bảo tồn.

Được biết, sau khi truyền thông thông tin về loài tre đặc biệt nói trên, UBND huyện Anh Sơn đã cử cán bộ chuyên môn xuống thị sát để xây dựng đề án bảo tồn giống tre có một không hai này.

Theo Đất việt