Những bí ẩn về Covid-19 chưa được giải mã

Vaccine ngừa corona: Lâu hơn 1 năm, nhiều hơn 1 tỷ USD nhưng liệu có quá muộn?

Tổ chức Y tế Thế giới vừa công bố sẽ mất khoảng 18 tháng và hơn 1 tỷ USD để tạo ra vaccine phòng ngừa chủng virus corona mới. Nhưng điều này liệu có khả thi?

Khi dịch viêm phổi cấp do virus corona gây ra bắt đầu bùng nổ và lây lan trên khắp thế giới, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu về y tế cũng như các dược sĩ đã nhanh chóng bắt tay vào công cuộc tìm ra vaccine phòng chống đại dịch này. Thế nhưng, đây là quá trình cần nhiều thời gian và tiền bạc chứ không phải chuyện một sáng một chiều là hoàn thành.

Ảnh chỉ có tính chất minh họa.

Tại sao điều chế vaccine lại mất nhiều thời gian? Cũng như nhiều đại dịch trước đây, virus corona hay theo tên gọi chính thức của WHO là Covid-19, cần phải được phân tách, khảo sát "tập tính" sống của chúng rồi mới bắt đầu nghiên cứu, tạo nhiều phiên bản vaccine "nháp", thử nghiệm trong phòng lab rồi mới được đưa ra ngoài để phục vụ cộng đồng.

Lâu hơn 1 năm, nhiều hơn 1 tỷ

Mặc dù vaccine được sinh ra là nhằm hạn chế việc thêm người lây nhiễm mới, nhưng nhìn vào lịch sử có thể thấy được vaccine không đóng vai trò này quá lớn trong các đại dịch có tính lây lan nhanh. Tiến sĩ Gregory Poland, trưởng nhóm nghiên cứu vaccine của Mayo Clinic, cho biết có thể mất đến hàng tháng hay hàng năm và hàng tỷ USD để có được liều vaccine đầu tiên.

Nhân viên y tế đang đo thân nhiệt tại một trạm kiểm soát ở An Huy, Trung Quốc. Ảnh: Thomas Peter/Reuters.

Vào 8 năm trước, dịch suy hô hấp SARS tương tự như nCoV đã bùng nổ và làm chết hơn 800 người ở nhiều nước trên thế giới. Các nhà nghiên cứu đã miệt mài trong suốt 1 năm để tìm ra vaccine phòng ngừa căn bệnh quái ác này. Tuy nhiên khi vaccine SARS được thử nghiệm trên người thì đại dịch đã được kiểm soát và từ đó cho đến nay không còn ca mắc nào được ghi nhận.

Tương tự như vậy, dịch MERS vào năm 2012 làm hơn 400 người bỏ mạng cũng không xuất hiện kịp thời vaccine để ngăn ngừa. Mãi đến khi trận dịch dần kết thúc thì vaccine mới bắt đầu bước thử nghiệm. Sau đó không lâu, dịch Ebola nhen nhóm từ lâu khiến giới khoa học bắt tay vào tạo vaccine từ năm 2014, nhưng khi dịch bùng phát vào năm 2018 thì mãi đến năm 2019 vaccine mới được cấp phép để tiêm cho người.

WHO cho biết sẽ có vaccine phòng coronavirus trong 18 tháng tới. Ảnh minh họa.

Tiến sĩ Gregory Poland cho biết nguyên nhân chính là bởi cần thử nghiệm rất nhiều lần để đảm bảo về tính an toàn và hiệu quả nhằm tiêm được trên người. Nhiều nhà khoa học và tổ chức nghiên cứu đã nỗ lực để giảm thiểu số tiền bỏ ra trong việc tạo ra vaccine, tuy nhiên nó cũng khó thấp hơn 200 triệu USD và trung bình là khoảng 1,5 tỷ USD.

WHO hôm 11/02 cho biết sẽ mất khoảng 18 tháng để điều chế vaccine ngừa nCoV. Trong khi chờ đợi có vaccine chuyên dụng để chống lại "sự bành trướng" của dịch bệnh, các bác sĩ ở khắp nơi trên thế giới có nhiều cách thức riêng để chế ngự bệnh. Chẳng hạn như nhiều loại thuốc vốn được dùng để chữa HIV hay viêm gan, nay được dùng để "trị" corona.

Tạo ra vaccine để làm gì khi dịch bệnh đã qua?

Tiến sĩ Gregory Poland cho biết, mặc dù vaccine được điều chế mất thời gian và ít khi ngăn chặn được đại dịch lây lan, nhưng thực tế mục đích xa hơn của vaccine chính là phòng bệnh lâu dài với tầm nhìn hàng chục năm. "Không có trận dịch nào là lần cuối, sẽ luôn có lần sau", ông Poland nói.

Một phụ nữ Hong Kong mua khẩu trang dự trữ trước cơn đại dịch đang không ngừng "bành trướng" khắp nơi. Ảnh: Getty Images.

Thật vậy, chỉ trong vòng 20 năm qua các chủng khác nhau của virus corona đã gây ra 3 đại dịch trên khắp thế giới nhưng không có gì đảm bảo sẽ không có lần thứ 4. Virus corona trước đây từng gây ra dịch SARS, nó bùng phát lên rồi tự biến mất. Thế nhưng Covid-19 rất có thể vẫn còn một hướng phát triển khác.

Khả năng xấu nhất, đại dịch lần này sẽ không biến mất mà sẽ xuất hiện theo mùa như cảm cúm thông thường mà ta hay mắc phải. Chính vì những lo ngại về một đợt bùng phát khác trong tương lai, giới khoa học phải dốc hết sức để tìm ra vaccine phòng ngừa.

Người dân Trung Quốc mang khẩu trang trên phố. Ảnh: AFP.

Một vấn đề khác khiến giới khoa học phải lo ngại đó chính là khi dịch bệnh được kiểm soát, chính phủ và các công ty tư nhân sẽ không đổ tiền vào nghiên cứu để tạo ra vaccine nữa, những nỗ lực trước đó trở nên công cốc và rồi ta sẽ khó phòng bị tốt được cho lần sau.

Thực tế, sau khi SARS được kiểm soát, các công trình nghiên cứu tạo ra vaccine phòng dịch bệnh này đã bị ngừng lại, mọi nỗ lực bị đổ sông đổ biển và điều này khiến Covid-19 trở nên khó bị kiểm soát và đem lại cái chết cho hơn 1.000 người cùng hơn 40.000 ca đã bị lây nhiễm.

Vì đại dịch không bao giờ xảy ra lần cuối, vì thế vaccine luôn cần thiết khi nhìn xa vào vài chục năm tới. Ảnh minh họa.

Bà Elena Maria Bottazzi, Giám đốc trung tâm phát triển vaccine của Bệnh viện Texas, cho biết: "Phát triển vaccine tốn nhiều năm cũng không bao giờ là muộn, vì chúng sẽ giúp ta chuẩn bị tốt hơn cho những đại dịch khác trong tương lai. Chúng chỉ muộn khi sự chú ý của người dân, truyền thông đã qua khiến sự tài trợ vào nghiên cứu không còn".

Quang Niên

Theo khampha