Những điều cần biết khi nấu sữa

Tìm hiểu các loại sữa bò công thức cơ bản

Trong hướng dẫn về dinh dưỡng dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ của UNICEF năm 2010, dù là loại sữa nào, được quảng cáo ra sao thì các bằng chứng khoa học cho các tác dụng của sữa vẫn chưa được các Ủy ban, Viện nghiên cứu uy tín xác nhận.

Sữa công thức dành cho trẻ không thực sự tốt như quảng cáo!

Trong hướng dẫn về sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ của UNICEF năm 2010, có các loại sữa bò công thức sau:

Sữa sơ sinh (First milk, Infant formula, newborn)

Đây là loại sữa có đạm whey là chủ yếu. Những sữa này thường được mô tả là dành cho trẻ sơ sinh.

Đạm whey trong sữa này được chiết xuất từ sữa bò với tỉ lệ giữa đạm whey và casein trong sữa tương tự như sữa mẹ (60:40). Những thực phẩm này giúp dễ tiêu hóa hơn những sữa có đạm casein là chủ yếu và nó rất ít tác động đến hệ tiêu hóa do thời gian ở lại dạ dày rất ngắn.

Không có bằng chứng nào cho thấy việc thay đạm whey sang các loại đạm khác là cần thiết hay có lợi ở bất kỳ điểm nào.

Trừ khi bạn bác sĩ hoặc nhân viên y tế đề nghị 1 loại khác, còn lại đây là loại sữa công thức tốt nhất cho trẻ sơ sinh.

Nếu vì 1 lý do nào đó phải cho bé ăn bình thì sữa sơ sinh sẽ chỉ là thực phẩm duy nhất trong 6 tháng đầu. Sau đó, hãy cho bé ăn dặm và uống sữa bò tươi khi bé được 1 tuổi.

Sữa dành cho trẻ "háu ăn"(casein dominants milks)

Đây là sữa có thành phần đạm casein chiếm ưu thế (chiếm 80%) mặc dù tỷ lệ các chất dinh dưỡng (chất béo, carbohydrate...) là tương tự các sữa khác. Sữa này không thích hợp với trẻ mới sinh và chúng nhắm đến những phụ huynh tin rằng con mình "háu ăn".

Tỉ lệ casein nhiều sẽ gây ra tình trạng "vón cục" lớn trong dạ dày và làm cho trẻ có cảm giác no lâu hơn. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Taitz (1989) và Thorkelsson (1994), không có bằng chứng nào nào cho thấy là trẻ sẽ ngủ ngon và lâu hơn khi uống sữa này.

Chúng không được khuyến nghị đối với trẻ sơ sinh.

Sữa cho trẻ trên 6 tháng (sữa tiếp theo - follow-on)

Sữa này được mô tả là phù hợp với trẻ trên 6 tháng tuổi. Chúng chưa bao giờ được dùng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi và cũng như các loại sữa công thức khác, sữa này thường chứa nhiều sắt cũng như sucrose, glucose và các loại đường không phải từ sữa... nhiều hơn nhu cầu của cơ thể trẻ. Nồng độ các khoáng chất này cũng cao hơn loại sữa đầu tiên.

Cha mẹ không cần phải thay đổi loại first milk sang follow-on khi trẻ đủ 6 tháng tuổi. Theo Ủy ban Tư vấn khoa học về dinh dưỡng (SACN), không có bằng chứng nào cho thấy việc sử dụng bất kỳ sữa công thức follow-on nào cung cấp giá trị dinh dưỡng hoặc lợi thế sức khỏe hơn so với dùng sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh (với đạm whey là chủ yếu) và thức ăn sẵn dành cho trẻ sơ sinh. Vì lý do này, Bộ sức khỏe Anh đã không đưa sữa chuyển tiếp này vào Chương trình Khởi đầu khỏe mạnh.

Lưu ý là vỏ hộp của loại sữa này có thể trông tương tự như first milk vì vậy hãy đọc kỹ trước khi mua.

Sữa ngủ ngon hay các loại sữa quảng cáo là giúp trẻ ngủ dễ dàng (Goodnight milk)

Sữa này thường có sữa follow-on và ngũ cốc (gạo và kiều mạch), được quảng cáo là phù hợp với trẻ từ 6 tháng đến 3 tuổi.

Tháng 11/2008, Ủy ban SACN đã ban hành 1 văn bản về những sản phẩm này nhằm đáp ứng yêu cầu của Bộ Sức khỏe. Theo đó, Ủy ban này không tìm thấy bất kỳ bằng chứng khoa học nào cho thấy sử dụng sữa Goodnight này mang lại những giá trị dinh dưỡng hay lợi ích sức khỏe nào khác hơn so với sữa follow-on thông thường hay sữa dành cho trẻ sơ sinh.

Đặc biệt, Uỷ ban này cũng không tìm thấy bằng chứng nào cho thấy sữa này giúp trẻ ngoan hơn vào ban đêm hay dễ tiêu hóa hơn. Và nó cũng không thể coi là một bữa ăn thay thế đối với trẻ nhỏ.

Sữa tuổi chập chững (tooddler)

Sữa này được quảng cáo cho các em bé từ 1 tuổi trở lên hoặc lớn hơn. Không có bằng chứng nào cho thấy chúng cao cấp hơn sữa bò bình thường cho trẻ trên 1 tuổi.

Sữa "tăng trưởng"(growing-up)

Sữa tăng trưởng được quảng cáo là tốt hơn sữa bò vì có bổ sung thêm sắt và các vitamin, khoáng chất khác. Chúng được coi là giúp thức đẩy tăng trưởng cho những trẻ trên 1 tuổi.

Tuy nhiên, sữa "tăng trưởng" này thực sự không cần thiết. Khi bé được 1 năm tuổi, bé có thể uống sữa bò tươi nguyên kem như một đồ uống chính, cùng với đó là 1 chế độ dinh dưỡng cân bằng và phong phú, giúp cung cấp các vitamin và khoáng chất thiết yếu.

Trẻ có thể có tất cả những gì bé cần khi lớn bằng các loại sữa nguyên kem cùng với các thức ăn giàu can-xi và sắt.

Lý do duy nhất bạn có thể dùng sữa này là vì bạn đang ăn chay và cũng muốn bé giống mình bởi khi bước sang tuổi ăn dặm, sẽ rất khó cung cấp đủ sắt cho bé từ các thực phẩm chay. Vì vậy sữa giàu sắt có thể là 1 lựa chọn tốt.

Sữa công thức protein thủy phân

Đây là một loại sữa công thức được thiết kế đặc biệt cho trẻ sơ sinh bị dị ứng hoặc không dung nạp sữa bò.

Nếu em bé của bạn bị dị ứng sữa bò thì đó là do các protein trong sữa gây ra. Và nếu trẻ bất dung nạp sữa bò, tức là bé đang gặp khó khăn trong việc tiêu hóa lactose, một loại đường trong sữa.

Sữa công thức có protein thủy phân là dựa trên sữa bò và có cùng giá trị dinh dưỡng như sữa bò tiêu chuẩn nhưng protein trong sữa đã được thủy phân, tức là đạm sữa được chia nhỏ để cơ thể trẻ ít phản ứng hơn đối với nó. Những loại sữa này cũng thường không có hoặc rất ít lactose (lactose-free), vì vậy những trẻ không dung nạp sữa bò có thể tiêu hóa chúng một cách dễ dàng.

Nếu bạn nghĩ rằng bé của bạn bị dị ứng sữa bò hoặc không dung nạp lactose, hãy hỏi bác sĩ. Bác sĩ có thể sẽ kê cho bạn một loại sữa công thức protein thủy phân hay tự mua ở nhà thuốc. Bạn cũng có thể mua sữa công thức lactose - free nếu bác sĩ xác định là bé không dung nạp lactose.

Theo Viện Nice vương quốc Anh (National Institute for Health and Clinical Excellence), hiện thiếu những bằng chứng để khẳng định rằng sữa công thức dành cho trẻ sơ sinh dựa trên protein sữa bò thủy phân 1 phần hoặc nhiều phần có thể giúp ngăn ngừa dị ứng (www.nice.org.uk/nicemedia/pdf/PH011quickrefguide.pdf).

Trần Phương

Theo Dân trí