Nhúng trẻ vào phân bò để cầu may

Nạn chèo kéo khách du lịch lan tới cả bản xa tại Sapa

Không chỉ diễn ra ngay trên địa bàn thị trấn Sapa (Lào Cai) mà nay nạn chèo kéo khách du lịch thậm chí còn lan tới các bản xa như Tả Van, Tả Phìn...

Không quá lời khi nói Sapa được ví như viên ngọc quý của miền Bắc, đón hàng trăm nghìn lượt khách du lịch mỗi năm. Khi người Pháp phát hiện và khai phá vẻ đẹp nguyên sơ của nơi này, họ đã quy hoạch và xây dựng Sapa thành một nơi nghỉ mát có một không hai ở miền Bắc Việt Nam. Sapa đã có được sự phát triển nhanh mạnh với ngành "công nghiệp không khói" nhưng kéo theo đó là nhiều hệ luỵ, những nốt trầm mà nhiều năm nay vẫn không thể khắc phục.

Từ thị trấn Sapa, các đoàn du khách nối nhau lên Hàm Rồng ngắm cảnh, đi thăm động Tả Phìn, Thác Bạc, Cầu Mây, xuống Tả Van, Bản Hồ, Lao Chải thăm thú làng du lịch... Đến chỗ nào cũng thế, vừa bước chân xuống khỏi ô tô, chưa kịp ngắm nhìn phong cảnh bản làng núi non, các du khách đã bị một đám đông các bà, các chị người Mông, người Dao... áo quần sặc sỡ vây quanh chào hàng và bám theo không rời một bước, vào tít sâu trong bản.

Người dân địa phương tại Tả Phìn đứng chờ ở cửa xe o tô chờ du khách xuống là đi theo mời mua hàng.

Vấn nạn hàng rong, xin tiền đã tồn tại ở Sapa rất nhiều năm. Những câu khẩu hiệu quyết tâm dẹp bỏ, quyết tâm chấn chỉnh đã được nhắc đi nhắc lại nhiều lần. Nhưng hiệu quả như thế nào thì ai cũng nhìn thấy. Sapa không đơn thuần là địa danh của riêng tỉnh Lào Cai mà còn là 1 trong những biểu tượng du lịch của Việt Nam. Nhưng với những cách thức quản lý, vận hành và phát triển du lịch có nhiều bất cập như hiện nay, nhiều người lo ngại rằng, những giá trị cốt lõi của Sapa sẽ biến mất trong thời gian không xa.

Theo báo cáo của Sở VHTTDL Lào Cai, tình trạng đeo bám, chèo kéo khách và bán hàng rong vẫn diễn ra trong những ngày nghỉ cuối tuần hoặc những lúc nhàn rỗi khi chưa đến mùa thu hoạch. Cụ thể, số phụ nữ và trẻ em tham gia bán hàng rong tại xã Tả Van giảm đều trong các năm. Năm 2017 toàn huyện Sapa có 551 đối tượng bán hàng rong trong đó có 536 phụ nữ, 15 trẻ em. Đến năm 2019 giảm còn 169 người toàn huyện.

Tuy nhiên, theo ghi nhận của PV báo Pháp luật & Xã hội trong hai ngày 22 đến 23-10 chỉ riêng tại hai xã Tả Van, Tả Phìn, vẫn tồn tại một lực lượng không nhỏ những người đeo bám, chèo kéo khách du lịch mua hàng. Cụ thể, tại xã Tả Van trong sáng 23-10, trên con đường lên núi, hàng dài người địa phương với những gùi đồ thổ cẩm mời du khách mua hàng. Phần lớn những người này đều là phụ nữ cao tuổi. Không chỉ mời chào mua hàng, những người này còn đeo bám du khách một quãng đường dài để xin tiền hoặc mua ủng hộ đồ khi du khách chụp ảnh mình.

Du khách bị người dân địa phương bám theo chèo kéo mua hàng, xin tiền sau khi chụp ảnh.

Với chiến thuật một kèm một, kiên trì và nhẫn nại, những phụ nữ bán hàng rong tại Sapa tìm mọi cách theo sát khách du lịch kể cả khách nước ngoài lẫn khách nội địa. Các vị khách phương xa dù cố gắng di chuyển thật nhanh nhưng vẫn rất khó để thoát khỏi sự đeo bám. Kể cả sau khi mua hàng hay cho tiền, du khách tiếp tục bị họ theo sát như hình với bóng chèo nài để mua thêm.

Để giảm thiểu tình trạng đeo bám khách du lịch và bán hàng rong, ăn xin, hàng tháng, Ban quản lý Du lịch cộng đồng tại các xã đã tổ chức tyên truyền, lồng ghép thông qua các buổi họp thôn nhằm vận động, khuyến cáo bà con không đeo bám, chèo kéo khách, bàn hàng rong, trẻ em lang thang xin ăn về nơi cư trú. Không biết, sự quyết tâm của các cơ quan chức năng huyện Sapa đã được hiện thực hóa như thế nào, chỉ biết rằng tại những bản làng xung quanh khu du lịch này, có những gia đình đã bỏ nương, rẫy và không cho con cái học hành để xuống thị trấn bán hàng rong.

Bản thân phóng viên cũng bị xin 20.000 đồng cho bức ảnh chụp cận cảnh bàn tay người phụ nữ dân tộc Dao này.

Mẩy Vân năm nay 26 tuổi ở Tả Phìn, là một phụ nữ đã có 2 con (7 và 8 tuổi). Trò chuyện với Mẩy Vân, cô cho biết: "Gia đình tôi làm ruộng, ở đây một năm chỉ làm được một mùa lúa, không trồng được gì thêm. Vì thế, ở thời điểm chưa đến mùa lúa, giống như nhiều người dân địa phương tôi thường đi theo khách du lịch để bán hàng rong kiếm thêm thu nhập".

Theo lời kể của Vân cũng như theo quan sát, khi du khách vẫn còn chưa xuống xe, hàng dài những người Dao đỏ với trang phục truyền thống đã đứng chặn cửa xe chờ du khách xuống. Mặc dù vẫn còn giữ sự nguyên sơ, không lộ liễu như tại Tả Van, hay trung tâm thị trấn Sapa, những người phụ nữ này không bắt ép mà chỉ đơn giản là đi theo mời khách mua hàng nhưng vẫn gây không ít tâm lý khó chịu cho du khách. Tuy nhiên, điều gỡ gạc lại là những người này chỉ sợ ống kính máy ảnh, luôn chạy đi mất hoặc né tránh chứ không có tình trạng "no money, no photo" như tại thị trấn Sapa và bản Tả Van.

Mẩy Vân cùng 2 con trai đứng trước ngôi nhà của mình trên đỉnh đồi. Giống như nhiều người khác, Vân không được hướng dẫn về làm du lịch cộng đồng, mỗi khi nhàn rỗi là cô lại đi bán hàng rong tại Tả Phìn.

"Mình chỉ đi theo vừa đi vừa hỏi chuyện du khách thôi. Nếu họ không mua thì coi như là nói chuyện, giới thiệu về bản làng chứ không thể bắt ép họ mua hàng được vì như vậy là không lịch sự mà" - Mẩy Vân cho biết thêm.

Báo chí nói quá nhiều về vấn nạn bán hàng rong, đeo bám du khách ở Sapa. Những nhà quản lý cũng đã đưa ra nhiều biện pháp nhằm giải quyết tình trạng này. Nhưng dường như, những cố gắng ấy vẫn không mảy may chạm được vào gốc rễ của vấn đề. Và nó vẫn cần tiếp tục được đưa ra để bàn luận, để cứu Sapa.

Khánh Huy

Theo phapluatxahoi.vn