Peter Pan: Hội chứng người trưởng thành không muốn lớn, thường có ở nam giới

Hội chứng Peter Pan (PPS) là thuật ngữ tâm lý học phổ biến được sử dụng để mô tả một người lớn gặp khó khăn trong quá trình trưởng thành. Người phụ nữ từng yêu 1 anh chàng mang hội chứng này cho biết bản thân thấy mình như một người mẹ.

Bạn có từng gặp ai đó đã bước qua tuổi trưởng thành nhưng vẫn cư xử như một đứa trẻ? Không muốn chịu trách nhiệm, ngại cam kết, sợ áp lực công việc hay hôn nhân?

Họ có thể đang mắc phải một hiện tượng tâm lý có tên là Hội chứng Peter Pan – cái tên lấy cảm hứng từ nhân vật hoạt hình nổi tiếng “cậu bé không bao giờ lớn”.

Dù không được xếp là một rối loạn tâm thần chính thức trong y văn, nhưng Hội chứng Peter Pan đang ngày càng được các chuyên gia tâm lý học hiện đại nghiên cứu và ghi nhận là một vấn đề ảnh hưởng đến đời sống cá nhân và xã hội.

Chia sẻ trên NBC News, Cathy Hayes (43 tuổi) cho biết đã phát hiện mình đang hẹn hò với 1 người đàn ông có hội chứng Peter Pan sau 5 tháng tiếp xúc. “Anh ấy 40 tuổi, chưa từng kết hôn, không có con. Anh ấy thông minh, vui tính và có thể nói là một người tốt. Tuy nhiên, anh ấy hoàn toàn không biết gì cách duy trì mối quan hệ hay cách hẹn hò với người khác giới”, cô nói.

Cathy cho biết theo thời gian cô tự cảm thấy mình giống như một người mẹ hơn là một người bạn gái trong mối quan hệ này. “Tôi bắt đầu thấy khó chịu khi anh ấy thường xuyên qua nhà tôi và đòi được ở lại. Thêm nữa, anh ấy bắt tôi phải phục vụ như xoa bóp lưng hay chuẩn bị đồ ăn. Thậm chí, tôi còn phải lái xe đưa anh ấy về vào sáng ngày hôm sau”, cô kể.

Việc duy trì liên lạc giữa Hayes và người yêu của mình cũng thất thường. “Anh ấy sẽ không nói chuyện với tôi trong nhiều ngày và sau đó đột nhiên xuất hiện. Trong suốt 5 tháng, anh ta chưa từng nói với tôi những gì anh ta nghĩ về tôi với tư cách là một người yêu, cũng chẳng cố trao đổi về chuyện giữa 2 chúng tôi. Tôi cảm giác 2 đứa chỉ như 2 người bạn lâu lâu gặp nhau”, cô nói.

Theo NBC News, việc thiếu giao tiếp, né tránh cam kết và có một số hành vi như trẻ con mà Hayes mô tả đều là những biểu hiện của một người mắc hội chứng PPS.

Hội chứng Peter Pan là gì?

Thuật ngữ “Peter Pan Syndrome” lần đầu được đưa ra bởi nhà tâm lý học Dr. Dan Kiley vào năm 1983 trong cuốn sách “The Peter Pan Syndrome: Men Who Have Never Grown Up”. Kiley mô tả những người trưởng thành – đặc biệt là nam giới – từ chối lớn lên về mặt cảm xúc và tâm lý, thường có xu hướng:

- Né tránh trách nhiệm cá nhân

- Không muốn ràng buộc trong tình cảm

- Dễ bị cảm xúc chi phối, bốc đồng

- Tìm kiếm cảm giác vui vẻ, tự do như trẻ nhỏ

- Khó duy trì công việc lâu dài hoặc quản lý tài chính cá nhân

Nghiên cứu khoa học nói gì?

Một nghiên cứu được đăng trên Journal of Personality and Social Psychology cho thấy, những người có đặc điểm né tránh trưởng thành thường có điểm số cao trong nhóm đặc điểm gọi là “immaturity” (sự chưa trưởng thành về cảm xúc), và có xu hướng trải nghiệm mức độ lo âu và trầm cảm cao hơn.

Một nghiên cứu khác từ Đại học Granada (Tây Ban Nha) khảo sát hơn 300 người trưởng thành 25-45 tuổi đã xác nhận: “Hội chứng Peter Pan không liên quan đến năng lực trí tuệ, mà liên quan đến kỹ năng thích nghi và trách nhiệm xã hội”.

Theo nhóm nghiên cứu, môi trường nuôi dạy quá bao bọc, áp lực thành công từ xã hội hiện đại và kéo dài giai đoạn phụ thuộc kinh tế là những nguyên nhân chính dẫn đến việc một số người trưởng thành có xu hướng “lùi lại”, không muốn đảm nhận vai trò người lớn.

Dấu hiệu nhận biết hội chứng Peter Pan

Không phải ai trẻ trung, yêu thích tự do cũng mắc hội chứng này. Tuy nhiên, nếu một người trưởng thành có những biểu hiện sau trong thời gian dài, có thể đang gặp vấn đề:

- Hay đổ lỗi cho người khác, không nhận trách nhiệm.

- Thay đổi công việc liên tục, thiếu định hướng nghề nghiệp.

- Ngại cam kết trong mối quan hệ, sợ ràng buộc hôn nhân.

- Sống phụ thuộc vào cha mẹ, cả về tài chính lẫn cảm xúc.

- Dễ nổi nóng, bốc đồng, thiếu kiểm soát cảm xúc.

- Ưa hưởng thụ, tránh né khó khăn.

- Tác động đến cuộc sống và các mối quan hệ.

Theo chuyên gia tâm lý lâm sàng Julie L. Hall, tác giả chuyên viết về tâm lý gia đình, Hội chứng Peter Pan ảnh hưởng nhiều nhất đến người thân của người mắc – đặc biệt là bạn đời.

Những người sống chung với người có hội chứng này thường cảm thấy kiệt sức, vì phải gánh thay phần trách nhiệm, đồng thời thiếu sự hỗ trợ cảm xúc ngược lại.

Ngoài ra, trong môi trường làm việc, những người “không chịu lớn” có thể gây ảnh hưởng đến hiệu suất nhóm, do thiếu khả năng hợp tác lâu dài, thiếu trách nhiệm và không thích ứng với áp lực.

Nguyên nhân gây ra hội chứng Peter Pan là gì?

Có rất ít nghiên cứu về hội chứng Peter Pan, vì vậy các nhà tâm lý học không biết chính xác nguyên nhân gây ra hành vi của hội chứng này. Một số chuyên gia tin rằng việc có cha mẹ hoặc người chăm sóc bảo vệ quá mức có thể khiến một người có nhiều khả năng mắc hội chứng này hơn.

Lý do đằng sau điều này là khi người chăm sóc che chở hoặc bảo vệ trẻ em quá mức, họ không phát triển được các kỹ năng cần thiết để đối phó với những thách thức của cuộc sống thực. Họ có thể mong đợi cùng một môi trường thời thơ ấu an toàn, được hưởng đặc quyền khi trưởng thành.

Theo Kiley, mầm mống của hội chứng Peter Pan được gieo từ thời thơ ấu. Các triệu chứng có thể bắt đầu xuất hiện vào khoảng tuổi 11 đến 12 tuổi và khi trẻ bước vào tuổi vị thành niên, chúng trở nên phổ biến hơn.

Phương pháp điều trị

Mặc dù không được phân loại trong DSM-5 (sổ tay chẩn đoán rối loạn tâm thần), nhưng Hội chứng Peter Pan hoàn toàn có thể cải thiện thông qua tư vấn tâm lý và trị liệu hành vi.

Theo nhà tâm lý học Steven Meyers (Đại học Roosevelt, Mỹ), việc điều trị hội chứng này cần tập trung vào:

- Nâng cao nhận thức cá nhân về vai trò và trách nhiệm.

- Tập luyện kỹ năng tự quản lý, tự lập.

- Làm việc với các niềm tin lệch lạc hình thành từ tuổi thơ.

- Hỗ trợ gia đình trong việc thay đổi cách ứng xử với người mắc.

- Việc tạo ra môi trường không dung dưỡng sự lệ thuộc (ví dụ: không tiếp tục bao bọc tài chính vô điều kiện) cũng là yếu tố quan trọng.

Việc nhận biết sớm, hiểu đúng và có biện pháp hỗ trợ phù hợp sẽ giúp người mắc từng bước học cách làm chủ cuộc đời mình, từ đó xây dựng các mối quan hệ lành mạnh và sống một cuộc sống trưởng thành, trọn vẹn hơn.

Antifan hóng chuyện drama của ViruSs có thể mắc 1 hội chứng tâm lý (FOMO) Tối 20/3, mạng xã hội "dậy sóng" khi hot TikToker Ngọc Kem livestream với gần 200.000 lượt xem, công khai phốt bạn trai cũ - streamer ViruSs. Cô liên tục tố anh phản bội, tuyên bố có đủ bằng chứng để chứng minh việc này. Ngọc Kem khẳng định trong thời gian yêu nhau, cô đã nhiều lần tha thứ, nhưng cuối cùng...