Quan hệ Trung – Triều: Có còn “môi hở răng lạnh”?

5 mặt hàng Trung Quốc được ưa chuộng tại Triều Tiên

Trong hoàn cảnh bị cộng đồng quốc tế cô lập, kinh tế Triều Tiên ngày càng gắn bó chặt chẽ hơn với Trung Quốc. Thương mại với Bắc Kinh đã trở thành cánh cửa giúp Bình Nhưỡng kết nối với thế giới bên ngoài, trong đó có những mặt hàng nhập khẩu quan trọng.

Người Triều Tiên chơi trò chơi điện tử tại một trung tâm thương mại. (Ảnh: SCMP)

Quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên gần đây bắt đầu căng thẳng sau khi Bắc Kinh bị cáo buộc hỗ trợ chương trình phát triển hạt nhân của Bình Nhưỡng - mối đe dọa chính đối với Mỹ và các đồng minh trong khu vực.

Mặc dù Trung Quốc đã đồng ý ngừng nhập khẩu sắt, chì và than của Triều Tiên theo các biện pháp trừng phạt được Liên Hiệp Quốc thông qua vào tháng trước, nhưng Triều Tiên vẫn tiếp tục nhập khẩu lượng lớn hàng hoá từ Trung Quốc. Theo Cơ quan giám sát đa dạng kinh tế của Mỹ, 85% tổng kim ngạch nhập khẩu năm 2015 của Triều Tiên là từ Trung Quốc với tổng trị giá là 3,47 tỷ USD.

Sau khi rà soát hơn 800 loại hàng hóa được Bình Nhưỡng nhập khẩu từ quốc gia láng giềng, tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng đã đưa ra danh sách gồm 5 mặt hàng, mặc dù không phải nhu yếu phẩm và hiếm khi được nhắc đến, nhưng chiếm tỷ lệ lớn trong quan hệ thương mại Trung - Triều.

Thiết bị chơi game

Các trò chơi điện tử thu hút người dân Triều Tiên (Ảnh: SCMP)

Tuần trước, thông qua kênh truyền thông nhà nước Arirang-Meari, Triều Tiên cho biết trò chơi bắn súng mô phỏng trên video với lính Mỹ là mục tiêu đã trở nên phổ biến tại nước này. Thực tế, căng thẳng giữa Mỹ và Triều Tiên liên tục tăng cao trong thời gian gần đây khi nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un và Tổng thống Mỹ Donald Trump "khẩu chiến" qua lại với những phát biểu đe dọa leo thang chiến tranh.

Trò chơi "Hunting Yankee" (Săn lùng lính Mỹ) là phiên bản mới nhất của các trò chơi điện tử được Bình Nhưỡng sử dụng để tuyên truyền cho chủ nghĩa yêu nước. Trước đó là các trò chơi "Confrontation War", "Guardian" và "Goguryeo Battlefield", tất cả đều phát hành từ đầu tháng 8. Không rõ chúng được thiết kế để chơi trên máy tính hay điện thoại. Do hầu hết các gia đình ở Triều Tiên không có máy tính cá nhân, việc nhập khẩu "tay cầm điều khiển và thiết bị chơi game tại nhà" từ Trung Quốc đã cho thấy một khía cạnh về văn hóa giải trí ở quốc gia khép kín nhất thế giới.

Trong 18 tháng qua, Triều Tiên đã chi tổng cộng hơn 2 triệu USD để mua các mặt hàng phục vụ mục đích giải trí. Theo thống kê của hải quan Trung Quốc, nhóm hàng này không chỉ là những bộ tay cầm điều khiển mà còn có cả bàn chơi bi-a, máy chơi xúc xắc, máy đánh bài và máy điện tử xèng. Tuy nhiên, lượng nhập khẩu của nhóm hàng này đã giảm mạnh, từ 7 triệu chiếc trong quý I năm 2016 xuống chỉ còn hơn nửa triệu trong quý 4 năm 2017.

Camera giám sát

Camera giám sát cũng là một mặt hàng được Trung Quốc xuất khẩu nhiều sang Triều Tiên (Ảnh: SCMP)

Theo tờ Chosun của Hàn Quốc, Triều Tiên mua 85.570 camera giám sát từ Trung Quốc chỉ trong 2 năm từ 2009 đến 2011. Tính từ đầu năm 2016 đến nay, con số này đã tăng lên 20 lần, phản ánh xu hướng theo dõi chặt chẽ hơn các hoạt động trong nước của Triều Tiên. Thống kê cho thấy trong danh sách hàng Trung Quốc xuất sang Triều Tiên, có 1.669.725 mặt hàng thuộc nhóm "camera giám sát, máy chiếu và ăng ten truyền hình".

Theo trang thông tin Daily NK của Hàn Quốc, từ tháng 12/2016, Bình Nhưỡng đã bắt đầu thay thế hoặc lắp đặt thêm nhiều thiết bị an ninh và giám sát tại khu vực biên giới giáp miền Bắc Trung Quốc. Nguyên nhân là do trận lụt hồi tháng 9 năm ngoái gây ra nhiều thiệt hại cho hệ thống cũ, ngoài ra các thiết bị mới cũng được trang bị để ngăn ngừa công dân Triều Tiên bỏ trốn ra nước ngoài.

Điện thoại

Ông Kim Jong-un chỉ đạo vụ phóng tên lửa Unha-3 qua điện thoại tại một trung tâm chỉ huy ở Bình Nhưỡng năm 2012 (Ảnh: AFP)

Các nhà phân tích tin rằng lượng điện thoại nhập khẩu tăng lên là dấu hiệu cho thấy Bình Nhưỡng muốn phòng ngừa những tình huống nằm ngoài tầm quan sát của camera. Thống kê cho thấy xu hướng tăng trưởng mạnh của nhóm hàng nhập khẩu gồm điện thoại có dây và điện thoại di động. Triều Tiên đã nhập 144.891 điện thoại từ Trung Quốc vào quý I năm 2016, và hơn 400.000 chiếc từ đó đến hết năm. Tính riêng từ tháng 4 đến tháng 6 năm nay, con số này đã là 426.500 máy điện thoại đủ các loại.

Một số nhà phân tích tin rằng ở Triều Tiên, điện thoại còn có chức năng khác ngoài giao tiếp. Nat Kretchun, tác giả bài viết "Sự kết nối tai hại", nói với Reuters rằng chính phủ Triều Tiên có thể kiểm duyệt và theo dõi mọi hoạt động của người dân thông qua thiết bị nối mạng internet của họ, chẳng hạn như máy tính bảng và điện thoại di động. Tính đến năm 2015, Koryolink - mạng di động của Triều Tiên có khoảng 3 triệu thuê bao trong tổng số 24 triệu dân.

Theo tổ chức Ân xá quốc tế, việc buôn lậu điện thoại gần biên giới với Trung Quốc đã giúp nhiều người Triều Tiên vượt qua sự kiểm soát của nhà nước, cũng như giao tiếp hoặc truy cập thông tin từ bên ngoài.

Tiện nghi ở công viên giải tri

Người Triều Tiên vui chơi bên trong công viên giải trí Bình Nhưỡng (Ảnh: SCMP)

Từ những năm 1970 cho tới năm 2012, ít nhất 6 khu vui chơi đã được mở cửa ở Triều Tiên. Các thống kê hải quan cho thấy nhiều đu quay, ngựa gỗ, bia tập bắn giải trí cùng nhiều tiện nghi khác đã được nhập về trong nửa cuối năm 2016 và nửa đầu năm 2017. Hiện chưa rõ những trang thiết bị này sẽ được lắp đặt ở khu vui chơi cũ hay mới, nhưng rõ ràng là tình hình căng thẳng của Triều Tiên với thế giới bên ngoài cũng không thể ngăn ngành du lịch Bình Nhưỡng phát triển.

Triều Tiên dự báo sẽ đón một triệu du khách vào cuối năm nay, mặc dù các nguồn tin phía Hàn Quốc ước tính chỉ có 100.000 người nước ngoài đến Triều Tiên vào năm 2015, với 90% là du khách Trung Quốc. Như thường lệ, chỉ vài nghìn du khách phương Tây được cấp phép đến đây mỗi năm qua các công ty du lịch.

Nhạc cụ

Ban nhạc Moranbong gồm toàn bộ thành viên là nữ biểu diễn trong sự kiện có sự tham gia của nhà lãnh đạo Kim Jong-un (Ảnh: AFP)

Trong 9 tháng qua, số nhạc cụ Triều Tiên nhập khẩu từ Trung Quốc đã tăng lên bất chấp các biến động chính trị. 7 danh mục nhạc cụ đáng chú ý trong danh sách là: piano và các loại đàn có phím khác; nhạc cụ có dây như đàn hạc, đàn violin và guitar; kèn sáo; dàn trống; nhạc cụ điện tử như guitar điện; hộp nhạc, đàn phong cầm và đàn accordion; các bộ phận nhỏ để sửa chữa và thay thế.

Chiếm đa số trong những nhạc cụ này là "hộp nhạc, đàn phong cầm và đàn accordion", thống kê cho thấy trong một năm rưỡi, 68.670 sản phẩm loại này đã được nhập về từ Trung Quốc. Theo cuốn "Nothing to Envy" của nhà báo Barbara Demick viết về cuộc sống ở Triều Tiên, nhạc cụ hình hộp được ưa chuộng nhất vì nó đủ nhỏ gọn để mang ra đồng, nơi mọi người vừa ca hát vừa làm việc.

Unhasu, dàn nhạc chính thức của Triều Tiên chủ yếu sử dụng các nhạc cụ phương Tây, là dàn nhạc lâu đời nhất của nước này và đã nhiều lần đi biểu diễn quốc tế. Phu nhân nhà lãnh đạo Kim Jong-un, Ri Sol-ju, từng là ca sĩ của ban nhạc Pochonbo nổi tiếng ở Triều Tiên.

Tùng Anh

Theo SCMP