Snowden: Nga và Trung Quốc không có các tài liệu mật của Mỹ

Theo dõi VGT trên

Người tiết lộ tin tức tình báo Mỹ Edward Snowden cho hay anh không mang bất kỳ tài liệu mật nào sang Nga khi bay từ Hồng Kông tới Mátxcơva hồi tháng 6, và khẳng định rằng cả Nga và Trung Quốc đều không tiếp cận được số tài liệu này.

Snowden: Nga và Trung Quốc không có các tài liệu mật của Mỹ - Hình 1

Edward Snowden.

Trong một cuộc phỏng vấn với tờ New York Times được đăng tải ngày 17/10, Snowden tiết lộ anh đã trao tất cả các tài liệu mật mà anh ta có được cho các nhà báo tại Hồng Kông trước khi bay đi Nga và không giữ bản sao nào.

Snowden nói anh không mang theo bất kỳ tài liệu mật nào vì điều đó không phục vụ lợi ích chung.

Snowden, người từng làm việc cho 2 cơ quan tình báo của Mỹ, cũng cho biết không tài liệu mật nào bị chuyển cho Trung Quốc.

Các cáo buộc đã xuất hiện trên một số nguồn tin báo chí nói rằng Trung Quốc nhiều khả năng đã tiếp cận một số thông tin mật của Snowden trước khi anh này rời Hồng Kông.

Một số nhà phân tích cho rằng Snowden đang làm việc cho tình báo Trung Quốc, trong khi những người khác nói anh này làm việc cho người Nga.

Giới chức Mỹ và những người chỉ trích Snowden đã bày tỏ lo ngại rằng các tài liệu mà Snowden sở hữu có thể rơi vào tay người Nga, Trung Quốc hay các cơ quan tình báo nước ngoài khác.

Video đang HOT

Nhưng Snowden đã bác bỏ các đồn đoán trên. “Không có phần trăm cơ hội nào để người Nga hoặc người Trung Quốc nhận được các tài liệu mật”.

Snowden khẳng định anh có thể bảo vệ các tài liệu khỏi các cơ quan tình báo Trung Quốc vì anh đã thừa biết khả năng tình báo của nước này thông qua thời còn làm việc với tư cách là nhà thầu của Cơ quan an ninh quốc gia Mỹ (NSA).

Theo lời Snowden, khi đó anh đã theo dõi các hoạt động của Trung Quốc và từng đào tạo về công tác phản gián mạng của Trung Quốc.

Snowden cũng khẳng định NSA biết anh không hợp tác với tình báo Nga hay Trung Quốc.

“Phục vụ lợi ích của đất nước”

Snowden cho hay quyết định nhằm tiết lộ các tài liệu mật diễn ra từ từ, và những ngờ vực của anh về các cơ quan tình báo đã nảy sinh từ thời anh còn làm việc cho Cục tình báo trung ương Mỹ (CIA) tại Geneva, Thụy Sĩ.

Snowden, người đối mặt với các cáo buộc làm gián điệp vì những tiết lộ gây sốc, đã bảo vệ hành động tiết lộ của anh là phục vụ lợi ích của đất nước bằng cách tạo ra một cuộc tranh luận công khai và báo cho công chúng biết về hoạt động theo dõi bí mật.

“Các chương trình được thực hiện trong bí mật, khỏi sự giám sát của công chúng, thiếu tính hợp pháp và đó là một vấn đề. Điều đó cũng cho thấy sự bình thường hóa một cách nguy hiểm việc điều hành trong bóng tối, nơi các quyết định có thể ảnh hưởng lớn tới công chúng được đưa ra mà công chúng không hề biết”.

New York Times cho hay cuộc phỏng vấn với Snowden được tiến hành trong vài ngày thông qua các hệ thống liên lạc trực tuyến được mã hóa.

Hồi tháng 5, Snowden, 30 tuổi, đã tiết lộ nhiều thông tin tuyệt mật về các chương trình theo dõi của chính phủ Mỹ cho báo giới Anh và Mỹ. Snowden sau đó chạy trốn tới Hồng Kông hồi tháng 6 trước khi bay tới Mátxcơva.

Snowden đã mắc kẹt ở khu quá cảnh tại một sân bay của Mátxcơva nhiều tuần trước khi được cấp quy chế tị nạn tạm thời 1 năm tại Nga hôm 1/8.

Các thông tin mật được Snowden tiết lộ đã dẫn tới các cáo buộc rằng CIA và NSA đã theo dõi một cách có hệ thống trên quy mô toàn cầu nhằm vào các chính phủ, các doanh nghiệp và các nhân vật của công chúng.

Các mục tiêu bị theo dõi của Mỹ có các đối thủ như Nga, Trung Quốc, cũng như các đồng minh thân thiết như EU và Brazil.

NSA cũng đã buộc phải lên tiếng thừa nhận rằng cơ quan này từng thu thập các dữ liệu email và điện thoại của hàng triệu người Mỹ.

Theo Dantri

"Người bảo vệ" vào "tầm ngắm"

Lo ngại tờ "The Guardian" (Người Bảo vệ) của Anh đăng tải những bí mật do cựu điệp viên Mỹ Edward Snowden tiết lộ khiến London phải "khó xử", Chính phủ của Thủ tướng David Cameron đã muốn cáo buộc tờ báo nổi tiếng này "làm tổn hại an ninh quốc gia".

Người bảo vệ vào tầm ngắm - Hình 1

Bên trong tòa soạn tờ The Guardian tại London

Thủ tướng Anh David Cameron ngày 16-10 đã đề nghị Hạ viện nước này lập ủy ban điều tra liệu tờ báo "The Guardian" có vi phạm luật hay làm tổn hại an ninh quốc gia khi đăng tải những tài liệu mật mà cựu nhân viên Cơ quan An ninh quốc gia Mỹ (NSA) Edward Snowden cung cấp hay không. Theo Thủ tướng Cameron, việc điều tra là cần thiết để tiến hành "các biện pháp tiếp theo".

Trong đề nghị được đưa ra trong phiên trả lời chất vấn trước Quốc hội nước này, Thủ tướng Cameron nhấn mạnh rằng, thực tế những tài liệu mà cựu điệp viên Snowden công bố đã gây tổn hại an ninh quốc gia. Ông Cameron cho biết chính tờ "The Guardian" cũng đã gián tiếp thừa nhận hậu quả của việc làm này khi đồng ý hủy các tài liệu mật do Snowden cung cấp theo yêu cầu của các cơ quan chức năng của Anh.

Trước khi Thủ tướng Cameron lên tiếng yêu cầu Hạ viện điều tra tờ "The Guardian", giới chức Anh đã rốt ráo tìm cách ngăn tờ báo này đăng tải những tiết lộ mà Snowden cung cấp. Trong đó, ngày 19-8 vừa qua, Tổng biên tập tờ "The Guardian" Alan Rusbridger cho biết đã có cuộc nói chuyện với một quan chức cấp cao của chính phủ Anh liên quan đến việc tờ báo này cho đăng loạt bài về chương trình do thám quy mô lớn của NSA và Anh.

Ông Rusbridger cho biết nhà chức trách Anh đã yêu cầu tờ "The Guardian" phải trao lại hoặc tiêu hủy tất cả những tư liệu liên quan đến cựu điệp viên Snowden mà tờ báo này đang nắm giữ. Ông Rusbridger khẳng định giới chức Anh muốn lấy lại những tài liệu này bằng cách đe dọa kiện ra tòa, thậm chí tịch thu nếu báo này không chịu tiêu hủy.

Các nhân viên an ninh Anh sau đó đã tới tòa soạn tờ "The Guardian" ở London để tiêu hủy một số ổ cứng máy tính chưa xác định được nội dung. Việc tiêu huỷ này được hai chuyên gia của Cơ quan Thông tin Tình báo Anh (GCHQ) giám sát với lời giải thích lý do của hành động này nhằm ngăn chặn thông tin tình báo bị rò rỉ từ Snowden có thể phát tán tới gián điệp nước ngoài.

Dù yêu cầu Hạ viện Anh mở cuộc điều tra báo "The Guardian", song Thủ tướng Cameron lại không nói rõ hơn về mối "tổn hại an ninh quốc gia" mà tờ báo này gây ra. Tuy nhiên, trước đó tờ "The Guardian" đã tiết lộ thông tin mà cựu điệp viên Snowden cung cấp mà theo đó Anh đang vận hành một trạm giám sát Internet bí mật ở khu vực Trung Đông nhằm giúp Mỹ và các cơ quan tình báo khác chặn thu các email, các cuộc điện thoại và lưu lượng truy cập web.

Trong khi đó, ai cũng thấy rằng Washington đã vấp phải sự chỉ trích dữ dội tới mức nào ở nước Mỹ cũng như khắp thế giới khi bị cựu điệp viên Snowden tiết lộ chương trình do thám với hàng trăm triệu người ở Mỹ và khắp thế giới cũng như nhiều chính phủ, tổ chức lớn trên thế giới. Đó hẳn là điều mà London lo ngại nếu không có biện pháp mạnh ngăn chặn thì tờ "The Guardian" có thể tiết lộ thêm những thông tin gây phương hại cho quan hệ ngoại giao giữa Anh với các quốc gia khác trên thế giới.

Theo ANTD

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Nga hủy cuộc duyệt binh kỉ niệm Ngày Chiến thắng tại thành phố lớn nhất ở CrimeaNga hủy cuộc duyệt binh kỉ niệm Ngày Chiến thắng tại thành phố lớn nhất ở Crimea
21:41:32 05/05/2025
Tổng thống Putin bình luận về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân tại UkraineTổng thống Putin bình luận về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân tại Ukraine
08:07:47 05/05/2025
Mỹ sẽ tổ chức diễu binh vào sinh nhật ông Trump, thị trưởng Washington lo ngạiMỹ sẽ tổ chức diễu binh vào sinh nhật ông Trump, thị trưởng Washington lo ngại
22:18:12 04/05/2025
Chính quyền Trump cấp tiền cho người nhập cư tự nguyện rời MỹChính quyền Trump cấp tiền cho người nhập cư tự nguyện rời Mỹ
15:46:58 06/05/2025
MW 2025 vừa mở màn đã gặp nạn thí sinh bỏ thi, Ấn Độ đòi hủy đăng cai, rớt đài?MW 2025 vừa mở màn đã gặp nạn thí sinh bỏ thi, Ấn Độ đòi hủy đăng cai, rớt đài?
16:30:53 06/05/2025
Lộ diện 'quái thú' đổ bộ ZTD-05 gắn HJ-10: Đột phá công nghệ chống tăng mớiLộ diện 'quái thú' đổ bộ ZTD-05 gắn HJ-10: Đột phá công nghệ chống tăng mới
11:48:24 05/05/2025
Rộ tin Mỹ cắt giảm hơn 1.000 nhân viên tình báo CIARộ tin Mỹ cắt giảm hơn 1.000 nhân viên tình báo CIA
22:22:03 04/05/2025
Rơi máy bay, 5 người sống sót sau 2 ngày giữa đầm lầy Amazon đầy cá sấuRơi máy bay, 5 người sống sót sau 2 ngày giữa đầm lầy Amazon đầy cá sấu
10:46:20 06/05/2025

Tin đang nóng

Mẹ nữ sinh Vĩnh Long nghi lén nhận 1 tỷ bồi thường, dân chứng kiến kể điều lạ?Mẹ nữ sinh Vĩnh Long nghi lén nhận 1 tỷ bồi thường, dân chứng kiến kể điều lạ?
14:47:02 06/05/2025
Hé lộ nguyên nhân khiến chồng cũ ra tay sát hại dã man cô giáoHé lộ nguyên nhân khiến chồng cũ ra tay sát hại dã man cô giáo
15:59:37 06/05/2025
Khởi tố tài xế xe rác gây tai nạn khiến 4 người tử vongKhởi tố tài xế xe rác gây tai nạn khiến 4 người tử vong
14:32:20 06/05/2025
Cục điều tra VKSND tối cao đến tận nhà làm việc với mẹ nữ sinh ở Vĩnh LongCục điều tra VKSND tối cao đến tận nhà làm việc với mẹ nữ sinh ở Vĩnh Long
15:12:32 06/05/2025
Lê Hoàng Hiệp duy trì chuỗi bất bại, lộ quá khứ sơ mi trắng, fan girl 'lo lắng'?Lê Hoàng Hiệp duy trì chuỗi bất bại, lộ quá khứ sơ mi trắng, fan girl 'lo lắng'?
15:34:28 06/05/2025
TP HCM vào cuộc kiểm tra mặt hàng "lòng se điếu"TP HCM vào cuộc kiểm tra mặt hàng "lòng se điếu"
15:23:15 06/05/2025
Miu Lê mắng té tát thanh niên vô lễ với cựu chiến binh, câu chữ thấm từng tế bàoMiu Lê mắng té tát thanh niên vô lễ với cựu chiến binh, câu chữ thấm từng tế bào
16:00:58 06/05/2025
Lòng se điếu là gì, vì sao cực hiếm và đắt đỏ, Đại biểu Quốc hội phải lên tiếngLòng se điếu là gì, vì sao cực hiếm và đắt đỏ, Đại biểu Quốc hội phải lên tiếng
16:10:18 06/05/2025

Tin mới nhất

Mỹ hạn chế tài trợ lĩnh vực nghiên cứu gây tranh cãi liên quan virus gây Covid-19

Mỹ hạn chế tài trợ lĩnh vực nghiên cứu gây tranh cãi liên quan virus gây Covid-19

20:05:51 06/05/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 5.5 ra sắc lệnh hành pháp hạn chế tài trợ cho các dự án nghiên cứu cường hóa tác nhân gây bệnh để tìm giải pháp điều trị.
Hàn Quốc mở cửa trở lại Đài quan sát giáp biên giới liên Triều

Hàn Quốc mở cửa trở lại Đài quan sát giáp biên giới liên Triều

20:05:28 06/05/2025
Theo chính quyền tỉnh Gangwon, Chương trình tuyến đường theo chủ đề hoạt động hai lần một ngày, vào các ngày thứ Ba, thứ Tư, thứ Sáu, thứ Bảy và Chủ Nhật, lúc 10h sáng và 14h chiều.
So sánh các khuôn khổ hòa bình của phương Tây cho cuộc xung đột Nga - Ukraine

So sánh các khuôn khổ hòa bình của phương Tây cho cuộc xung đột Nga - Ukraine

20:00:52 06/05/2025
Ukraine cũng lấy lại quyền kiểm soát đối với Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia (lớn nhất châu Âu về công suất phát điện) và Đập thủy điện Kakhovka.
Bị phản ứng về bức ảnh mặc đồ Giáo hoàng, ông Trump lên tiếng

Bị phản ứng về bức ảnh mặc đồ Giáo hoàng, ông Trump lên tiếng

20:00:21 06/05/2025
Tổng thống Mỹ Donald Trump cho rằng hình ảnh ông mặc đồ Giáo hoàng chỉ là trò đùa và do ai đó làm cho vui thôi .
Lầu Năm Góc cắt giảm 20% sĩ quan cấp cao trong quân đội

Lầu Năm Góc cắt giảm 20% sĩ quan cấp cao trong quân đội

19:55:11 06/05/2025
Động thái nêu trên là bước cải tổ lớn mới nhất tại Bộ Quốc phòng Mỹ dưới thời chính quyền của Tổng thống Donald Trump, vốn đã sa thải một số sĩ quan cấp cao trong năm nay.
Nga tấn công quy mô lớn vào tỉnh Sumy của Ukraine bằng bom dẫn đường và pháo phản lực

Nga tấn công quy mô lớn vào tỉnh Sumy của Ukraine bằng bom dẫn đường và pháo phản lực

19:54:36 06/05/2025
Các cuộc tấn công cũng đã làm hư hại các cơ sở hạ tầng dân sự ở cả hai làng Bilopillia và Vorozhba. Chính quyền địa phương đã tiến hành sơ tán khẩn cấp do cường độ của các cuộc tấn công.
Tại sao Houthi lại khó bị đánh bại ở Trung Đông?

Tại sao Houthi lại khó bị đánh bại ở Trung Đông?

19:49:13 06/05/2025
Bước ngoặt có thể đến vào năm 2022 với một thỏa thuận ngừng bắn mong manh ở Yemen, mà nhiều người cho rằng có sự tác động không nhỏ từ Trung Quốc, quốc gia đang có mối quan hệ ngày càng chặt chẽ với Iran.
Tổng thống Trump lên tiếng về lệnh ngừng bắn dịp Ngày Chiến thắng của Nga

Tổng thống Trump lên tiếng về lệnh ngừng bắn dịp Ngày Chiến thắng của Nga

19:44:31 06/05/2025
Trước đó, Tổng thống Putin quyết định tuyên bố ngừng bắn vào đúng ngày kỷ niệm 80 năm Ngày Chiến thắng từ ngày 8/5 đến hết ngày 10/5. Theo như Điện Kremlin đưa tin, mọi hoạt động quân sự sẽ chấm dứt trong thời gian này .
Chiến lược phá giá đồng USD của Tổng thống Trump và những rủi ro tiềm ẩn

Chiến lược phá giá đồng USD của Tổng thống Trump và những rủi ro tiềm ẩn

19:41:03 06/05/2025
Trái phiếu Kho bạc Mỹ - từng được coi là tài sản an toàn nhất trong hệ thống tài chính toàn cầu - đang bắt đầu được nhìn nhận với nhiều rủi ro hơn. Điều này có thể dẫn đến chi phí vay nợ cao hơn cho chính phủ Mỹ, làm trầm trọng thêm các...
Malaysia thúc đẩy đàm phán thuế quan với Mỹ

Malaysia thúc đẩy đàm phán thuế quan với Mỹ

19:37:50 06/05/2025
Đoàn đàm phán do Phó Tổng thư ký MITI Mastura Ahmad Mustafa dẫn đầu sẽ có buổi làm việc trực tuyến với Đại diện Thương mại Mỹ (USTR), bà Sarah Ellerman Trợ lý Văn phòng USTR, phụ trách khu vực Đông Nam Á và Thái Bình Dương.
Quân đội Ukraine thừa nhận tấn công tỉnh Kursk khiến nhiều binh sĩ Nga thiệt mạng

Quân đội Ukraine thừa nhận tấn công tỉnh Kursk khiến nhiều binh sĩ Nga thiệt mạng

19:34:37 06/05/2025
Làng Tetkino thuộc tỉnh Kursk nằm cách biên giới Ukraine chưa đầy 10 km. Trước khi Liên bang Nga triển khai chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, khu dân cư này có khoảng 4.000 người sinh sống.
Israel đáp trả Houthi, tấn công cảng Hodeidah tại Yemen

Israel đáp trả Houthi, tấn công cảng Hodeidah tại Yemen

19:23:13 06/05/2025
IDF cho rằng Houthi sử dụng cảng Hodeidah để vận chuyển các vũ khí của Iran, trang thiết bị cho nhu cầu quân sự và các mục đích khác . Nhà máy ở Bajil là nguồn thu quan trọng với Houthi và được dùng trong xây dựng các đường hầm, hạ tầng...

Có thể bạn quan tâm

Chủ nhà nghỉ ở Hà Nội bị trói, cướp 16 cây vàng

Chủ nhà nghỉ ở Hà Nội bị trói, cướp 16 cây vàng

Pháp luật

20:08:44 06/05/2025
Không có công việc ổn định lại dính vào nợ nần, 2 thanh niên quen nhau qua Hội vỡ nợ - Thua tha - Thích làm liều rủ nhau đi cướp 16 cây vàng của một chủ nhà nghỉ trên địa bàn Hà Nội.
Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh hạnh phúc bên chồng chủ tịch, diễn viên Kiều Thanh mặc sexy

Hoa hậu Đỗ Mỹ Linh hạnh phúc bên chồng chủ tịch, diễn viên Kiều Thanh mặc sexy

Sao việt

20:05:07 06/05/2025
Doanh nhân Đỗ Vinh Quang khoe ảnh ngắm hoàng hôn bên bà xã - hoa hậu Đỗ Mỹ Linh. Diễn viên Kiều Thanh hiếm hoi lộ diện trong trang phục sexy.
Bị chặn đầu xe, bẻ cần gạt nước, tài xế ô tô chỉ im lặng ghi hình

Bị chặn đầu xe, bẻ cần gạt nước, tài xế ô tô chỉ im lặng ghi hình

Tin nổi bật

19:57:09 06/05/2025
Ngày 6/5, lãnh đạo Công an phường Hưng Lợi (quận Ninh Kiều, TP Cần Thơ) cho biết đang chỉ đạo lực lượng xác minh clip người đàn ông đi xe máy chửi bới, đập gương và bẻ cần gạt nước của một ô tô.
1 thành viên lộ "bí mật" ngày BLACKPINK tái hợp, còn yêu cầu fan kiên nhẫn chờ

1 thành viên lộ "bí mật" ngày BLACKPINK tái hợp, còn yêu cầu fan kiên nhẫn chờ

Sao châu á

19:46:47 06/05/2025
Chỉ còn 2 tháng nữa là đến ngày bắt đầu chuyến lưu diễn vòng quanh thế giới, nhưng BLACKPINK vẫn chưa có động thái tái hợp nào. Điều này khiến người hâm mộ không khỏi hoang mang.
Thượng tá Phương Anh, Tùng Dương và Soobin chung sân khấu ở Hải Phòng

Thượng tá Phương Anh, Tùng Dương và Soobin chung sân khấu ở Hải Phòng

Nhạc việt

19:42:07 06/05/2025
NSƯT Phương Anh, Tùng Dương, Soobin Hoàng Sơn, Anh Tú cùng nhiều ca sĩ, nghệ sĩ nổi tiếng sẽ hát và biểu diễn trong chương trình nghệ thuật mang tên Hải Phòng - 70 năm niềm tin và khát vọng vươn mình .
Hoa hậu Kỳ Duyên đẹp sắc sảo, than 'kiệt sức vì vai nữ pháp sư'

Hoa hậu Kỳ Duyên đẹp sắc sảo, than 'kiệt sức vì vai nữ pháp sư'

Hậu trường phim

19:39:43 06/05/2025
Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên gây chú ý khi lần đầu lồng tiếng. Cô được giao vai pháp sư trừ tà trong phim Hàn Quốc Holy night: Đội săn quỷ .
Lê Dương Bảo Lâm mắt rơm rớm khi nhắc đến con

Lê Dương Bảo Lâm mắt rơm rớm khi nhắc đến con

Tv show

19:35:56 06/05/2025
Tập 6 Mẹ vắng nhà ba là siêu nhân 2025, diễn viên hài Lê Dương Bảo Lâm mắt rơm rớm khi chứng kiến con gái - bé Bảo Nhi ngoan ngoãn, hiểu chuyện và thương cha.
Gian nan cuộc chiến bảo vệ tê giác tại Nam Phi

Gian nan cuộc chiến bảo vệ tê giác tại Nam Phi

19:23:01 06/05/2025
Các số liệu cho thấy áp lực đối với quần thể tê giác là rất lớn, cũng như nhu cầu cấp thiết phải tăng cường nỗ lực để chống lại hoạt động bất hợp pháp này.
"Thunderbolts": Bom tấn chữa lành của Marvel khiến khán giả bất ngờ nhất năm

"Thunderbolts": Bom tấn chữa lành của Marvel khiến khán giả bất ngờ nhất năm

Phim âu mỹ

19:16:16 06/05/2025
Với cốt truyện kịch tính, hành động mãn nhãn và chiều sâu tâm lý đáng kể, Thunderbolts chứng minh đây là một trong những tác phẩm đột phá của Marvel giai đoạn mới.
Bùng phát kiểu tấn công không cần Internet

Bùng phát kiểu tấn công không cần Internet

Thế giới số

19:14:07 06/05/2025
Đây là các cuộc tấn công không phụ thuộc vào Internet mà lan truyền qua USB hoặc thiết bị lưu trữ, lặng lẽ cài mã độc vào máy tính người dùng rồi âm thầm mở đường xâm nhập toàn hệ thống.
Màn càn quét Met Gala khiến Jennie - Lisa - Rosé vướng chỉ trích nghiêm trọng, dân mạng yêu cầu xin lỗi

Màn càn quét Met Gala khiến Jennie - Lisa - Rosé vướng chỉ trích nghiêm trọng, dân mạng yêu cầu xin lỗi

Nhạc quốc tế

19:11:45 06/05/2025
3 thành viên BLACKPINK đang chiếm lĩnh truyền thông tại Met Gala 2025 nhưng bỗng dưng bị chỉ trích vì 1 lý do.