Thuốc giá “bèo”, chất lượng kém “tràn” vào bệnh viện?

Lo thuốc rẻ tiền, kém chất lượng tràn vào bệnh viện

Bệnh viện Việt Đức lần đầu tiên tổ chức đấu thầu công khai theo cơ chế mới của Bộ Y tế và mời báo chí chứng kiến với mong muốn tránh mua phải thuốc giá rẻ, chất lượng kém.

Gói thầu trị giá hơn 200 tỷ đồng, cung cấp tất cả các loại thuốc cho Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội) năm 2013-2014, được công bố hôm qua. Ngoài 65 doanh nghiệp đấu thầu, lần đầu tiên báo chí cũng được tham dự.

"Tôi nghe rất nhiều đồng nghiệp các nơi nói về thuốc rẻ, chất lượng không tốt vào bệnh viện, ảnh hưởng đến chất lượng điều trị. Vì thế, tôi muốn các bạn đến xem xét cụ thể việc đấu thầu. Sẽ không có chuyện thuốc chất lượng kém được vào Việt Đức", PSG Nguyễn Tiến Quyết, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức chia sẻ lý do mời một số cơ quan thông tấn tới chứng kiến buổi đấu thầu.

Điều ông Quyết giãi bày xuất phát từ lo ngại của các bệnh viện khi phải thực hiện đấu thầu mua thuốc theo cơ chế mới. Thông tư liên tịch số 01 do liên bộ Y tế - Bộ Tài chính ban hành đầu năm ngoái và có hiệu lực từ 1/6/2012, từng được kỳ vọng giúp giảm giá thuốc thông qua cơ chế đấu thầu công khai. Thực tế, cơ chế này đã giúp nhiều bệnh viện cắt giảm chi phí dành cho mua thuốc một cách đáng kể, có nơi tới 30%.

Tuy nhiên, quy định mới này chỉ chú trọng đến thuốc giá rẻ chứ chưa quan tâm tới nguồn gốc nguyên liệu. Điều 16 của Thông tư này quy định, mỗi nhóm thuốc chỉ được xét trúng thầu một mặt hàng, ngoài các tiêu chí như đạt yêu cầu kỹ thuật, chất lượng quy định thì ưu tiên mặt hàng có giá đánh giá thấp nhất trong nhóm thuốc đó.

Lấy ví dụ cụ thể về trường hợp một đồng nghiệp ở bệnh viện khác gửi cho ông 2 lọ thuốc, ông Quyết cho biết cả hai cùng là thuốc kháng sinh, tiêm tĩnh mạch, cùng hoạt chất, hàm lượng 200mg/100ml, thế nhưng một lọ có giá đến 80.000 đồng, lọ kia chỉ 8.000 đồng (khác nhau về nước sản xuất). Về mặt pháp lý, cả 2 loại này đều đã được cấp phép vào Việt Nam, cùng được chấm thang điểm kỹ thuật trên 70, nghĩa là đủ điểm dự thầu vào bệnh viện. Theo cơ chế đầu thấu thuốc mới, loại thuốc giá rẻ sẽ có cơ hội trúng thầu cao hơn.

Nhiều chuyên gia cho rằng loại thuốc chỉ giá 8.000 đồng, lại là kháng sinh, tiêm đường tĩnh mạch thì không thể chữa khỏi được bệnh.

Sở Y tế Quảng Ngãi mới đây thông báo năm nay có 6 gói thầu mua thuốc với giá giảm 30% so năm ngoái. Tiết kiệm ngân sách khoảng 20 tỷ đồng, nhưng cả lãnh đạo Sở lẫn bác sĩ bệnh viện đều ngại nguồn thuốc rẻ dễ dẫn đến chất lượng điều trị kém.

Chung lo ngại này, lãnh đạo một bệnh viện tại Hà Nội cho rằng thuốc theo đúng tiêu chí trong thông tư thì giá rất thấp nhưng không chữa được bệnh.

Trao đổi với báo chí tại buổi đấu thầu hôm qua, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức cho rằng nên triển khai Thông tư 01 với tinh thần là làm thế nào để đưa thuốc về giá hợp với thực tế, chứ không khuyến khích rẻ mà không chữa được bệnh.

Theo ông, muốn mua được thuốc tốt, giá hợp lý cần có một hội đồng thuốc giỏi, gồm các chuyên gia trong tất cả các lĩnh vực, công khai dân chủ việc đấu thầu. Hội đồng này sẽ phân tích thuốc tốt, không tốt từ đó lựa chọn thuốc phù hợp. Với trường hợp của Việt Đức, ông cho biết nếu ưu tiên chấm thầu cho các loại thuốc rẻ tiền có đủ các tiêu chí, đủ điểm kỹ thuật được phép dự thầu thì dự toán giá nhập theo kế hoạch trong cả năm 2014 chỉ khoảng 150 tỷ đồng. Song vẫn các mặt hàng thuốc đó nhưng nếu lựa chọn các loại thuốc có chất lượng tốt, đúng, để có tác dụng chữa bệnh thì phải mất đến 300 tỷ đồng.

"Doanh nghiệp ưu tiên mặt hàng giá rẻ là đương nhiên. Nhưng bệnh viện không phải nhà buôn, phải chịu trách nhiệm trước tính mạng của người bệnh thì không thể làm như vậy được. Nếu áp cứng nhắc theo Thông tư 01 thì chẳng khác nào bệnh viện tự bắn vào chân mình", ông Quyết nhấn mạnh.

Nhiều chuyên gia lo ngại cơ chế đầu thầu thuốc mới đang tạo thuận lợi cho thuốc kém chất lượng vào bệnh viện. Ảnh minh họa: N.P.

Khảo sát thuốc trúng thầu vào bệnh viện một số tỉnh gần đây cho thấy, Ấn Độ đang dẫn đầu về thuốc ngoại trúng thầu, Trung Quốc lần đầu đứng hàng thứ 5. Trong khi đó thuốc của Anh, Pháp, Mỹ... rất hãn hữu. Trong khi đó về mặt chất lượng, Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế vừa có văn bản yêu cầu kiểm nghiệm 100% lô thuốc nhập khẩu từ các công ty có thuốc vi phạm chất lượng. Trong danh sách này từ ngày 1/1/2011 đến 23/8/2013 có 37 công ty vi phạm thì có 25 công ty của Ấn Độ.

Trao đổi bên lề một hội thảo gần đây, ông Nguyễn Minh Thảo, Phó tổng giám đốc Bảo hiểm Xã hội Việt Nam thừa nhận, thông tư mới, bước đầu đã có một số kết quả, nhưng cần nghiên cứu sâu hơn để đảm bảo giá tốt nhưng thuốc phải tốt.

"Đúng là có một thực tế là giá mà quá rẻ sẽ lẫn chất lượng không đảm bảo, nhưng cái đấy chúng ta có thể kiểm soát được-kiểm soát nguyên liệu sản xuất thuốc. Chúng tôi cũng đang nghe ngóng từ phía các bác sĩ điều trị", ông Thảo chia sẻ.

Hiện Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế đang nhận các ý kiến đóng góp để sửa sửa đổi thông tư này. Nhiều ý kiến cho rằng việc phân chia nhóm thuốc căn cứ tiêu chuẩn nhà máy (PIC/S-GMP và EU- GMP ) là đúng nhưng chưa đủ. Lý do vì chất lượng và hiệu quả điều trị của thuốc còn phụ thuộc yếu tố khác: chất lượng nguồn nguyên liệu, trình độ và quy trình công nghệ, kỹ thuật bào chế...

Hiện nay đã công bố đến 691 nhà máy đạt nguyên tắc, tiêu chuẩn PIC/S-GMP và EU-GMP, trong đó có trên 85 nhà máy của Ấn Độ, 14 nhà máy của Indonesia, 9 của Malaysia... Trong khi, các thuốc sản xuất tại các nước Ấn Độ, Indonesia... chưa được thật sự có uy tín chất lượng nên bác sỹ không sử dụng nhiều.

Phó giáo sư Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng khoa Nhi, Bệnh viện Bạch Mai Hà Nội thì cho rằng, để đánh giá một loại thuốc thì hiệu quả điều trị, tác dụng phụ, tính an toàn là tiêu chí quan trọng. Khi đóng gói một viên thuốc hoặc lọ thuốc có sự dung sai về hàm lượng. Có loại cho dung sai rộng, nhưng những thuốc của Mỹ, Anh thì dung sai rất ít. Muốn đánh giá đúng thuốc cần phải thử tương đương sinh học nhưng việc này rất tốn kém.

Hiện nay chưa có một tiêu chí riêng để chấm thầu trong đấu thầu thuốc mà vẫn lấy tiêu chí chung của luật đấu thầu. Theo các chuyên gia, thuốc là một mặt hàng đặc biệt nên phải có tiêu chí chấm thầu riêng, đó là tốt, giá hợp lý, không phải thuốc rẻ nhưng không có khả năng chữa bệnh được.

Nam Phương

Theo VNE