Trung Quốc: Cách mạng hay “dò đá qua sông”?

Trong khi Hôi nghi Trung ương 3 cua Trung Quốc (9-12/11/2013) vẫn đang diễn ra thì giới học giả quốc tế và Trung Quốc tiếp tục tranh luận sôi nổi về kết quả cuối cùng.

Đươc kỳ vọng như “môt bươc khơi đâu lịch sử mơi”, liêu hôi nghi lân nay co thưc sư mang tâm vóc la môt cuôc cach mang như cac ky hop năm 1978 hay 1993 đa tưng lam đươc, hay chi mang quy mô cua môt cuôc cai cach kinh tê thông thương?

Cuộc cách mạng đang thành hình?

Viêc nên kinh tê lơn thư hai thê giơi săp co nhưng cai cach, thâm chi la cach mang vê măt kinh tê tât yêu thu hut đươc sư quan tâm chu y cua giơi hoc gia trong va ngoai nươc.

Đa co nhiêu luông quan điêm đanh gia vê tinh hiêu qua cua ky hop lân nay. Môt trong sô đo to ra rât lac quan vê kêt qua cua Hôi nghi, như nhân đinh cua Zhang Monan, một học giả tại Trung tâm thông tin Trung Quốc, thuôc Quỹ Nghiên cứu quốc tế Trung Quốc.

Ba Zhang đa tập trung mô tả triển vọng của Trung Quốc trong việc tham gia tích cưc hơn vào chuôi giá trị toàn cầu. Bà coi đó như là một trong những cải cách nền tảng giúp Trung Quốc tiếp tục phát triển trong tương lai, thông qua Khu vực thương mại tự do Thượng Hải. Đây cũng sẽ là hình mẫu cho khả năng tham gia một cách chủ động của Trung Quốc trong các tiến trình đàm phán thương mại toàn diện, đảm bảo lợi ích của Trung Quốc trên toàn thế giới.

Luông quan điêm thư hai la quan điêm trung dung. Cac quan điêm nay chu yêu đên tư cac hoc gia ngoai nươc.

Phân lơn cac nhân đinh cua ho đưa ra nhưng đinh hương cai cach cua Trung Quốc trong Hôi nghi lân nay, chư không đê câp đên tinh tich cưc hay tiêu cưc cua kêt qua Hôi nghi. Tiêu biêu co thê kê đên như ly thuyêt “xây dưng tinh chinh danh” va “hiên thưc hoa cac chinh sach xã hội mơi” cua Giáo sư chuyên về Chính trị Trung Quốc thuộc Đại học Sydney – Kerry Brown.

Đôi vơi viêc xây dưng tinh chinh danh, ông cho răng nếu kinh tế Trung Quốc không có thay đổi mạnh mẽ thì tính chính danh của Đảng sẽ dần dần suy giảm ảnh hưởng đến sự tồn vong của nó. Thư hai, viêc hiện thực hóa các chính sách xã hội mới la nhằm giải quyết những “hệ quả” xã hội đáng báo động như hiện nay.

Muốn giải quyết được hai thách thức lớn nêu trên, Giáo sư về chính sách công Minxin Pei cho rằng chương trình nghị sự của Hội nghị cần phải ưu tiên giải quyết những vấn đề sau: (1) tự do hóa khu vực tài chính (2) kiểm tra lại hoàn toàn hệ thống tài khóa quốc gia (3) cải cách các công ty và tập đoàn nhà nước, vốn được hưởng quá nhiều ưu đãi.

Video đang HOT

Đồng thời với đó là gia tăng cạnh tranh và khuyến khích doanh nghiệp tư nhân tiến vào các ngành độc quyền bấy lâu nay; và (4) thực hiện cải cách xã hội mà đặc biệt là chế độ “hộ khẩu”, qua đó tăng cơ hội tiếp cận và giảm bất bình đẳng trong xã hội giữa các tầng lớp và các khu vực địa lý.

Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc khóa 18 trong phiên họp đầu tiên, 15/11/2012. Ảnh: Xinhua

Ông chỉ ra yếu tố chính gây cản trở quá trình cải cách la sự phản đôi mạnh mẽ của rất nhiều các nhóm lợi ích khác nhau. Trong ky hop lân nay, chỉ có sử dụng các sức ép từ ngoài Đảng thì ông Tập Cận Bình mới có thể tiến hành cải cách thành công. Nói một cách khác, Minxin Pei cho rằng cần phải có sự cải cách thực sự sâu rộng về mặt chính trị thì mới khẳng định được sự thành công của Hội nghị Trung ương 3.

Fareed Zakaria, cây bút bình luận chính trị xuất sắc của Mỹ, cho rằng trong hiện tại, mặc dù cac nha lanh đao Trung Quốc thể hiện mong muốn cải cách kinh tế rộng rãi, nhưng dường như lai đi ngược lại về mặt chính trị. Tuy nhiên, theo George Yeo, cựu Bộ trưởng Ngoại giao Singapore, điều này là chấp nhận được. Ông cho rằng quốc gia nào cũng có những bất đồng và bất ổn định nội bộ, và điều mà các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang làm là làm sao để những bất ổn đó không vượt qua giới hạn mà thôi.

Hay chỉ “dò đá qua sông”

Luông quan điêm thư ba thê hiên cai nhin bi quan cua cac hoc gia vê sự thành công của Hội nghị trung ương 3.

Thứ nhất, co những ý kiến phê phán cho rằng cho dù chính phủ Trung Quốc mong muốn tiến hành các cải cách táo bạo, nhưng vẫn có những nhóm lợi ích lớn cản trở những mong muốn cải cách đó.

Thứ hai, các nhà lãnh đạo Trung Quốc sẽ không thể thực hiện các cải cách về chính trị đủ để có thể thúc đẩy các cải cách về mặt kinh tế.

Và thứ ba, các học giả hoài nghi nhận định cho rằng hệ thống ra quyết định tập thể của Đảng Cộng sản Trung Quốc (Ban Chấp hành Trung ương Đảng) sẽ khó có thể thống nhất để đưa ra được các chính sách chung nhất. Điêu nay làm hạn chế hiệu lực của các cải cách nếu có.

Nhưng quan điêm bi quan nay nhân đươc sư đông tinh cua hai hoc gia Cheng Li và Ryan McElveen tại Viện Brookings. Tuy nhiên, hai ông cung cho răng nhân đinh như vây la chưa xem xét toàn diện vấn đề. Thứ nhất, so với thế hệ lãnh đạo trước, các nhà lãnh đạo Trung Quốc hiện nay như Tập Cận Bình hay Lý Khắc Cường có khả năng chính trị cao hơn trong việc kiểm soát các tập đoàn nhà nước và liên kết giữa các cơ quan chính phủ với nhau.

Thứ hai, cải cách thị trường sẽ vừa tác động làm thay đổi chính trị, vừa có thể tạo ra động lực giúp Tập Cận Bình thực hiện những thay đổi khác trong tương lai gần. Và thứ ba, sự chia rẽ bè phái trong Đảng có thể có, xong cho đến gần đây thì cả hai bên đều dương như đã hợp tác với nhau nhiều hơn. Do những thách thức ngày càng gia tăng về kinh tế và đặc biệt là xã hội, tính chính danh là điều mà cả hai bên đều nhận thức được một cách rõ nét.

Tuy nhiên, vơi nhưng kho khăn trên, Tập Cận Bình sẽ phải tô chưc đàm phán giữa các nhom lơi ich vơi nhau nếu ông hy vọng Hôi nghi lân nay thưc sư la môt cuôc cách mạng vê kinh tê. Đôi vơi vấn đề doanh nghiêp nha nươc, cac chiên lươc gia cho rằng Trung Quốc đang rất cần giải quyết nan tham nhũng và kém hiệu quả trong cơ câu. Tuy nhiên, theo môt sô nha phân tich cho biêt, các nhà lãnh đạo Trung Quốc rât có thể se né tránh vân đê nay.

Các nhà phân tích cung cho biết thêm, đôi vơi các doanh nghiệp nhà nước, Hội nghị lần nay có thể chi nhắc lại tinh hiêu qua cân thiêt cua cac doanh nghiêp, hoăc đơn gian la bo qua vấn đề nay. Ho cho răng: “Chúng tôi hy vọng cuộc họp se dẫn đến việc ban hành một kế hoạch cải cách sâu rộng về các vấn đề cơ cấu, nhưng hiệu quả của nó là không chắc chắn mà phụ thuộc vào tiên trinh thực hiện.”

Nêu nhin nhân môt cach tich cưc hơn, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đang hứa hẹn những thay đổi đáng kể tại một cuộc họp mà những người ủng hộ cải cách hy vọng sẽ làm nên lịch sử bằng cách tao ra một làn sóng mới trong chuyển đổi kinh tế, đê đối mặt với áp lực đại tu một mô hình tăng trưởng đa lôi thơi.

Do đó, các nhà phân tích cho răng cuộc họp bốn ngày chỉ là sự bắt đầu của một quá trình dài gai góc.

Họ nói rằng các nhà lãnh đạo có thể sẽ đồng ý về sự thay đổi trong một vài lĩnh vực như tài chính, mà để lai nhưng vấn đề con tôn đong. Ông Tao Ran, giám đốc Trung tâm chính sách công Brookings – Tsinghua tại Bắc Kinh cho răng: “Bạn không thê đưa ra toàn bộ cac cải cách và nói với mọi người răng phai làm tất cả mọi thứ cùng một lúc.”

Hội nghị lần này được người dân Trung Quốc kỳ vọng sẽ là bước ngoặt quan trọng giúp Trung Quốc hoàn thành mục tiêu xây dựng xã hội khá giả toàn diện vào năm 2020. Sự kỳ vọng của người dân, một Trung Quốc “phát triển hòa bình”, vấn đề chủ nghĩa dân tộc hay sự tập trung quyền lực của giới lãnh đạo chắc chắn sẽ là những hàm ý và bài toán hóc búa ẩn phía sau những kết quả sắp tới.

Theo Thế Phương – Tâm Sáng

Vietnamnet

Y án chung thân đối với Bạc Hy Lai Tòa án tối cao tỉnh Sơn Đông sáng 25/10 đã bác đơn kháng cáo của cựu bí thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai và giữ nguyên án chung thân đối với ông này về tội tham nhũng, nhận hối lộ và lạm dụng quyền lực. Cựu bí thư Trùng Khánh Bạc Hy Lai. Đưa tin về phiên tòa, hãng tin Xinhua của Trung...