Ukraine ’soi’ kỹ thỏa thuận khoáng sản với Mỹ để tránh vi hiến

Mỹ tiếp tục gia tăng sức ép lên Ukraine với dự thảo thỏa thuận kinh tế mới

Theo tờ Wall Street Journal, chính quyền Tổng thống Trump đang gia tăng sức ép lên Ukraine với một bản dự thảo thỏa thuận kinh tế mới, yêu cầu Kiev nhượng bộ nhiều hơn ngay khi những nỗ lực của Washington nhằm thuyết phục Nga đồng ý ngừng bắn đã bị đình trệ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump (phải) hội đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại Nhà Trắng, ngày 28/2/2025. Ảnh: Reuters/TTXVN

Bản dự thảo - được một nghị sĩ Ukraine công khai mô tả và thông tin được xác nhận bởi một nhân vật quen thuộc với tài liệu này - là một đề xuất mới yêu cầu Ukraine nhượng lại lợi nhuận từ một số dự án kinh tế trong tương lai. Đây được xem là "sự bù đắp" lại những khoản viện trợ về tài chính, quân sự của Mỹ cho Kiev từ khi cuộc xung đột Nga - Ukraine nổ ra vào năm 2022. Phía Ukraine ước tính Mỹ đã viện trợ cho nước này khoảng 100 tỷ USD, trong khi Tổng thống Trump đã đưa ra con số tới 350 tỷ USD.

Phiên bản mới của dự thảo "hợp tác" kinh tế Mỹ - Ukraine lần này đã mở rộng đáng kể về quy mô hơn so với một khung dự thảo thỏa thuận đã từng được Kiev và Washington đàm phán. Dự thảo trước đó từng được hai bên lên kế hoạch ký kết trước thời điểm xảy ra cuộc tranh luận gay gắt giữa Tổng thống Zelensky và Tổng thống Trump tại Nhà Trắng vào ngày 28/2.

Giờ đây, phía Mỹ không chỉ yêu cầu lợi nhuận từ một số dự án khoáng sản của Ukraine mà còn cả tài nguyên dầu khí, bao gồm cả tài nguyên thuộc sở hữu của nhà nước và các công ty tư nhân. Bản dự thảo mới đề cập đến các dự án đã có cũng như các dự án mới mà các bản dự thảo trước đó đã chỉ ra.

"Thành thật mà nói, với phiên bản này, khả năng thông qua là rất thấp, đặc biệt là việc phải phê chuẩn tại quốc hội", ông Yaroslav Zheleznyak, nghị sĩ Ukraine cho biết. Ông tiết lộ đã nhận được tài liệu này trong một bài chia sẻ trên YouTube - nơi vị nghị sĩ này phân tích nội dung của bản dự thảo.

Trong hai tháng đầu nhiệm kỳ của mình, Tổng thống Trump đã đánh giá cao những nỗ lực được phía Mỹ cho là thành công trong nỗ lực làm trung gian đàm phán giữa Ukraine và Nga. Tuy nhiên, đến nay những vấn đề chính như một lệnh ngừng bắn toàn diện giữa Nga và Ukraine dường như vẫn đang còn khá bế tắc khi các bên bắt đầu thảo luận chi tiết.

Trong một cuộc phỏng vấn với Fox News vào ngày 26/3, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent xác nhận rằng Mỹ đang tiến hành sửa đổi thỏa thuận khung ban đầu dài 4 trang mà Kiev và Washington đã gần đạt được vào tháng 2. Ông cho biết đề xuất này đã được gửi cho chính phủ Ukraine và đang tiếp tục được nghiên cứu, xem xét.

"Chúng tôi đã tận dụng khoảng thời gian này để tiến tới một thỏa thuận hoàn chỉnh. Vì vậy, tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ tiến hành và ký kết thỏa thuận này nhanh chóng", ông Scott Bessent tuyên bố.

Người phát ngôn Bộ Tài chính Mỹ cho biết thêm: "Mỹ vẫn cam kết nhanh chóng hoàn tất thỏa thuận quan trọng này và đảm bảo hòa bình lâu dài cho cả Ukraine và Nga".

Nỗ lực đạt được thỏa thuận của Washington diễn ra trong bối cảnh nước này đang gặp nhiều trở ngại trong việc làm trung gian cho các cuộc đàm phán hòa bình giữa Kiev và Moskva. Điều này làm dấy lên câu hỏi về việc liệu Tổng thống Trump có thể cố gắng gây sức ép với một bên nào đó để phá vỡ thế bế tắc.

Vào đầu tuần này, ông Trump cho biết phía Nga có thể đang tìm cách kéo dài thời gian sau khi Moskva yêu cầu nới lỏng các lệnh trừng phạt như một phần của đạt được về thỏa thuận ngừng bắn trên Biển Đen.

Bộ trưởng Tài chính Mỹ vào ngày 26/3 nói rằng việc nới lỏng lệnh trừng phạt sẽ được quyết định bởi các động thái tiếp theo của lãnh đạo Nga và Tổng thống Trump có thể sẽ tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với Moskva nếu điều này mang lại lợi thế đàm phán.

Về phần mình, Tổng thống Zelensky ngày 27/3 cho biết đề xuất mới của phía Mỹ sẽ cần phải nghiên cứu một cách chi tiết.

"Đầu tiên các luật sư làm việc với một thỏa thuận, rồi lại với thỏa thuận khác, và cuối cùng họ đã đồng ý với một thỏa thuận khung, và bây giờ lại có một quy tắc mới. Chúng ta phải hành động một cách thận trọng ở đây, tôi sẽ nói như vậy, như chúng ta luôn cố gắng làm", ông Zelensky nói trong một cuộc họp báo tại Pháp.

Ông Zelensky cho biết đã có rất nhiều phiên bản của thỏa thuận và cần phải được xem xét "về mặt lý thuyết, chứ không phải thực tế" khi các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục.

Bản dự thảo mới được cho là không chứa bất kỳ đảm bảo về mặt an ninh nào - một yêu cầu tiên quyết trước đó của ông Zelensky. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ lại cho rằng các khoản đầu tư của Mỹ là một hình thức đảm bảo an ninh.

Khi Ukraine tìm kiếm sự hậu thuẫn của Mỹ trong các cuộc đàm phán ngừng bắn và sự ủng hộ của các đối tác châu Âu trong việc triển khai chúng, việc Washington đưa ra thỏa thuận mới có thể giống như "khơi lại vết thương cũ".

Sau khi Tổng thống Zelensky rời Washington trong chuyến thăm căng thẳng vào cuối tháng 2 với thỏa thuận chưa được ký kết, chính quyền Tổng thống Trump đã ra lệnh ngừng viện trợ quân sự cho Ukraine và ngừng chia sẻ thông tin tình báo. Đây được xem là 2 "vũ khí" quan trọng từ Mỹ mà Ukraine rất cần trong cuộc đối đầu với Nga trên chiến trường.

Phát biểu ngày 27/3, Tổng thống Ukraine cho biết: "Tôi không muốn Mỹ có ấn tượng rằng Ukraine hoàn toàn phản đối. Chúng tôi đã liên tục phát đi các tín hiệu tích cực của mình, chúng tôi ủng hộ hợp tác với Mỹ và không muốn gửi bất kỳ tín hiệu nào khuyến khích Mỹ ngừng viện trợ cho Ukraine hoặc ngừng chia sẻ thông tin tình báo".

"Điều quan trọng đối với chúng tôi là duy trì tất cả những điều này, đó là lý do tại sao chúng tôi hành động mang tính xây dựng mỗi ngày", ông Zelensky nói thêm.