Về Mường So ăn đặc sản…. lá ngón

Hoàng Ngọc17:39 08/07/2020

Từ muôn đời nay, ai cũng biết lá ngón là một thứ cực độc. Ấy thế nhưng ở Mường So (Lai Châu), người ta trồng lá ngón ngay trong vườn nhà để dùng như một món khoái khẩu,..

Nếu có may mắn được tham gia phiên chợ vùng cao, du khách có thể dễ dàng bắt gặp lá ngón được bày bán như rau ở những khu chợ dưới miền xuôi. Nói đến lá ngón, không ít người rùng mình bởi sự độc hại của nó, bởi chỉ cần ăn 3 lá cũng đủ để chất độc ngấm vào cơ thể mà tử vong sau vài phút. Nhưng với người Thái trắng ở xã Mường So, món lá ngón xào tỏi lại được coi là “tuyệt ẩm”.

Theo lời những người già ở đây, cây lá ngón không độc đã được phát hiện từ rất lâu. Loại lá này nấu lên rất ngon, có mùi thơm đặc biệt nên nhà này truyền tai nhà khác kéo nhau vào rừng hái lá ngón. Về sau, người dân lấy thân cây lá ngón về trồng tại vườn để ăn dần và đãi khách phương xa như một thứ đặc sản không “đụng hàng” với bất cứ nơi đâu.

Lá ngón ăn được tròn, ngắn hơn lá ngón độc và to như bàn tay. (Ảnh: Internet)

Cây lá ngón không độc gắn liền với câu chuyện tình của một đôi trai gái người Thái trắng trong bản. Họ yêu nhau từ những buổi đi phát cỏ trên nương. Nhưng tiếc thay, tình cảm ấy không được bố mẹ cô gái chấp thuận và chỉ trích chàng trai nghèo mồ côi thậm tệ.

Quá bế tắc, hai con người đáng thương quyết định tìm đến lá ngón để được thề nguyện sống chết bên nhau. Họ nắm lấy tay nhau rồi cùng cho nắm lá ngón hái được ở quả đồi bên kia bản Mường So vào miệng. Nhưng kỳ lạ thay, khi nhai thứ lá ấy, họ không cảm nhận được bất cứ biểu hiện gì của cái chết, chỉ có một mùi vị rất lạ, thoang thoảng ngái và chan chát nơi cổ họng.

Video đang HOT

Kể từ đó, dân bản ở Mường So bắt đầu biết đến loại lá ngón lạ ăn mà không chết, ngược lại rất ngon. Còn câu chuyện về đôi trai gái thì được người nọ truyền tai người kia rồi biến thể thành những cái kết rất khác nhau.

Hoa và lá ngón xào tỏi – đặc sản của người Thái trắng. (Ảnh: Internet)

Khi đem 2 loại lá ngón ra so sánh, dân làng thấy cây lá ngón ăn được cũng có thân leo giống như cây lá ngón độc, nhưng lá của nó tròn và ngắn hơn, bản lá to như bàn tay. Thêm nữa, cây lá ngón độc thường nở hoa trong khoảng thời gian từ tháng 6 tới tháng 10, còn cây lá ngón ăn được lại nở hoa vào dịp gần Tết Nguyên đán.

Người Thái trắng ở Mường So dùng lá và hoa của cây này để luộc, nấu canh hoặc làm các món xào thay rau rừng. Món ăn này dần trở nên phổ biến và quen thuộc trong những bữa cơm của dân bản. Đặc biệt, mâm cỗ ngày Tết của họ nếu không có món lá ngón thì coi như không đầy đủ, trọn vẹn.

Thực khách lần đầu ngồi trước đĩa lá ngón không tránh khỏi cảm giác rờn rợn, chần chừ không muốn gắp. Nhưng khi đã được làm ấm người bởi những chén rượu ngô cay nồng, miếng lá ngón xào lại trở thành thứ đưa đẩy khiến mâm cơm có sức hấp dẫn lạ kỳ.

Lá ngón có thể kết hợp với các nguyên liệu khác làm món xào hoặc nấu canh. (Ảnh: Internet)

Thật khó có thể diễn tả vị ngon của nó. Lá ngón xào có mùi vị ngọt bùi như rau rừng nhưng lại thơm, ngọt hơn. Nếu dùng lá ngón để gói thịt chua thì rất hợp và dậy mùi. Giá một bó lá ngón là 4.000 đồng, nấu canh được hai bữa, xào thì đầy một đĩa to.

Người dân cứ hái lá ngón đem ra chợ bán bao nhiêu là hết bấy nhiêu. Nhiều hôm, còn có người đến tận nhà hỏi mua bằng được. Người Thái ở Mường So bảo nhau rằng, lá ngón không độc còn có công dụng chữa bệnh gan nhiễm mỡ và cả ung thư gan.

Trong lễ hội Kin Lẩu Khẩu Mẩu (lễ hội ẩm thực) của người Thái Mường So ngày xuân thì chắc chắn phải có lá ngón. Đây là dịp để người dân tạ ơn thần linh, ông bà, tổ tiên đã ban phúc cho một vụ mùa bội thu.

Mường So từ lâu đã nổi danh là vùng đất có nhiều mỹ nữ. (Ảnh minh họa)

Không chỉ nổi tiếng với món lá ngón ăn được, Mường So còn nức danh là miền gái đẹp. Không ít khách phương xa đến đây đã không thể cầm lòng được với vẻ đẹp của những bông hoa rừng hoang sơ toát ra từ các thiếu nữ Thái ở vùng này.

"Điếc mũi" với nem lụi Huế

Nguyên liệu làm nem chua là thịt heo nạc quết nhuyễn như quyết chả giò, trộn đều với một ít da và mỡ heo thái chỉ, cùng muối và các loại gia vị quen thuộc như: tiêu, ớt, đường, thính (gạo).

Cũng từ nguyên liệu ấy người Huế đã chế ra món nem lụi thật tuyệt vời, trở thành đặc sản nổi tiếng đất thần kinh.

Nem lụi là món khoái khẩu của nhiều thành phần, nhiều lứa tuổi. Ảnh: Hạnh Dung

Người ta "lụi" hỗn hợp này vào từng chiếc đũa tre nhỏ, tạo dáng như que kem tròn bằng ngón tay cái, nướng trên bếp than hồng, trở qua trở về cho chín đều các mặt. Nem lụi vừa nướng vừa ăn mới ngon và thú vị. Khi nem chưa kịp chín, mỡ heo đã nóng chảy xuống lò than kêu xèo xèo, khói bốc lên, mùi thơm toả ra điếc cả mũi, chưa được ăn mà dịch vị đã ứa ra rồi. Mới bày món nem lụi ra giữa bàn trông đã ngon con mắt với màu vàng ươm lẫn màu sém cháy của miếng thịt nướng, màu xanh của dĩa rau sống, màu trắng của những lát chuối sứ và giá đỗ, màu nâu của chén nước lèo, màu đỏ của những trái ớt tươi rói...

Nem lụi là món khá phổ biến ở nhiều tỉnh trung Trung bộ và nam Trung bộ nhưng ngon nhất và nổi tiếng nhất vẫn là nem lụi Huế. Nem lụi Huế ngon hơn còn nhờ món nước lèo đặc trưng cùng dĩa rau sống có thêm những lát vả thái mỏng mà chỉ Huế mới có. Và những chiếc đũa tre để lụi nem bây giờ được thay thế bằng cây sả, hoặc dùng một lóng mía chẻ nhỏ. Không chỉ lịch sự hơn, đẹp mắt hơn, mà hương thơm của sả, vị ngọt của mía tươi khi nướng nóng sẽ thấm vào thịt, làm cho hương vị của lụi nem thơm hơn. Để ngon hơn nữa, và để làm tăng độ kết dính có người cho thêm lòng trắng trứng gà vào thịt trước khi nướng.

Nem lụi là món khoái khẩu của nhiều thành phần, nhiều lứa tuổi, đặc biệt là với các bạn gái hay "ăn vặt", những người "mê" các món cuốn rau sống, chấm với những loại nước chấm chế biến cầu kỳ, công phu. Ăn nem lụi là kiểu ăn "đa vị". Ăn kèm với bánh tráng cùng hỗn hợp nhiều loại rau. Nem lụi ăn nóng mới ngon nên thích hợp với buổi chiều và buổi tối hơn là buổi sáng.

Cuối thu, khi tiết trời vừa se lạnh hay ngày đông gió mùa đông bắc tràn về, vào nhà hàng gọi một dĩa nem lụi đang bốc khói, nóng hôi hổi, thơm phưng phức, ăn vào ấm lòng ấm dạ, ăn một lần nhớ cả một đời người.

Ăn vặt ở Tuy Hòa Thành phố biển Tuy Hòa dù đã được mở rộng về hướng Đông và Bắc nhưng khu trung tâm vẫn gói gọn trong không gian hẹp của thời gian trước khi mở rộng. Những hàng quán ăn uống đều tập trung ở đó. Trong đó, ăn vặt bán từ sáng tới tận khuya. Bánh canh hẹ - món khoái khẩu của người Tuy...