WMO ‘báo động đỏ’ về khí hậu toàn cầu

Báo động về tình trạng tan chảy các thềm băng ở Nam Cực

Ngày 12/10, các nhà khoa học cho biết khối lượng của 40% thềm băng Nam Cực đã giảm mạnh trong 25 năm qua, làm tăng nguy cơ nước biển dâng.

Cơ quan Vũ trụ châu Âu (ESA) đánh giá đây là xu hướng báo động.

Băng trôi tại Vịnh Chiriguano ở Nam Cực. Ảnh: AFP/TTXVN

Các nhà khoa học đã phân tích hơn 100.000 bức ảnh vệ tinh để đánh giá tình trạng của 162 thềm băng tại Nam Cực trong giai đoạn 1997 - 2021. Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Science Advances, xu hướng tan chảy đã khiến 71 trong 162 thềm băng bị giảm khối lượng, trong đó có 68 thềm băng bị giảm ở mức đáng kể.

Theo các nhà khoa học, mức giảm này đã vượt ra ngoài những biến động bình thường của thềm băng và là bằng chứng nữa cho thấy biến đổi khí hậu do con người gây ra đang ảnh hưởng đến Nam Cực như thế nào. Gần 67.000 tỷ tấn băng đã chảy vào đại dương trong 25 năm qua, con số này đã được bù đắp phần nào với 59.000 tỷ tấn băng tăng thêm.

Tác giả Benjamin Davison, nhà nghiên cứu tại Đại học Leeds cho biết các nhà khoa học từng tin rằng phần lớn thềm băng sẽ trải qua quá trình thu hẹp nhanh chóng nhưng chỉ trong thời gian ngắn. Sau một thời gian, thềm băng sẽ dần phục hồi. Trên thực tế, gần một nửa số thềm băng đang bị thu hẹp mà không có dấu hiệu phục hồi.

Trong thời gian nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy có 29 thềm băng gia tăng về khối lượng và 62 thềm băng không có sự thay đổi đáng kể. Có 48 thềm băng mất hơn 30% khối lượng trong 25 năm. Tác nhân chính gây tan chảy là hải lưu và gió tại phía Tây Nam Cực, đẩy nước ấm đến dưới thềm băng. Gần như tất cả các thềm băng ở Tây Nam Cực đều ghi nhận sự suy giảm về khối lượng do tiếp xúc với nước ấm bên dưới.

Việc thềm băng suy giảm đã khiến sông băng di chuyển nhanh hơn, làm mực nước biển toàn cầu tăng thêm 6mm kể từ khi bắt đầu nghiên cứu. Dù Nam Cực chỉ đóng góp 6% trong tổng mực nước biển dâng, song con số này có thể tăng mạnh nếu thềm băng tiếp tục thu hẹp.

Thềm băng là những tảng băng nổi bao quanh Nam Cực, giúp bảo vệ và ổn định sông băng trong khu vực bằng cách làm chậm dòng chảy vào đại dương. Theo ESA, thềm băng lớn tan chảy sẽ giải phóng nước ngọt vào đại dương - có thể có tác động đến sự lưu thông của đại dương, bao gồm việc di chuyển các chất dinh dưỡng thiết yếu, nhiệt và carbon khỏi hệ sinh thái vùng cực.

Các số liệu được công bố vào tháng trước cho thấy băng biển giúp giữ đại dương bao quanh Nam Cực đã xuống mức thấp kỷ lục trong mùa Đông năm nay, khiến các nhà khoa học lo ngại tác động của biến đổi khí hậu tại đây đang tăng lên. Việc nước ngọt tràn vào đại dương sẽ làm giảm độ mặn của nước ở Nam Đại Dương, khiến nước trở nên nhẹ hơn, làm chậm quá trình chìm xuống và có nguy cơ làm suy yếu hệ thống băng chuyền đại dương trên toàn cầu (một mạng lưới các dòng hải lưu tác động lớn tới khí hậu toàn cầu).