Xử trí khi bé bị tiêu chảy do dùng kháng sinh

Theo dõi VGT trên

Cứ 5 trẻ dùng kháng sinh thì một cháu bị tiêu chảy. Tình trạng này xảy ra với bất kỳ loại kháng sinh nào.

Trẻ từ 2 tuổi trở lên thường ít gặp rắc rối hơn. Phần lớn các bé chỉ bị tiêu chảy mức độ nhẹ, không nguy hiểm đến tính mạng nếu không mất nước. Vì vậy cha mẹ cần quan tâm cung cấp đủ nước cho con. Trong thời gian dùng kháng sinh bé có thể đi ngoài phân lỏng hoặc toàn nước.

Tiêu chảy thường kéo dài 1-7 ngày, bắt đầu giữa ngày thứ 2 và ngày thứ 8 của đợt điều trị. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể xuất hiện ngay ngày đầu tiên và kéo dài vài tuần sau khi ngừng thuốc.

Nguyên nhân

Ruột của trẻ chứa hàng triệu vi khuẩn giúp tiêu hóa thức ăn. Khi kháng sinh tiêu diệt các vi khuẩn gây bệnh, chúng đồng thời cũng tiêu diệt các vi khuẩn lành. Quá trình các vi khuẩn này chết đi rồi phát triển trở lại trong ruột gây ra hiện tượng tiêu chảy.

Xử trí khi bé bị tiêu chảy do dùng kháng sinh - Hình 1

Ảnh minh họa: Sg.theasianparent.com.

Biến chứng

- Mất nước có thể rất nguy hiểm, đặc biệt là với trẻ dưới một tuổi. Chú ý cho bé uống đủ nước để thay thế lượng nước bị mất. Theo dõi để phát hiện kịp thời các dấu hiệu mất nước như đi tiểu ít, mệt mỏi, quấy khóc, miệng khô…

- Đôi khi trẻ có thể bị viêm đại trạng do dùng kháng sinh.

Biểu hiện viêm đại tràng:

- Tiêu chảy nặng, có thể có máu hoặc nhầy trong phân.

- Sốt.

Video đang HOT

- Đau bụng.

- Mệt mỏi bất thường.

Chăm sóc bé tại nhà

- Tiếp tục dùng kháng sinh: Nếu tiêu chảy nhẹ và sức khỏe bé vẫn ổn định, hãy tiếp tục sử dụng kháng sinh và chăm sóc bé tại nhà.

- Cung cấp đủ nước cho bé: Thường xuyên cho bé uống nước. Không cho uống nước quả hay các đồ uống có gas vì những thứ này có thể làm tiêu chảy trầm trọng hơn.

- Tránh một số loại thức ăn: Thực hiện chế độ ăn bình thường nhưng không cho con ăn các loại đậu hạt vì thực phẩm này có thể sinh nhiều hơi ở ruột. Cũng không nên cho trẻ dùng thực phẩm nhiều gia vị.

- Xử lý hăm tã: Nếu tiêu chảy khiến bé bị hăm quanh hậu môn hoặc vùng đóng bỉm, bạn cần vệ sinh nhẹ nhàng vùng này với nước sạch, lau khô rồi thoa lên đó một lớp vaselin, kem chứa kẽm (Zincofax, Penaten) hoặc các kem chống hăm khác.

- Sử dụng probiotics theo chỉ định của bác sĩ: Probiotics bổ sung các vi khuẩn “lành”. Các nghiên cứu hiện hành chưa xác nhận lợi ích của probiotics trong ngăn ngừa hay điều trị tiêu chảy do kháng sinh.

Hỏi ý kiến bác sĩ trước khi cho bé dùng probiotics. Bạn cũng có thể dùng thực phẩm chứa probiotics như sữa chua để thay thế.

Lưu ý:

- Không sử dụng thuốc khi không có chỉ định của bác sĩ.

- Không cho bé dùng thuốc cầm tiêu chảy như Imodium, trừ trường hợp được bác sĩ yêu cầu. Các thuốc này có thể khiến tình trạng viêm ruột nặng hơn.

Theo VNE

Sai lầm chết người nhưng rất phổ biến khi uống sữa đậu nành

Sữa đậu nành là dưỡng chất vô cùng tốt cho sức khỏe nhưng nếu uống không đúng cách sẽ gây hại cho cơ thể vô cùng.

Sữa đậu nành là sản phẩm chế biến từ đậu tương, là một loại thực phẩm thiên nhiên có giá trị dinh dưỡng cao, mùi vị thơm ngon, dễ uống, dễ hấp thu. Ngoài tác dụng thanh phế, tiêu đờm, nó còn có tác dụng làm giảm mỡ máu, giảm huyết áp đối với những người có huyết áp cao.

Sai lầm chết người nhưng rất phổ biến khi uống sữa đậu nành - Hình 1

Sai lầm chết người khi uống sữa đậu nành nhưng rất phổ biến.

Sữa đậu nành là một thức uống rất bổ dưỡng và lành mạnh cho cơ thể con người. Ngoài khả năng cung cấp can-xi phòng ngừa loãng xương, sữa nói chung còn có tác dụng tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa các bệnh về dạ dày và đường ruột.

Riêng sữa đậu nành có tác dụng làm giảm cholesterol cũng như dị ứng. Thành phần chính trong sữa đậu nành là Protein có hàm lượng rất cao khiến cho loại thực phẩm này trở thành một nguồn thực phẩm quan trọng trong cuộc sống.

Tuy nhiên, nếu uống sữa không đúng cách, chẳng những bạn không hấp thu được các dưỡng chất trong sữa mà còn có hại cho sức khỏe. Vậy phải uống sữa như thế nào mới đúng? Cần tránh gì? Một vài lời khuyên sau đây sẽ giúp bạn.

Uống cùng thuốc kháng sinh

Một số loại thuốc đặc biệt như thuôc kháng sinh chưa chât tetracycline, erythromycine có tác dụng phân hủy chất dinh dưỡng trong sữa đậu nành. Do đó, tránh uống kháng sinh cùng lúc với sữa đậu nành. Nên uông cách nhau khoảng 1 giờ để đảm bảo không có phản ứng hóa học xảy ra.

Uống khi bụng rỗng

Uống sữa đậu nành khi bụng đói sẽ khiến protein trong sữa đậu nành đều biến thành nhiệt lượng và tiêu hao mất. Do đó không thể mang lại tác dụng bồi bổ cho cơ thể. Khi uống sữa đậu, tốt nhất nên ăn cùng các chất tinh bột như bánh bao, bánh mỳ...để giúp cho các dưỡng chất được hấp thụ tối ưu.

Không nên cho thêm đường đỏ khi uống sữa đậu nành

Trong đường đỏ có chứa nhiều các axit hữu cơ như axit lactic, axit acetic...có tác dụng kết hợp các chất protit, canxi tạo thành các hợp chất biến tính làm mất đi các chất dinh dưỡng của sữa đậu nành, đồng thời ảnh hưởng tới sự hấp thu và tiêu hóa của cơ thể.

Không nên chỉ uống sữa đậu nành không

Nếu chỉ uống sữa đậu nành không thì các chất dinh dưỡng trong đậu nành khi vào cơ thể đều bị chuyển hóa thành nhiệt lượng mà tiêu thụ mất do đó không còn tác dụng bổ nữa.

Vì vậy, khi uống sữa đậu nành nên ăn thêm một chút điểm tâm như: bánh ngọt, bánh mì, bánh bao...hay các sản phẩm chế phẩm của tinh bột. Tinh bột có tác dụng làm cho dịch vị được tiết ra khiến các chất dinh dưỡng trong sữa đậu nành được tiêu hóa, hấp thu hoàn toàn.

Không nên đựng sữa đậu nành trong bình giữ nhiệt

Không nên cho sữa đậu nành vào các loại bình, phích giữ nhiệt vì vi khuẩn rất dễ phát triển trong sữa đậu nành ở nhiệt độ ấm. Ngoài ra, sau 3 đến 4 giờ, sữa đậu nành sẽ bị biến chất và không thể sử dụng được nữa, nó ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa của cơ thể.

Uống sữa đậu nành với trứng

Theo thói quen, nhiều người thích cho trứng vào sữa đậu nành, và nghĩ rằng nó có nhiều dinh dưỡng. Tuy nhiên, một thói quen như vậy là không khoa học. Bởi vì trong sữa đậu nành có một chất đặc biệt gọi là trypsin, khi kết hợp với protein trong lòng trắng trứng sẽ dẫn đến làm giảm giá trị dinh dưỡng.

Uống quá nhiều

Sai lầm chết người nhưng rất phổ biến khi uống sữa đậu nành - Hình 2

Uống sữa đậu nành quá nhiều dễ gây ra khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy.

Uống sữa đậu nành quá nhiều dễ gây ra khó tiêu, đầy hơi, tiêu chảy do các chất dinh dưỡng trong sữa đậu nành không đựợc hấp thu hết, ảnh hưởng không tốt đến tiêu hóa. Đối với người lớn, không nên uống quá 500ml/ngày.

Theo Khỏe & Đẹp

Bạn thấy bài viết này có hữu ích không?
Không

Tin liên quan

Tiêu điểm

Gội đầu khuya, cô gái hoảng loạn nhìn miệng và mắt bị kéo lệch vào buổi sángGội đầu khuya, cô gái hoảng loạn nhìn miệng và mắt bị kéo lệch vào buổi sáng
07:01:02 04/05/2025
5 loại rau lành mạnh nhất bạn nên ăn hằng ngày5 loại rau lành mạnh nhất bạn nên ăn hằng ngày
17:58:42 02/05/2025
Thực đơn phục hồi gan sau nhiều ngày uống bia rượuThực đơn phục hồi gan sau nhiều ngày uống bia rượu
19:20:56 02/05/2025
Một thói quen khi tắm có nguy cơ gây đột quỵMột thói quen khi tắm có nguy cơ gây đột quỵ
07:29:21 03/05/2025
21 tuổi đột quỵ vì sai lầm kéo dài suốt 5 năm21 tuổi đột quỵ vì sai lầm kéo dài suốt 5 năm
07:52:34 03/05/2025
Một phần thịt lợn mang 'tiếng oan' nhiều nămMột phần thịt lợn mang 'tiếng oan' nhiều năm
07:43:20 03/05/2025
Uống trà gì để hạ huyết áp?Uống trà gì để hạ huyết áp?
09:27:26 04/05/2025
Tổn thương biểu mô giác mạc vì nhỏ chanh để chữa đau mắtTổn thương biểu mô giác mạc vì nhỏ chanh để chữa đau mắt
07:09:26 03/05/2025

Tin đang nóng

Vụ 3 người tử vong trong khách sạn ở Nha Trang: Người nhà nạn nhân cung cấp tình tiết 'nóng'Vụ 3 người tử vong trong khách sạn ở Nha Trang: Người nhà nạn nhân cung cấp tình tiết 'nóng'
11:02:11 04/05/2025
Nữ chủ quán cà phê tử vong trong tư thế lõa thể tại phòng ngủNữ chủ quán cà phê tử vong trong tư thế lõa thể tại phòng ngủ
11:25:46 04/05/2025
Nam nghệ sĩ 39 tuổi điển trai, "gây sốt": Cưới vợ đẹp nhưng không công khai rộng rãi, đời tư bí ẩnNam nghệ sĩ 39 tuổi điển trai, "gây sốt": Cưới vợ đẹp nhưng không công khai rộng rãi, đời tư bí ẩn
13:11:01 04/05/2025
Vụ cha kêu oan cho con ở VL: có tới 2 biên bản khám nghiệm, 2 LS khui tin sốcVụ cha kêu oan cho con ở VL: có tới 2 biên bản khám nghiệm, 2 LS khui tin sốc
13:38:30 04/05/2025
Bạn gái tin đồn nóng bỏng của Lê Tuấn KhangBạn gái tin đồn nóng bỏng của Lê Tuấn Khang
11:21:56 04/05/2025
Thượng Hải lúc 2h sáng khiến bạn choáng váng: Hoá ra công việc bạn đang phàn nàn là điều mơ ước của hàng trăm nghìn ngườiThượng Hải lúc 2h sáng khiến bạn choáng váng: Hoá ra công việc bạn đang phàn nàn là điều mơ ước của hàng trăm nghìn người
11:24:39 04/05/2025
Clip hot: Miu Lê mắng thẳng mặt hội thanh niên coi thường cựu chiến binh, 1 câu nói khiến hàng triệu người vỗ tayClip hot: Miu Lê mắng thẳng mặt hội thanh niên coi thường cựu chiến binh, 1 câu nói khiến hàng triệu người vỗ tay
11:18:22 04/05/2025
Bên trong bữa tiệc sinh nhật xa hoa của David BeckhamBên trong bữa tiệc sinh nhật xa hoa của David Beckham
09:36:41 04/05/2025

Tin mới nhất

Gánh nặng và diễn biến khó lường của dịch sốt xuất huyết Dengue

Gánh nặng và diễn biến khó lường của dịch sốt xuất huyết Dengue

09:44:02 04/05/2025
Tại Hội thảo, ông Benjamin Ping, Tổng giám đốc Takeda Việt Nam, nhấn mạnh: "Phòng ngừa sốt xuất huyết cần tiếp cận từ sự phối hợp chặt chẽ giữa các bên.
Bệnh viện những ngày không nghỉ lễ

Bệnh viện những ngày không nghỉ lễ

09:40:05 04/05/2025
Theo TS Hà Anh Đức - Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Bộ Y tế, tình hình khám, cấp cứu, nhập viện, tử vong nghi do tai nạn giao thông (TNGT) không có đột biến so với cùng kỳ nghỉ lễ năm trước.
Củ tỏi có tác dụng gì với tim mạch?

Củ tỏi có tác dụng gì với tim mạch?

09:33:23 04/05/2025
Củ tỏi chứa nhiều chất chống oxy hóa giúp loại bỏ độc tố có hại và các gốc tự do ra khỏi cơ thể. Những độc tố này có thể gây viêm và làm hỏng mạch máu, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
Bé trai nguy kịch vì loài ong vốn được xem là hiền lành

Bé trai nguy kịch vì loài ong vốn được xem là hiền lành

09:07:53 04/05/2025
Theo lời kể của người nhà, khoảng 2 giờ trước khi nhập viện, bé đang chơi trong nhà thì một đàn ong (nghi là ong ruồi làm tổ trước nhà) bay vào. Bé vô tình đạp trúng một con ong và bị đốt ở đùi. Sau đó, trẻ có dấu hiệu nôn ói, đỏ da, mắ...
Lý do nước dừa là thức uống tự nhiên kỳ diệu

Lý do nước dừa là thức uống tự nhiên kỳ diệu

08:09:24 04/05/2025
Khả năng bù nước của nước dừa đóng vai trò quan trọng trong quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng và ngăn ngừa táo bón. Nghiên cứu còn cho thấy nước dừa có đặc tính chống viêm và kháng khuẩn, có lợi cho hệ vi sinh vật đường ruột.
Thực phẩm 'nịnh bụng' ai cũng nên ăn hàng ngày

Thực phẩm 'nịnh bụng' ai cũng nên ăn hàng ngày

08:02:22 04/05/2025
Táo chứa pectin, một loại chất xơ hòa tan giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa và giảm táo bón, tiêu chảy. Pectin cũng hỗ trợ sự phát triển của các vi khuẩn tốt trong đường ruột, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh mạn ...
Giải mã cái chết của ong sau khi chích người: Vũ khí tự vệ đánh đổi bằng mạng sống

Giải mã cái chết của ong sau khi chích người: Vũ khí tự vệ đánh đổi bằng mạng sống

09:40:12 03/05/2025
Trong trường hợp bị côn trùng cắn mà xuất hiện các triệu chứng như nổi mề đay toàn thân, mệt mỏi, khó thở... người bệnh cần nhanh chóng được đưa đến cơ sở y tế gần nhất để thăm khám và cấp cứu kịp thời.
Thách thức với các cha mẹ 'săn con' khi mắc bệnh lý đơn gene

Thách thức với các cha mẹ 'săn con' khi mắc bệnh lý đơn gene

09:31:55 03/05/2025
Điều đáng nói là đa phần các bệnh lý di truyền thể lặn không biểu hiện ở thế hệ cha mẹ, nhưng lại để lại hậu quả nghiêm trọng cho thế hệ con. Nguy cơ mắc bệnh là ngẫu nhiên và độc lập trong mỗi lần mang thai, sinh con.
Dầu hạt có thật sự gây hại cho sức khỏe?

Dầu hạt có thật sự gây hại cho sức khỏe?

09:27:47 03/05/2025
Tuy vậy, đến nay các nghiên cứu vẫn chưa đưa ra kết luận rõ ràng. Một phân tích năm 2017 cho thấy những người tiêu thụ nhiều omega-6 không có mức viêm cao hơn so với người khác; thậm chí nhóm này còn ghi nhận sức khỏe tim mạch tốt hơn.
Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

09:22:27 03/05/2025
Mặc dù đã có nghiên cứu về tác dụng của nghệ đối với sức khỏe nhưng vẫn cần có thêm nhiều nghiên cứu chất lượng cao với quy mô mẫu lớn hơn để hiểu đầy đủ về lợi ích sức khỏe của nó.
Hai lần mất con, người mẹ tìm ra 'thủ phạm' ẩn trong gene

Hai lần mất con, người mẹ tìm ra 'thủ phạm' ẩn trong gene

08:24:11 03/05/2025
TS.BS Bùi Thị Phương Hoa cho biết, bệnh lý đơn gene là những rối loạn do đột biến ở một gene duy nhất gây ra. Dựa vào cơ chế di truyền, bệnh được chia thành dạng trội và dạng lặn
Nhầm lẫn tai hại và những hiểm họa khi sử dụng thực phẩm chức năng giả

Nhầm lẫn tai hại và những hiểm họa khi sử dụng thực phẩm chức năng giả

07:45:48 03/05/2025
Thực phẩm chức năng giả thường không đảm bảo thành phần hoạt chất như đã công bố, thậm chí có thể chứa các chất nguy hiểm.

Có thể bạn quan tâm

Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 4/5: Kim Ngưu ổn định, Ma Kết khó khăn

Tử vi 12 cung hoàng đạo ngày 4/5: Kim Ngưu ổn định, Ma Kết khó khăn

Trắc nghiệm

15:37:06 04/05/2025
Xem tử vi 12 cung hoàng đạo hôm nay 4/5 về sự nghiệp, tài lộc, tình yêu. Hôm nay, Kim Ngưu hãy tích cực học hỏi, Ma Kết cần có kế hoạch rõ ràng.
Chu Thanh Huyền ngồi xế hộp bạc tỷ hậu drama, chứng minh 'ăn đứt' vợ bạn chồng

Chu Thanh Huyền ngồi xế hộp bạc tỷ hậu drama, chứng minh 'ăn đứt' vợ bạn chồng

Netizen

15:16:05 04/05/2025
Trong số bà xã của các nam cầu thủ nổi tiếng Chu Thanh Huyền và Doãn Hải My là 2 cái tên liên tục được đặt cạnh nhau để so sánh đời tư. Khác với hình ảnh trong sáng của vợ Văn Hậu, Chu Thanh Huyền lại vướng nhiều ồn ào và có những phát ...
Nàng thơ 17 tuổi của Victor Vũ, vướng nghi vấn 'xào couple' với Quốc Anh, là ai?

Nàng thơ 17 tuổi của Victor Vũ, vướng nghi vấn 'xào couple' với Quốc Anh, là ai?

Sao việt

15:13:39 04/05/2025
Đoàn Minh Anh được Victor Vũ chọn mặt gửi vàng với vai Nga trong Thám Tử Kiên . Lên phim với sắc thái cổ trang, Minh Anh gây ấn tượng mạnh mẽ với nhan sắc trong trẻo, khả năng diễn xuất đầy triển vọng cho ngọc nữ điện ảnh tương lai.
Say xỉn, đá bàn làm việc của CSGT khi bị kiểm tra nồng độ cồn

Say xỉn, đá bàn làm việc của CSGT khi bị kiểm tra nồng độ cồn

Pháp luật

15:10:47 04/05/2025
Khi bị yêu cầu xuất trình giấy tờ để lập biên bản vi phạm nồng độ cồn, người đàn ông ở Bình Định đã có hành vi chống đối, lăng mạ lực lượng chức năng.
Bạn gái tài tử 'Titanic' gây 'nhức mắt' ở sự kiện, làm loạn thoát bóng bạn trai

Bạn gái tài tử 'Titanic' gây 'nhức mắt' ở sự kiện, làm loạn thoát bóng bạn trai

Sao âu mỹ

15:04:31 04/05/2025
Bạn gái tài tử Titanic - Vittoria Ceretti khiến thảm đỏ New York ngừng thở với bộ váy xuyên thấu như mỏng như tờ. Chỉ cần một thiết kế mong manh, nàng mẫu Ý chứng minh rằng đẳng cấp thời trang là biết khoe đúng chỗ và đúng lúc.
Xác minh thông tin bé trai ở Nam Định bị yêu cầu đóng đủ viện phí mới cấp cứu

Xác minh thông tin bé trai ở Nam Định bị yêu cầu đóng đủ viện phí mới cấp cứu

Tin nổi bật

15:00:53 04/05/2025
Ngành y tế tỉnh Nam Định yêu cầu bệnh viện nhanh chóng làm rõ thông tin 1 bé trai bị yêu cầu đóng đủ viện phí mới cấp cứu đang xôn xao dư luận.
"Phú bà nhỏ tuổi nhất" làm rõ 1 sự thật về BLACKPINK

"Phú bà nhỏ tuổi nhất" làm rõ 1 sự thật về BLACKPINK

Nhạc quốc tế

14:58:36 04/05/2025
Theo lịch trình đã được YG xác nhận, BLACKPINK sẽ chính thức khởi động World Tour mới với concert đầu tiên tổ chức tại SVĐ Goyang, Hàn Quốc ngày 5/7.
Bố vợ doanh nhân của Văn Hậu hiếm hoi lộ diện, "dân chơi hip hop" giờ là ông ngoại phong độ nhất làng bóng đá

Bố vợ doanh nhân của Văn Hậu hiếm hoi lộ diện, "dân chơi hip hop" giờ là ông ngoại phong độ nhất làng bóng đá

Sao thể thao

14:55:55 04/05/2025
Sau thời gian dài kín tiếng trên mạng xã hội, ông Doãn Thanh Sơn - bố ruột của nàng WAG Doãn Hải My - bố vợ hậu vệ ĐT Việt Nam Đoàn Văn Hậu - mới đây bất ngờ xuất hiện trở lại trong một khoảnh khắc tại bữa tiệc sinh nhật một tuổi của ch...
Cuộc đua AI trong thiết bị tiêu dùng: Cá nhân hóa lên ngôi, định hình lại phong cách sống

Cuộc đua AI trong thiết bị tiêu dùng: Cá nhân hóa lên ngôi, định hình lại phong cách sống

Thế giới số

14:40:59 04/05/2025
Ở phân khúc phổ thông, realme với realme 14 Series trang bị AI Performance Engine, POCO ra mắt C71 với camera AI 32MP. Xiaomi cũng phát triển HyperOS AIoT, mở rộng AI từ điện thoại đến hệ sinh thái nhà thông minh.
Thám Tử Kiên nhận bão 1 sao, vượt ngưỡng mong chờ cả khán giả vẫn bị nói chưa đủ

Thám Tử Kiên nhận bão 1 sao, vượt ngưỡng mong chờ cả khán giả vẫn bị nói chưa đủ

Phim việt

14:39:38 04/05/2025
Từ đầu năm đến nay khán giả được lộc khi chiêm ngưỡng nhiều màu sắc nhiều nội dung của những phim trăm tỷ. Tuy nhiên trước sự sục sôi của khán giả thì làn sóng seeding bẩn vẫn rầm rộ xảy ra mà không thể biết kẻ đứng sau có mục đích gì.
5 tác hại khi lạm dụng sơn móng tay

5 tác hại khi lạm dụng sơn móng tay

Làm đẹp

14:32:26 04/05/2025
Lớp biểu bì móng có vai trò bảo vệ móng khỏi vi khuẩn và nấm. Việc sơn móng tay quá thường xuyên và việc tẩy sơn mạnh tay có thể làm tổn thương lớp biểu bì này, khiến nó trở nên yếu hơn, dễ bị tổn thương và khó phục hồi.